1
კვლავც მითქვამს: სიტყვა უქმისა პატიჟმან შემაშინაო,
ყოველნი განვვლით სოფელსა, არვინ დავრჩებით შინაო;
სულის არ განმსვენებელო, მსგავსად პირუტყვთა ფშვინაო,
კარი დაგვეხშას სასძლოსა, გვესმას: “ნუ მოხვალთ შინაო.”
2
ლექსთა ღარიბთა, უცხოთა, რომელ არს გამოკრებული,
მომინდა წერა ამისთვის: არ იქმნას დავიწყებული;
კაცი ბრძენი და გამგონი, ვინ იცის, შეხვდეს სწრებული,
ცუდად არ წახდეს ნაშრომი, დამევსოს ცეცხლი გზებული.
3
სპარსულად ჰქვიან “მაჯამა”,— შეყრილად ითარგმანება,
წიგნები გამოკრებული, იგ ერთად მოიხმარება;
იკითხვიდენ და თარგმნიდენ, ლხინი ვერ შეედარება,
გული მოყვარე სიბრძნისა მასთანა დაევანება.
I. მზე ცუდ მაშვრალობს
1
მზე ცუდ მაშვრალობს, ვერ ნათობს, ეტლზე შენ ზიხარ, ის არა,
სხვამ, შენგან კიდე, სამყარო ვინ გაისახლა, ისარა?
მელნისა ტბამან გიშერი ტევრად გარ ივლო, ისარა,
მუნით მკრა გულსა ტყვექმნილსა, გლახ, შავმან მშვილდმან ისარა.
2
თქვენ მზესა სწუნობთ, მე მას ვეჭვ, ეტლსა სხვა ვინმე ისარებს,
ეგ ცუდად ჰფანტავს სხივთა და უკეთ ანათებს ის არებს;
მელნის ტბა ტევრად გიშერსა გარ შემოივლებს, ისარებს,
ესვრის მჭვრეტელთა გულებსა ეკალმუხისა ისარებს.
3
გული ქმნილა ნარგიზთათვის, გლახ, ლახვართა ასახებლად,
ვერ ძალევდათ, თვით რად ხელჰყვეს, მაშ, მნათობთა ასახებლად?
მით იძლივნეს, მოიკიცხეს, ედემს ნორჩნი ასახებლად,
მსურის მისთვის გაჭრა, ხელქმნა, ვიწყო სულთქმა ასახებლად.
4
ვერ გაქეს ბრძენთა კრებულმან, უტყვ იქმნეს, პირი დაეყო,
ციერთ მიეღო ნათელი სრულ შენგან, არ თუ და ეყო;
გაუჩნდებოდა სიტურფე ვარდს შენთან ხანი დაეყო;
გლახ, ჩემთა ცრემლთა ნაკადი, ვფიცავ, სოფელსა დაეყო.
II. შენთვის ხელმან
1
შენთვის ხელმან, გლახ, უშენოდ მითხარ, მზეო, იამოს რა?
შენმან ეგრე სიტურფემან ვარდი მოკლა, ია მოსრა,
წარბ-წამწამმან გული კრული პირველ მოწყლა, მერე მოსრა,
არა ჰგევხარ ქვე-ნამყოფთა, ზემო იწყევ ბარე მოსრა!
2
ერთი სული მაქვს, სიკვდილო, მოყვრისად შემიწირავსო,
სხვა შენთვის ვეღარ დავბადო, ვერ მოგცე — ნუ გიკვირავსო!
იგ არს პატიჟთა მიზეზი, სად ვარდ ქვეშ ბროლი სჭვირავსო,
სული მას მიჰყავს, არ ვიცი ჩემთვის რა გაუპირავსო.
3
ყაყაჩოს უთხრეს ყვავილთა: “რადგან შენ გვჯობხარ ფერადო,
სუნი არ გიდის სურნელი, ეგ საყვედურად გძე რადო?”
თქვა ტურფამ ვინმე გაწყრომით: “მიბრძანე, მგევხარ მე რადო?
სუნი წამართვა, დამაგდო ლახვართა დასაძგერადო.”
4
თავმან შენმან, რისხვა უნდა კადრებისა დაუმალსა,
მაგრამ რა ვქნა, სხივთა ცეცხლსა სრულ დაუწვავს გული ალსა!
დაუჭრივარ ალმასისა, მისდგომია დანა ძვალსა,
თუ არ მიხსნი, შევდგომილვარ მაჯნუნისა მე, გლახ, კვალსა.
5
შენებრ ნაყოფი უფალმან ხამს ედემს თვით რგოს, მან ასოს,
ყანდაარს ნირი შაქრისა, ვარდმან-ბაგემან დანასოს;
მუნით ნაკადი სიტკბოთა უკვდავ ჰყოს, ვისცა მან ასოს,
ისწრაფის ყოვლი მიჯნური, ვინძი, ახიოს მან ასოს.
6
გრძლად მატირა საწუთრომან, ცრემლთა ღვარი დამელია,
მიჯობდა, თუ სიკვდილისა, გლახ, სასმელი დამელია;
მომაძულა თვისთა ტომთა, ძმა არ მაძმო, და მელია,
აწ, სოფელო, ვარდთა ზრობად მოვალ, რადგან დამე ლია.
III. მზე უნათლე ჰქმენ
1
მზე უნათლე ჰქმენ, ეტლსა ჰზი, შუქნი კრთებიან სადარი,
ამად ვტირ, მაგრამ რაზომ ხამს, ეგზომი ცრემლი სად არი?
ვარდსა მისტაცე შვენება, ბადახშანს ლალი სად არი?
ბროლსა სცვენ ძოწნი ბაგენი, ფერად არღავნის სადარი.
2
ბრძენთა მოვასხამ საქებრად დიონოსითურთ კრებულად,
მაგრამ ვით ხელჰყონ, მზე ნახეს თვით შენგან ნათელკლებულად!
ბაკნი მოგიძღვნა მთვარემან, გნახა უმეტეს ვსებულად,
გლახ, ჭმუნვით გახდა, პირს იცა, — მუნით აჩნია ლებულად.
3
გული ნარგისთა ლახვარმან დაჭრა, დახია, ასერა,
მუშკი ხარ, ზილფი-ამბარი, ნახეთ, რა მიყო ასე, რა!
წამწამმან ჰინდი ლაშქარი ჩემად კვლად, რისხვად ასერა,
მე მომკლა, მხეცნი, ფრინველნი ხადილად ჩემზედ ასერა.
4
მე დამემტერა სოფელი, მტერთანა ყოფა მეყოფა,
ჩემკენ არ ბრუნავს საწუთრო, მისთვის მომძულდა მე ყოფა.
რა გამეყარა მოყვარე, ხედავთ, რომ სულიც მეყოფა!
გული სავსე მაქვს ლახვრითა, სხვა კიდევ... აღარ მეყოფა?!
IV ტურფა ხარ შვენიერებით
1
ტურფა ხარ შვენიერებით, ტანი მიგიგავს საროსა,
ვა, შენისთანა მიჯნურსა ვერვინ ეღირსოს აროსა,
კაცი ხამს შენთვის გაიჭრას და ლხინი გაიმწაროსა,
ტარიელს ქვაბსა ესტუმროს, მაჯნუნთან დაემყაროსა.
2
მისგან გახდეს სულ ციერნი, არ იცნობის დანაცარად,
მან დამიჭრა გული წამწმით, მოიხმარა დანაც არად,
სრულად დამწვა სხივთა ცეცხლმან, ლამის ვიქმნე დანაცარად,
დამეგრიხა ბედი მრუდად, არ ვეჭვ, იქმნეს დანაცარად.
3
იაგუნდისა ბაგემან ყირმიზი-ლალი ღვინო სვა,
თუ ფერად ბაგემ აჯობოს, ამისთვის მართებს ღვინოს ვა,
მე ჩემსა სისხლსა ვამზგავსე, თურმე მინამან ღვინო სვა,
კარგს კაცთან ბრძენთა სიტყვასა ვერა სჯობს, იგ სალხინო სვა.
4
ნადიმად მსხდომთა სალხინოდ საქმე გავსინჯოთ სურისა,
თავის სისხლს გვასმევს სალხინოდ, ესოდენ ჩვენთვის სურისა,
კაშკაშით გვეტყვის: “მაშ თუ არ იგ ჩემი სისხლი, ჰსუ რისა?
შემამკობელი ლხინისა და ძალი უსუსურისა.”
5
უწყის ღმერთმან, ვერა ვხედავ ქვეყნად შენსა დანამგზევსა,
დაუწვივარ იგ უწყალოდ ცეცხლსა შენგან დანაგზევსა,
გულისათვის დასალახვრად ჩემკენ წამწამ დანაგზევსა.
ხამს მივმართო მაჯნუნისა წანავალსა და ნაგზევსა.
6
მოიგონე სიყვარული შენთვის სულთა განაწირ, ვა,
კაცს აცხოვნებს სამართლის ქმნა, უსამართლო განა წირვა?
გლახ, ლახვარი სიშორისა ათასი მკრა, გან აწი რვა,
სჯობს დააგზნა სიყვარული დავსებული, და ნამწირ, ვა.
7
გულსა გულზედ მით არ მიცვლი, გინდა რომე მოგცე სართად,
სულთაც გიძღვნი, უმჯობესი რაღა მოგცე ზედან წართვად?
არ დამიჭერ ვჰფიცავ ღმერთსა, ცეცხლზედ მივსცე ზედან დართვად,
უწყალოდ სვამ სისხლსა ჩემსა, ღვინის ნაცვლად ჰზიხარ წართვად.
8
მარგალიტისა სადაფსა იაგუნდი სცავს და ლალა,
მას გული ჩემი მიჰყიდა ვინღაც, ვინ იყო დალალა,
მომკლეს, ტირილის სანაცვლოდ სისხლი აქვს ჩემზედ ალალა,
ჩემის ლხინისა ყვავილი უმზეობამან დალალა.
9
ბროლ მინაზედან გიშერი, ვარდმანცა თავი მუნ არა,
სრულ შვენებისა ყვავილი არ დარჩა, შეკრბა მუნ არა,
ვერსით შეუველ საკრეფლად, ეკალნი დამხვდეს მუნ, ნარა,
ზენათ ნათელთა მფლობელმან ამისთვის დაიმუნარა.
10
გულო, ცეცხლი სურვილისა არ დაავსე, შეუკეთე,
მე მუნ დამწვი, აწ ლახვარი, მგონი, მოგხვდეს შენ უმკვეთე,
გნახე ეგრე შენ უთმობლად, თავსა ხელქმნა შენ უკეთე,
ყველა მით ჰქენ, ნახე ვინმე მნათობთაგან შენ უკეთე?
11
გული წამართვი ცნობითურთ, მითხარ, ნაცვალი მამე რა?
ვეღარა გპოვე საჩემოდ, გაყრისა სევდა მამერა,
უვარდოდ წალკოტისათვის თვალნი რასთვისღა მამერა?
დამწვი და წყალი არ მასვი, დამწვარსა გულსა მამე რა?!
12
ბულბულთა შექნეს ძახილი, აგრე ჰგავს - ვარდმან იშალა,
გულსა გაჭრა და ხელობა უშალე, არ დაიშალა,
ხამს, თუ მიჯნურმან ტანსაცმლად სტავრისა ნაცვლად იშალა,
გლახ, შენმან შუქმან მნათობნი არავინ არ აიშალა.
13
ვარდი დაჭკნა, მზემან შუქი აღარ მისკენ მოაწურვა,
ცრემლთა ღვარი გაუწყვეტლად, ერთხელ არსად მოაწურვა,
არ ვეწყალვი მას გულქვასა, სულნი პირსა მოაწურვა,
მოეშორა რადგან ლხინი, - სევდა, ზრუნვა, მო აწ ურვა!
V. გაბაასება ღვინისა და ბაგისა
1
ღვინო ეტყოდა ბაგესა: “სიტყვითა დაგებასო და,
ბადახშანისა ლალო და იაგუნდისა ფასო და,
ფერად შენ მჯობხარ, ამით მე ვის ჩემი თავი ვასო და,
გულსა სევდითა სავსესა ზედ ლხინი დავამტნასო და.”
2
ბაგემა უთხრა ღვინოსა: “სიმხიარულეს იქებო,
მე სრულად შევშლი მჭვრეტელთა, გულსა ეტყვიან: «იქ ებო»!
კაცის გულებსა დავფერავ, თქვენც დაგაშვენებ ჭიქებო,
ძოწსა, სადაფსა, აყიყსა, არღავანს გავაქიქებო.”
3
აწ ღვინო ეტყვის ბაგესა: “ტურფა ხარ მეტის-მეტადო,
ვარდი გაყარეს ბულბულთა, შენზედა შეკრბეს ყეფადო?
მე კაცს დავათრობ, ვამღერებ, ტვინს გაუჯდები კეფადო,
ვირემ არ უკუვეყრები, ვერ იგრძნან, სმიდენ რეტადო.”
4
ბაგემა უთხრა ღვინოსა: “კაცის დათრობა იქადე,
«კაცსა ვამღერებ» — ამისთვის მე დაჭარბება მიქადე;
მე კაცს სრულ მოვჰკლავ, საწყალო, ვით ადრე გატყდეს ჭიქა, დე,
ვერ გამოჩნდები ჩემთანა, სადაც მე ვიყო, იქ ადე!”
5
ღვინომ თქვა: “მგონი, ამ საქმეს არავინ დამიწუნებსა,
ვერცხლის თასზედა ყირმიზად გარდმოვსდიოდე სურებსა,
ვსწყუროდე თუ არ ვსწყუროდე, ყველანი მომიწყურებსა,
მჭვრეტელთა თვალთა და გულთა არარა უფრო უნებსა.”
6
აწ ბაგე ეტყვის: “ეგ ქება უკეთ სთქვი, რაღაც ღონია,
მაგითა ჩემი სწორება ტყუილად მოგიგონია;
ვერცხლის თასზედა ყირმიზად ღვინო დგას, მოსახდომია,
აწ მე გიამბო ჩემი ზნე, ეს უფრო მოსაწონია.”
7
თეთრს თასსა წითელი ღვინო დასტურად შეახამებსა,
ქვეშ მარგალიტი, ზედ ლალი, სხვას რაღას შეიდარებსა,
სანდომად რასმე, ღიმილით რომ გააღებდეს კარებსა,
მისსა მჭვრეტელსა შეაცდენს, ხელსა ვით შეიგვანებსა!
VI. მზესა შესწრფა მისგან შუქი
1
მზესა შესწრფა მისგან შუქი, ხედავთ, ვეღარ მონადარა!
მთვარე სავსე დარბის, მაგრა, ვეჭობ, მისთვის მონადარა,
წალკოტს ვარდი მის ღაწვთათვის გამოდგების მონად არა,
რად დაგროვდა ჩემთან ეშყი, მისთვის მაქვსო მონად არა.
2
ვერვინ ნახოს მისებრ, ვინც ვლოს ოთხივ ყურე მონაკიდე,
ოდეს გნახა გავსებული, მთვარე გახდა მონაკიდე,
ვით არ დასწვავს სიშორისა გულსა ცეცხლი მონაკიდე?
ვით, გლახ, ვზიდო მძიმე ტვრითი, სურვილისა მონაკიდე.
3
შავმან მშვილდმან ისარი მკრა გულსა ლახვრად დანასობი,
ეგზომ დაყო გულსა შინა, რომ მოჰკიდა დანას ობი,
ღაწვთა მისთა შვენებითა ვნახე ვარდი დანასობი,
ვეღარ ვნახე მთვარე მისგან მონავანი და ნავსობი.
4
დავლე საწუთრო, შენებრივ, — მო, ის რა ვნახე, ა ის რა!
ეს მიკვირს: გული ქვაქმნილი, ვით ეგრე ერთ წამ აისრა!
მკითხვიდენ შენნი მნახველნი: “თუ არ მზეაო ა ის რა?”
მე უთხარ: “მისი სამყოფი მნათობთა გვერდით, აი სრა!”
5
ეტლი ნატრობს: “ნაცვლად მზისა ზურგზედამცა ის შემასვა,
ამად ვტირი, სხივნი ლახვრად გულზე დამცა, ისრად მასვა,
მიწყივ მით მთრავს, ათასიმცა სურვილი და ეშყი მასვა,
ვის ერჩიოს სოფელს ყოფა, არ გაიჭრას მისთვის, — მას ვა.
6
მთვარე ვერ დაგედარების, ვერცა მზე დაგედავისო,
მიწა და მტვერი შენს ფერხთა თავსა და პირსა დავისო,
შენი სხივი და ციმციმი გულზედა ლახვრად დავისო,
ცუდად გაქებენ თინათინ, ნესტან-დარეჯან და ვისო.
7
რად ვერ ხედავთ ბულბულისა ხელქმნა, გაჭრა, განავარდსა?
შეუშლია, ყეფს, იძახის, სხვას არაფერს, — განა ვარდსა,
თავს ევლების, ზედ დაფრინავს, არ აძინებს, გან ავარდსა,
ვირ არ დაჭკნეს, თვით არ მოკვდეს, არ იქმს ხელით განავარდსა.
VII .ეშურების ბაგე ვარდი
1
ეშურების ბაგე-ვარდი სისხლი ჩემი მალე სვასა,
გულსა დანა ალმასისა სჭრის, არ ელის მალესვასა,
თვით თავსა ჰყოფს ძოწეულად, დამიმკვიდრებს მალ ეს ვასა.
აგრე შექმნა მზე და მთვარე, დაუწყებენ მალეს ვასა.
2
ბულბულს ხედავთ ვარდისათვის ნაეკლევსა და ნარევსა,
იგ ხელთაებრ ყეფა-კვნესით აქა-იქი დანარევსა,
თავს დაჰყივის მისსა მკვლელსა, გულსა შინა დანა რევსა,
იძახის, თუ: “რად ვერ მხედავ, სურვილისად ანარევსა?”
3
აწ, ბულბულო, ყველა გხედავს ხელსა, სოფლით განაჭერსა,
ჩაჯდომილხარ ეკალშია, სახლს არ ეძებ, განა ჭერსა,
გვიჩვენებ და შემოგვჩივი გულსა, ლახვრით განაჭერსა,
მოგიტან და გაგიკურნებ ვარდსა ხელით განაჭერსა.
4
არ დაურჩა გულსა კრულსა, რომ ლახვარი მას არ ესვა,
ეგრე ჭმუნვა, სევდა, ურვა შეუსვენლად მას არ ესვა,
წყლულთა მისთა საკურნებლად, გლახ, წამალი მას არ ესვა,
ეს მიკვირს, თუ, რად არ მომკლავს იგ ეგზომი “მას არ ესვა.”
5
აწ გულსა კრულსა, ხელქმნილსა სევდა უპირებს მორევად,
რადღა სულდგმულობს ლახვარი, ვითა მუდამა მორევად?!
გლახ, ცრემლთა ჩემთა ნაკადთა რასდენი დადგა მორევად,
აწ, რადგან მაკლო ნიშატმან, მიმიშვით, მივჰყვე მორევად.
6
სოფელმან და ჟამმან კრულმან ლხინი ჩემი განაქარვა,
ათასი და უმეტესი ჭირი ჩემი გან აქა რვა?
რა ბრალია, მინა-ვარდი ოდეს იქნას განა ქარვა!
ამას ვჯერვარ, მით რომ ერთდღე აღარ მომხვდეს განაქარ, ვა!
7
ანელებდი, ნუ უკეთებ, გულო, ცეცხლსა დანაგზევსა,
თვარ წინა გიძს მიჯნურისა ხელქმნა, განვლა დანაგზევსა,
ვერ მორჩები დაულახვრად წამწამთაგან დანაგზევსა.
იგი მითქვამს და მას ვიტყვი: ესე სჯობსო დანაგზევსა.
8
რად არ დამჭრის გულსა კრულსა ალმასისა დანა ტარით?
რად არ გიკვირს, არ გავჭრილვარ სოფლის სივრცე დანატარით?
რად ვერ მივხვდი საწადელსა მე სიკვდილსა დანატარით,
ბრუნავს ჭკუა ცნობით ჩემით, ვით დიაცთა დანატარით.
9
თვალთა კეკულუცთა, ტურფათა მე ყმად მიუვალ მა შენსა,
ეგ მაშინც გულსა უწყალოდ წამწამ-ლახვრითა მაშენსა,
“შენკენ არ მოვიხედაო,” — ამით მაღონებს, მაშენსა,
თუ ფეხს არ შემამითხვევდე, აგრემც მამთხვიე მაშ ენსა.
10
წამწამს მესვრის შავი მშვილდი, ისრად გულზედ დამალება,
ესე გვარმან მომისწრაფა სიკვდილისა დამალება.
იგი ნახოს მოვანებით, — მთვარეს ჰმართებს დამალება,
მისად ქებად ბრძენთა ჰმართებს ენა ქებად და მალება.
11
ზედ გარდასდის ბაგე-ვარდსა სისხლთა ჩემთა მონასომი,
დამეჩნია შავი ისრად გულსა ზედან მონასომი,
ნახოთ, თქვენცა მოგწონდების მნათობთ გვერით მონასომი,
სულ ციერნი დაიმონა, ვით ძალედვას მონას ომი?
12
მე ვისთვის ვკვდები ბროლ-ვარდი და მისი მონა ვარ დია,
თვალნი მელნისა ტბას უგავნ ზეციდან მონავარდია,
იგი აშვენებს ხმელეთსა, მზე ცუდად მონავარდია,
მაგრამ მკვლელია კაცისა, შეყრისა მონავარდია.
13
ბროლ-ვარდსა, ტანად საროსა გიშრისა ბაღი უშენდა,
ღაწვთაგან ელვა კრთებოდა, მჭვრეტელთა ლახვრად უშენდა,
წიგნი მივსწერე, ებრძანა: “ეს ვით მკადრეო, უ შენ, და,”
გულს უთხარ: “თუ არ შეგიყრის, ველად გაიჭერ, უ შენდა.”
14
ვიცი მომკლავს იგი პირმზე მისთა ხოტბა დანაზარსა,
ამად, რომე ზარიფია იგი ტურფა და ნაზ არსა,
მეტი რა ვჰყო — თავსა უძღვნი, მოვახსენებ დანაზარსა,
მაშინ ეგრეთ შევიწყალვი, მოგონებდეს დანაზარსა.
15
მოუკლავარ, ვისგან სხივნი მე შემქნია დანა ტანსა,
ბროლ-ბალახშთა მარგალიტი ვარდსა ქვეშე დანატანსა,
გული მისკენ მიუზიდავს ხელსა, სწრაფით დანატანსა,
მისთა მჭვრეტთა გაახელებს, სჭრის, ვითამცა დანა ტანსა.
16
ნეტამცა ვინმე სიკვდილსა მიმცა და არ დამაზარა!
ლხინის სანაცვლოდ სოფელმან სულ მატირა და მაზარა,
უყვავილომ და უვარდომ ღვინომ რაც ქნა, დამაზარა,
აგრე რამ მოჩანს: სოფელი ბოლოდ მომცა და მაზარა.
17
ხოსროვის ცრემლი ნადენი, კვლავ გაამრავლა მილები,
რა მოაგონდის მოყვარე და დღენი წახდომილები.
ვარდსა ასველებს, ინდოთა რაზმი ჩანს უნდომილები,
იტყვის: “შენვე ხარ სიცოცხლე, გული რაზომცა მილები.”
18
ჭირნი მოვლენ მუდამ ჩემთვის დაუკლებრად ამა სალა,
მოაქვს ცეცხლი მოსადებლად, მასთან მოაქვს ამას ალა,
ალმასისა გულსა ფარად ხამს და უნდა ამას ალა,
ამისთვის სჯობს ეს მთვარესა, არ აჩნია ამას ალა.
VIII. ქება და მკობა ხელმწიფის ალექსანდრესი
და დედოფლის ნესტან-დარეჯანისა
1
რადგან არ ვცხრები ქებასა, ვგონივარ ამათ მისანი,
აწ ჩემთა გულთა ლახვარი სათნო მაქვს სათთა მისანი,
სიმელნე შავთა წამწამთა, სისხო, სიხშირე თმისანი,
ვთქვა: მისი შუქი მზეს მატობს წითლითა ათათ მისანი.
2
მეფეთა ქებას ვერ მივხვდი, არც ჩემგან მოიგონების,
ია და ვარდი უშლელი კვლავ მისთვის შეიკონების,
ალმასსაც სჯობსო იმდენსა, რაც ხმელეთს შეეწონების,
მისსა მნახავსა უღრუბლო მზეც აღარ მოეწონების.
3
დამვიწყდა სხვანი ნაქები, ქება ვთქვა მე აწ ამისი,
წამ მთვარე არის გავსილი, მზე ნახო ფერად წამისი,
მელნისა ტბისა მორევსა უშვენის მიჯრა წამისი,
კრულმც არს მიჯნური, ვინ თავი ამისთვის არ აწამისი.
4
მე მოგახსენებ, ისმენდი ჩემთა ამბავთა სმენასა,
მისვე ლომისა ქებასა ძლივ ვათქმევინებ ენასა,
მისგან ელიან მნათობნი სევდისა ამოლხენასა,
ვინ გვიან ელის შეყრასა, დაიწყებს ცრემლთა დენასა.
5
რა ვთქვა წამწამთა დარაზმა, მიჯრით მიწყობა წარბისა,
ვარდისა ბაღსა ელვა კრთის, ზედან ციალი წარბისა,
მისთა ნაყნოსთა სურნელთა სული გავს განა წარბისა,
მისთვის ბნდებიან მჭვრეტელნი, ქვე ყრიან, ვერვინ წარბისა.
6
თმისა ტევრი, წარბთა სისქე მიჯრით ბაღსა შენ იარა,
სურნელებთა სუნი შენ გდის, დაცასჩაგრე შენ ია რა,
სხივნი შენნი გულსა ჩემსა მოეფონა შენ იარა,
წყლულსა ჩემსა ვინ ჰკურნებდა, მოსწრებოდა შენი არა?
7
მელნისა ტბათა უჩრდილებს გიშრის წამწამთა შენება,
მისთა მჭვრეტელთა მიხვდების ღვთისაგან ზე აშენება,
მთვარე მზეს ეტყვის: “მჯობია, მოწმობით დართე შენ ნება,”
ხამს სამეფოსა ტახტზედა წამ გაუყრელად შენ ება.
8
მოგწონდების დამნახველთა თმა მელნისა და გიშრისა,
მიმძიმს მისსა მგონებელსა, თვალთა წყარო დაგიშრისა,
ჰე, რიტორნო, თქვენც აქებდით, ენა თუ არ დაგიშრისა,
მზე-მთვარეთა სინათლესა ვფიცავ, რომ ის დაგიშრისა.
9
ბადახშნის ლალის მჯობია ყირმიზად გამჭვირვალისა,
პირშია თეთრი ელვა კრთის უბრწყინვალესი რვალისა.
აწ მეფეთ ქებას ვამატოთ, ამისთვის გულმხურვალისა,
გარდამხდომელი მჭვრეტელთა ის საწუთროსა ვალისა.
10
თქვენი ნახვა წყლულთა ჩემთა უფრო ცეცხლად მოეკიდა,
მოიშალა ბროლის სვეტი, მკერდსა ზედ გარდმოეკიდა,
აღმოფრინდა სული, სულსა ჩემი თქვენს გამოეკიდა,
თუცა გინდა ცოცხალ ვიყო, — კვლავცა მნახე, მოე კიდა.
11
კბილნი ობოლს მარგალიტსა, ღაწვნი ვარდსა მას არია,
ვინ არ აქებს სამართლითა, თავს ეცემის მასარია,
სადაცა დგის სინათლითა, აღუვსია მას არია,
ვარდი, ბაღჩა მაისისა, ვერ ედარვის მას არია.
12
ანდამატისა მკერდზედა ბროლისა სვეტი ემართა,
იმას უჭვრეტდა თვალხუჭვით, ხედვითა ვერ შეემართა,
ნახვად მირბოდენ ტრფიალნი, სხვა ვალი არა ემართა,
მზე მისგან გახდა უნათლოდ, საწყალსა ეს დაემართა.
13
ნეტარ, ვით ვაქო სიტურფე საამო ტანადობისა,
მზემ მისთა სხივთა გარდაკრა, იწყო მოტანად ობისა,
იგ გატყდა, — “მჯობსო,”— ნებისა დართო მოტანა დობისა,
საყნოსელთაგან ამოქრის სუნი მო ტანადობისა.
14
მზეო, შენ შენთა მჭვრეტელთა ლახვრითა გული სარუა,
ჩასდის სისხლთა ტბა ნაკადსა, სიღრმესა, სადა სა რუა,
შენებრივ სუნი ყვავილსა ქვეყანად არას არ უა,
ეგ შენი ტანი ზარიფი ტურფად აღზრდილი სარუა.
15
ალვა რგულა ედემს რწყვითა, მნახავთათვის სამოთ ხეა,
ვნახენ, თვალნი დავიხუჭენ, სიტყვა ძლივ ვთქვი სამ-ოთხეა,
გიშრის შუბთა წყლული დამდვეს, სისხლი ველთასა მოთხეა,
არას მოგავს სამყარონი, ედემი, ვერც სამოთხეა.
16
ლომთა შენთა შენ აწყლულებ, დაბნედილსა მას კვლავ ვისა,
ვინ გმირია, მხეცთა მსრველი, იმედი აქვს მას მკლავისა,
წამწამ შენთა ლახვარ შენთა ყელს გამოჰხევ, მას ჰკლავ, ვისა,
დღისით მჯობი მთვარე მზეთა, ღამე ზუალ-მასკლავისა.
17
ალვისა ხისა ქება ვთქვა ედემში ამოსულისა,
ბროლ-ლალი, მინა, გიშერი — ფერად, შეხედო — სულ ისა,
მჯობია მზისა დილისა, მოწმენდით ამოსულისა,
შენ ხარ წამალი სულისა, მის შენკენ წამოსულისა.
18
მეფე ბრძანებს: “მე ესე მზე ღმერთმან ჩემმან დამიბადა,
მისთვის იყო შესაწირვად, რა მიბოძა და მიბადა,
გულსა კრულსა მახე უდგა, შეცაიპყრა, დამიბა და,
სახვეველი სათხევლისა გარ მომიდვა და მიბადა.
19
ესე არის ზეციერთა, უნათლესი სამყაროსა,
თმა ტევრი და შუბლ-ფიქალი, კლდისა ტინი სამყაროსა,
ქება მესმა, სახლით ჩემით სწრაფად ლამის ამყაროსა,
არას მიკვირს მისნი მჭვრეტნი იმან დაასამყაროსა.
20
ნეტარძი, ვინ მისი მსგავსი სად ვინ პოვოს და რანიცა,
მისგან შვენის მთა და ბარი, დარი დარობს, დარანიცა,
მისგან ნათლად არა აჩნდეს, არ იპოვოს დარანიცა,
მჯობი არის ყოვლთა სულთა და მინახავს და რანიცა.
21
აწყა მე ვიწვი ამისთვის, ვინ თავი ელვას უდარა,
ქვეყნად არ არის მისთანა, ნურცავინ აქებთ ცუდ არა,
მზე აღმობრწყინდა უღრუბლოდ, სულ მორთულს ხმელეთს უდარა,
მისთვის ვძრწი, — არ მომიძულოს, თორ მომინდების სუდარა.
22
მას, პირმზესა, შეუქნია ხმელთა მნათი მისად უდრად;
შეკრებულა შუქი მზისა, საქებარად იმას უდრად,
შევეხვეწოთ გაიღიმოს, არ გაგვხადოს ხმელი უდრად,
მან არა ჰყოს მის ხელქმნილი სატირალი, შესასუდრად.
23
მინდოდა ქება-ქებასა სხვანიცა ბევრი წამერთო,
არ დამაცალე, სოფელო, კრულო, მოკლევ და წამ ერთო,
შენგან დამება გონება, ტკბილი სიტყვები წამერთო,
მინდოდა ცრემლი ზღვათათვის ჩემი ნიადაგ წამერთო.
24
დადნებოდა გული კლდისა, თუცა თქვენკენ არ იარა,
დამიღვრია ცრემლი ველთა, არ დაურჩა არი არა,
სევდა ეცა გონებასა, ძნელ პყრობილი არია რა,
ამად ვტირი, ხელი თქვენი ბაღსა ჩემსა არ იარა.
25
ვინ მზეს ნახავს, მას დასახავს, იტყვიან, თუ: “ალვის ხია”,
მუშკ-ამბრისა სუნი მას დის, მგონი, ყველა ზედ ასხია,
ეხვეწების ცისა მნათნი: “შენნი შუქნი გვავასხია”,
ეგრე ბრძანებს მის ხელქმნილი: “სისხლი მისთვის დავასხია.”
26
ვეღარას მივხვდი, თუ ქება ჩემგან ითქმების და რითა,
მე ვიღვრებოდი ცრემლითა, აროდეს ვიყავ დარითა,
იგი აკრთობდეს ელვათა მისსავე მზისა დარითა,
ნურვინ ეცდებით, შვენება ვერავინ შეუდარითა.
27
რა მომაგონდის იგი მზე, მდინდიან ცრემლნი მწარენი,
მისგან მომინდა პასუხი ტკბილნი, არ საწყინარენი,
უსულოდ ვიყავ უმისოდ, რაც ხანი წავიარენი,
მან მომალხინა, ვისი მძლევს მე სუფთა არე-მარენი.
28
თეთრსა ბროლისა ფიქალსა ინდოთა რაზმი უშენდა,
მელნის ტბისაგან ლახვარსა მჭვრეტელთა ისრად უშენდა,
ქება ვერა თქვეს მეტყველთა, ენა რაზომცა უშენდა,
გულო, სიტყვასა ამოკლებ, უწყი განმრავლდა უ შენდა.
29
მზემ, მთვარემ და ვარსკვლავებმა ქება წართქვეს სამმა რისა?
მათ პირველთა ქება თქმულთა ხმა დაიგდეს სამარისა,
ნუმც გავხდები უიმედო, ღონევ, ენის ამარისა,
გეაჯები, არ მიჩვენო იწრო კარი სამარისა.
30
მისთვის ვკვდები, რომ ყოველგან სიკეთის ხმა მას უდისა,
ნუთუ მასვას უკვდავების წყარო, სადმე მას უდისა,
მისგან მოდის სურნელება, მუშკ-ამბრისა მას უდისა,
შეყრა მიღირს ყოვლს ქვეყანად მას უცხოსა, მას უდისა.
31
მისგან მეტი ბრწყინვალება ყველა წარვთქვა, რაცა სჭირდა,
მან შუქითა დააბნელა, უნათლობა მწვე მისჭირდა,
სხვა, მთვარისა ნავანისა, მას სინათლე არ დასჭირდა,
შეცაემკო ბროლის ბაღი, თეთრი ელვა გამოსჭვირდა.
* * *
1
არ მომეწყინა ლაყაბი, ეს უსარგებლო სულისა,
სხვად არას მოსახმარისი, ოდენ ჩანს სიბრძნე გულისა;
ლექსი ჩემი სჯობს გვარად და ტკბილად სასმენლად ყურისა,
მაშინც რუსთველსა აქებდენ, მე იმან გამაგულისა.
2
გათავდა წიგნი მაჯამა, ლექსი აქა-იქ თქმულები,
სასწრაფოდ უბეს სადები, ან სარტყელს ჩასარჭმულები,
იახტანს თანა სარონი, გვერც თასი, ღვინო, კულები,
ყოვლის წიგნისა უმცროსი, ჩანს მათი უფლისწულები.
