დრამა
მეფე ლირი
ტრაგედია
ვილლიამ შექსპირისა
ინგლისურიდამ გადმოღებული
ივ. მაჩაბლის და ილ. ჭავჭავაძის მიერ
მოქმედნი პირნი
ლირი, მეფე ბრიტანეთისა.
მეფე საფრანგეთისა.
მთავარი ბურგუნდიისა.

მთავარი კორნვალიისა.
მთავარი ალბანიისა.
გრაფი კენტი.
გრაფი გლოსტერი.
ედგარი, გლოსტერის შვილი.
ედმუნდი, გლოსტერის ბუში.
ბერიკაცი, გლოსტერის მამულზედ მდგომი ხიზანი.
ექიმი.
ხუმარა.
ოსვალდი, გონერილას მსახურთ უფროსი.
ასისთავი, ედმუნდის ხელქვეითი.
აზნაური, კორდელიას თანამხლებელი.
კარის გზირი,
გონერილა,
რეგანა, ლირის ასულნი.
კორდელია.
კურან, კარის-კაცი.
რაინდნი, ლ ი რ ი ს თ ა ნ ა მ ხ ლ ე ბ ე ლ ნ ი, ა ს ი ს თ ა ვ ნ ი.
შ ი კ რ ი კ ე ბ ი, მ ხ ე დ ა რ ნ ი დ ა მ ე ფ ი ს ა მ ა ლ ა.
(ასპარეზი მოქმედებათა არის ბრიტანიაში).

მოქმედება პირველი
სანახავი I
მდიდრულად მორთული ოთახი მეფე ლირის სასახლეში. შემოდიან
კენტი, გლოსტერი და ედმუნდი.
კენტი
მე მეგონა, რომ მეფეს ალბანიის მთავარი უფრო მეტად უყვარს, ვიდრე
კორნვალი.
გლოსტერი
ყველას ეგრე გვეგონა, მაგრამ ეხლა, როცა მათ გაუნაწილა სამეფო,
გამოჩნდა, რომ ერთი მეორეზედ მეტად არ მიაჩნია. მათს შორის სამეფო
ისეთის სისწორით არის გაყოფილი, რომ კაცი ერთს წილს მეორეს ვერ
დაამჯობინებს.

კენტი
ეს ყმაწვილი კაცი თქვენი შვილი ხომ არ გახლავთ?
გლოსტერი
დიაღ, ბატონო, იგი ჩემის შრომითა და ღვაწლით გაჩენილია. მაგის ჩემს
შვილად ხსენებაზედ ისე ხშირად წამოვწითლებულვარ, რომ ეხლა სიწითლეც
აღარ მეკიდება.
კენტი
მე, ბატონო, თქვენი საუბარი არ მესმის.
გლოსტერი
ამ ყმაწვილ კაცის დედას კი ძალიან კარგად ესმოდა... და დაუსხვილდა
წელი კიდეც ისე, რომ ჩვეულებრივი სარტყელი აღარა ჰსწვდებოდა. ბოლოს
ასეთი საქმეც დაემართა, რომ ჯერ ქმარი საწოლში არა ჰყოლოდა და შვილს კი
აკვანში რწევა დაუწყო. ეხლა ხომ მიმიხვდით, რა ცოდვაც მდევს?
კენტი
თუ ცოდვას ამისთანა მშვენიერი
უცოდველობა აღარ უნდა იყოს სანატრელი.

ნაყოფი

მოსდევს,

მაშ

კაცთა

გლოსტერი
მე, ჩემო ბატონო, კანონიერი შვილიცა მყავს, ამაზედ ცოტა უფროსია,
მაგრამ ორივე ერთნაირად მიყვარს. მართალია ამ თავლაფიანმა მაშინ გამოჰყო
ქვეყანაზედ ურცხვად თავი, როცა არავინ ეპატიჟებოდა, მაგრამ მაინცა და
მაინც უნდა ვჰსთქვა, რომ ამისი დედა მშვენიერი რამ იყო... მაგის ჩასახვაში მე
ბევრი სიამოვნება მიმიღია. ცოდვაც არის, რომ ეგ ცოდვის შვილობით
დავიწუნო! ედმუნდ! შენ ამ კეთილშობილს პირს არ იცნობ?
ედმუნდი
არა, ბატონო!
გლოსტერი

გრაფი კენტი ბძანდება. დაიხსომე, რომ ეგ ჩემი უკეთესი მეგობარია.
ედმუნდი
მიგულეთ მე, თქვენო ბრწყინვალებავ, ყოველთვის მზად თქვენის
სამსახურისათვის.
კენტი
მე ყოველთვის მეყვარებით და ვეცდები, უკეთ გაგიცნოთ.
ედმუნდი
მეც ვეცდები, რომ თქვენი სიყვარულის ღირსი გავხდე.
გლოსტერი
ეგ ცხრა წელიწადი იყო სამზღვართ გარედ და ეხლაც იქით აპირობს
წასვლას. – აგერ ჩვენი ხელმწიფეც მობძანდება. (საყვირის ხმა ისმის).
შემოდიან ლირი. კორნვალი, ალბანი, გონერილა, რეგანა, კორდელია და
მეფის ამალა.
ლირი
იახელ, გლოსტერ, ფრანგთა მეფეს და ბურგუნდთ მთავარს, ჰსთხოვე,
მობძანდნენ!
გლოსტერი
აღვასრულებ ბძანებას თქვენსას. (გადის).
ლირი
ვიდრემდე მოვლენ, ჩვენს დაფარულს
მომართვით მე აქ სამეფოსი ჩვენისა რუკა.
ისმინეთ ჩემი: მე სამეფოს სამს ნაწილად ვყოფ,
რათა ყოველი მასზედ ზრუნვა, ფიქრი, ნაღველი
სიბერის ჟამსა ჩვენსა თავსა ჩვენ მოვაშოროთ
და კისრად დავსდვათ უფრო ჭაბუკს ძალსა და ღონეს.
ჩვენ კი მოხუცნი, ტვირთახსნილნი, ნელ-ნელა გოგვით

განზრახვას

ვიტყვით.

ვივლით, ვიდრემდე ქვეყნის ჟამთ-ცვლა სიკვდილს შეგვყრიდეს.
შენ, საყვარელო შვილო კორნვალ და შენც ალბანი,
არა კორნვალზედ ნაკლებ ჩვენგან შეთვისებულო!
გიცხადებთ მე დღეს უცვალებელს ჩემს მტკიცე ნებას
მასზედ, რაზომსა მზითევსაცა მე ჩემთ ქალთ ვაძლევ,
რომ მით მოგისპოთ მომავალში შუღლის მიზეზნი.
საფრანგეთისა ხელმწიფე და ბურგუნდთ მთავარი,
ჩვენის უმცროსის ქალის თხოვად ჩვენად მოსულნი,
დიდნი რაყიფნი ურთიერთის და მოცილენი
ჩვენს სასახლეში ბედს უცდიან დიდი ხანია.
დღეს მიიღებენ იგინიცა ჩვენგანა პასუხს.
ასულნო ჩემნო! იცოდეთ, რომ დღეს ავიხადეთ
სუფევა ჩვენი, გამგებლობა, ჩვენი უფლება,
და აწ მითხარით, რომელს თქვენგანს მეტად ვუყვარვარ,
რომ სიყვარულის კვალობაზედ მეც განგიწილოთ
დიდება ჩვენი და მოგიწყოთ ზომა-ზომაზედ.
შენ, გონერილავ, უფროსი ხარ და შენ დაიწყე.
გონერილა
ბატონო ჩემო! მე მიყვარხართ ესდენ ძლიერად,
რომ კაცთა ენას არა ძალუძს გამოთქმა მისი.
თქვენ ჩემთვის მეტ-ხართ, ვიდრე თვალთა ჩემთა ნათელი,
ვიდრე სამყარო, ჟამი, სივრცე, თავისუფლება.
თქვენ ჩემთვის მეტ-ხართ ყოველს მასზედ, რაც კი კაცთათვის
ღირებულია, ძვირფასი და სანატრელია,
და არა ნაკლებ ძვირფასი ხართ იმ სიცოცხლეზედ,
რომელ სავსეა ნეტარებით, მშვენიერებით,
დიდებულებით, დიდებით და სიტკბოებითა!...
მე თქვენ მიყვარხართ, ჰე მაღალო ხელმწიფევ ჩემო,
ისე რომ სხვა შვილს მამა თავისი არ ჰყვარებია!
მოზღვავებულა სიყვარული თქვენი ჩემს გულში
ესდენ, რომ ნიჭი მეტყველების უქმადა მრჩება
და ხმაც არ მომდევს აღმოქშენად სიტყვათა ჩემთა.
კორდელია (თავის თავს ეუბნება)
მე რაღა მშთება? მხოლოდ ის, რომ უნდა მიყვარდეს და ბაგეთ ჩემთა ვერ
აღმოსთქვან ეს სიყვარული...
ლირი

ამა მიჯნიდამ აქამომდე სრულ მთა და ბარი
თავისის წყლითა, ტყითა, მინდვრით და საძოვრებით
გვიბოძებია, და შენ გხადით დღეს მათ მფლობელად.
იყოსმცა იგი კუთვნილ შენი და ალბანისა
საშვილიშვილოდ. – აწ რას იტყვის ჩვენი ძვირფასი
მეორე ქალი რეგანაი, კონვალის ცოლი?
რიგი შენია.
რეგანა
მე იმავე ნაკვეთისა ვარ,
რისაც და ჩემი; ფასი დამსდეთ მისდა კვალადა.
მხოლოდ კი ვიტყვი გულწრფელადა, რომე ჩემს გულში
მისგან გამოთქმულს სიყვარულზედ უფრო მეტსა ვგრძნობ.
უთქვენოდ არ მრწამს სიხარულნი ამა სოფლისა,
არ მრწამს ყველა ის, რაც კი გრძნობას განატკბილებდეს
და ცხოვრებისა ჩემის სვესა მე ვხედავ მხოლოდ
თქვენს სიყვარულში, დიდებულო ჩემო ხელმწიფევ!
კორდელია (თავის თავს ეუბნება)
ვაი, სიტყვით ღარიბს კორდელიას! მაგრამ რა ვაი!
მე ვარ მდიდარი გულწრფელითა სიყვარულითა,
რომელიც სიტყვით კმაზულს გრძნობას გარდემატების.
ლირი
შენა და შენთა მემკვიდრეთა ჩვენ გიწყალობებთ
მესამედს ჩვენის მშვენიერის სამეფოისას.
ეს მესამედიც სიდიდით თუ შემკულობითა
გონერილიის წილადხდომილს არ შთამოშთება.
ეხლა შენ, ჩემო სიხარულო, უმცროსო შვილო,
არა უმცროსო სხვათა შორის მამის გულშია,
შენ, რომლის წინაც ბურგუნდიის და საფრანგეთის
გვირგვინოსნები ტრფიალებით თავსა იხრიან,
აბა რას იტყვი ისეთს, რომე შენს დებზედა
დღეს უკეთესი წილი ჩემგან დაიმსახურო?
კორდელია
მე, არარასა.

ლირი
არარასა?
კორდელია
დიაღ, არარას.
ლირი
არარაისგან არ იქმნების არარაიცა!...
ჰსთქვი რამე-მეთქი.
კორდელია
ვამე ბედკრულს?!... რა ვსთქვა? არ ძალუძთ
ბაგეთა ჩემთა გული ჩემი ზე აღმობეჭდონ.
მე თქვენ მიყვარხართ ისე, როგორც მე ეგ ვალად მდევს,
მასზედ არც მეტად, ხელმწიფეო, და არცა ნაკლებ.
ლირი
რას ამბობ, რასა, კორდელიავ, კილო შეჰსცვალე
თუ რომ არ გინდა, ბედსა შენსა გამოესალმო.
კორდელია
ჩემო ხელმწიფევ! ეს სიცოცხლე მე თქვენგანა მაქვს,
თქვენ გაგიზდივართ, გყვარებივართ მამაშვილურად
და ვალსა ამას გიხდით ისე, როგორც რიგია,
პატივისცემით, სიყვარულით და მორჩილებით.
თუ ჩემს დებს მხოლოდ თქვენ უყვარხართ, როგორც ამბობენ,
რად თხოვდებოდნენ, რად ირთავდნენ იგინი ქმრებსა?
თუ გავთხოვდები, ქმარი ჩემი უეჭველია
თანა წარიღებს ნახევარსა ჩემსა თქვენდამი
გულისტკივილსა, სიყვარულსა, მოვალეობას.
მე რომ მარტო თქვენ მყვარებოდით, მხოლოდ მარტო თქვენ,
არ ოდეს ქმარსა ჩემს დებსავით არ შევირთავდი.
ლირი

მაშ რასაც ამბობ, სწორედ ამბობ, წრფელის გულითა?
კორდელია
სწორედ, ხელმწიფევ.
ლირი
ჰმ, ასე ნორჩი და ასე გულქვა!
კორდელია
ასე ნორჩი და ასე გულწრფელ.
ლირი
მაშ ეგრე იყოს!
მზითვად გეყოს შენ ამას იქით ეგ გულწრფელობა.
ვფიცავ მე ღვთიურს მზის შარავანდთ სხივოსნობასა,
ვფიცავ წყვდიადსა და ჰეკათის საიდუმლოებს,
სიკვდილ-სიცოცხლის მომვლინებელს სფერათა ბრუნვას,
რომ დღეის იქით აგვიყრია შენზედა გული,
უარგვიყვია ჩვენთა შორის მამაშვილობა.
განგდებულ იქმენ საუკუნოდ ჩემის გულიდგან!
ბარბაროზ სკვითი, ან თვისთ შვილთა ხორცისმჭამელი
იქმნეს ჩემ მიერ უფრო მეტად შეთვისტომებულ,
დაახლოებულ, შეწყნარებულ და შეყვარებულ,
ვიდრე შენ, ჩემო უწინდელო, ყოფილო შვილო!
კენტი
მეფეო ჩემო...
ლირი
ჩუმად, კენტო! სუ! ნუ ჩასდგები
ვეშაპისა და მის რისხვის შუა! – მე ეგ მიყვარდა
ყველაზედ მეტად, მსურდა, ჩემნი ნაშთენნი დღენი
მაგისა შვილის აკვანზედა მე დამელია.
(კორდელიას)

წარველ, მომშორდი, თვალით ნუღარ დამენახვები!
საფლავისა ქვა ნეტა ისე გამიმსუბუქდეს,
როგორც ადვილად გულით ჩემით შენ განგარინე.
ვინა ხართ, მანდა? გიბრძანებთ თქვენ, აწ მოიწვიოთ
საფრანგეთისა ხელმწიფე და ბურგუნდთ მთავარი.
კორნვალ და ალბან, თქვენთა ცოლთა უხვსა მზითევსა
ეს წართმეული მესამედიც ზედ დაუმატეთ.
ამპარტავნობა, რომელიც მას გულწრფელობად სწამს,
ეყოსმცა მაგას მზითვად და მით იგი გათხოვდეს.
გარდმომიცია თქვენთვის ყველა უფლება ჩემი,
ყველა სიმართლე მეფეთანი, მეფეთ მთავრობა,
ხოლო ვიახლებთ ჩვენ ასს რაინდს, რომელთაც თქვენა
მე შემინახავთ თქვენის ხარჯით ღირსებისამებრ.
თვისა და თვის თავს საცხოვრებლად თვითონ გეწვევით.
მე ვიშთენ მხოლოდ მეფის სახელს, მეფის ღირსებას,
სხვა კი ყოველი: ქვეყნის მართვა, შემოსავალი
თქვენ მოგანიჭეთ, საყვარელნო სიძენო ჩემნო!
დასამტკიცებლად ყოველ ამის, აჰა გვირგვინიც!
(აძლევს გვირგვინსა).
კენტი
ჰოი მაღალო, დიდებულო, ჩემო ხელმწიფევ!
როგორც ხელმწიფეს მე ყოველთვის შენ თაყვანს გცემდი,
როგორც მამასა დაგხაროდი, თავს გევლებოდი,
როგორც მფლობელსა გმორჩილებდი ვით ერთგული ყმა,
გიხსენიებდი ჩემს ლოცვებში ვით ჩემს მეოხეს...
ლირი
მოზიდულია მშვილდი, კენტო, უფრთხილდი ისარს!
კენტი
მსტყორცნე ისარი! სჯობს, განაპოს მან მკერდი ჩემი,
ვიდრე მლიქვნობამ ღრღნა დაუწყოს ჩემს სინიდისსა.
ვკადნიერდები, მაგრამ ეგე მე მომეტევოს
იქ, საცა მეფეს გზას უკვალავს უგუნურება.
ნეტა რას ჩადი, ბერო კაცო? ნუთუ გგონია,
რომ იქ დადუმდეს ერთგულება, სადც მეფის ძალი

პირფერობამ და მლიქვნელობამ დაიმორჩილა?
როდესაც მეფეს აერევა მის გზა და კვალი,
ყმის ერთგულება მაშინ უნდა იქ ღაღადებდეს.
უარ-ჰყავ შენი განაჩენი და დამჯდარი ჭკვით
ეგ უსამართლო გულსწრაფობა უკუირიდე.
მე ჩემს თავს დავსდებ სასიკვდილოდ, თუ ამ უმცროსს ქალს
სხვაზედა ნაკლებ უყვარდე. მეფევ, მერწმუნე,
არ არის სრულად ის უგულო, ვისიც წყნარი ხმა
ვერ სძლებს აღმოსთქვას თვისის გულის შემსჭვალულება.
ლირი
სუ! ხმა გაკმინდე, თუ გინდა, რომ სიცოცხლე შეგრჩეს!
კენტი
ჩემს სიცოცხლესა ჩალად ვხადი, ოდეს შენს მტერთან
მე ვიბრძვი ხოლმე. არ მაღონებს მე მის დაკარგვა,
როდესაც შენი სიკეთე მე წინ მიმიძღვება.
ლირი
გა, გამეცალე! მიმეფარე თვალთა ჩემთაგან!
კენტი
აღახვენ თვალნი!... ლირო, ლირო, მიმოიხედენ
და თვალთაგანა ნუ იშორებ შენს ერთგულს ყმასა.
ლირი
აპოლონს ვფიცავ... .
კენტი
მეცა ვფიცავ იმავ აპოლონს,
რომე ამაოდ იხსენიებ შენ ღმერთთა შენთა.
ლირი (ხმალზედ ხელს იწვდენს)
ჰოი ორგულო!...

ალბანი და კორნვალი
ხელმწიფეო, გთხოვთ, რომ დამშვიდდეთ.
კენტი
განმგმირე აწ მე! მოჰკალ, მოჰკალ შენი მკურნალი
და საზაროსა სენსა შენსა მიმეცი საზრდოდ.
უკუვ-უქციე, რად წაართვი შენს უმცროსს ქალსა,
თვარემ ვიდრემდე მე, კენტს, პირში სული მიდგია,
ვიტყვი ყოველთვის, რომ დღეს შენ ჰქმენ უსამართლობა.
ლირი
ისმინე ჩემი, განდგომილო და მოღალატევ!
მეუფებისა სახელითა შენ, ყმას, გიბრძანებ:
მისთვის, რომ სცდილობ აღთქმა ჩვენი დაგვარღვევინო,
მით გვაქმნევინო ის, რაც ჩვენთვის უკადრისია;
მისთვის, რომ გსურს შენ სამარცხვინო ამპარტავნობით
ჩვენის ნების და განჩინების შუა ჩამოსდგე,
მით შეურაცხყო ხარისხი და დიდება ჩვენი, –
შენ აწ გინიშნავს სათნოება სუფევის ჩემის
ხუთ დღეს პაემნად, რომ მომზადდე განსაცდელთათვის,
მეექვსე დღეს კი განერინო ჩვენის ქვეყნიდგან.
თუ მეათე დღეს სახე შენი კვლავ აქ ვიხილეთ,
წამსვე რისხვამან ჩვენმან შენი სიცოცხლე მოსპოს.
გა!... ვფიცავ ზევსსა, არ გადიდთქვას ეს სიტყვა ჩვენი!
კენტი
მშვიდობით მეფევ! დღეს გვაჩვენე, რომ შენსა ახლოს
თავისუფლება და სიმართლე ვერ ისადგურებს.
(კორდელიას),
მეფის ასულო, გულმართლობით აღმომეტყველო!
იყოსმცა ღმერთი ჩვენი მფარველ და მეოხ შენი,
(გონერილას და რეგანას)

მსურს, გრძელს საუბარს თქვენსას მოჰყვეს სულგრძელებაცა
და ტკბილთა სიტყვათ ზედ ჩაერთვას სათნო საქმენი.
ბატონის შვილნო, გეთხოვებათ თქვენ ყველას კენტი,
უცხო ქვეყნადაც ის დაშთების იმავე კენტად. (გადის)
(შემოდიან გლოსტერი, ხელმწიფე საფრანგეთისა, მთავარი ბურგუნდიის და
ამალა)
გლოსტერი
საფრანგეთისა ხელმწიფე და ბურგუნდთ მთავარი
მობძანდნენ თქვენთან, დიდებულო ჩემო ხელმწიფევ.
ლირი
ბურგუნდთ მთავარო! ჩემსა სიტყვას ჯერ თქვენ მოგმართავთ,
თქვენ ეცილებით ფრანგთა მეფეს ჩემს უმცროსს ქალსა,
და აწ მიბრძანეთ, გსურსთ თუ არა თქვენ მისი შერთვა
და ან რაოდენს მზითევსაცა თქვენ ჩემგან ითხოვთ?
ბურგუნდთ მთავარი
მაღალო მეფევ! მე არ ვითხოვ იმაზედ მეტსა,
რაცა აღუთქვა თქვენს ქალს თქვენმა დიდებულებამ
და მაზედ ნაკლებ ბოძებასა არც თვით ინებებთ.
ლირი
კეთილშობილო, სვემაღალო ბურგუნდთ მთავარო!
ოდეს ასული ეგე იყო ჩვენთვის ძვირფასი,
ძვირფასადაცა მას ვხადოდით. წარვიდა ის დროც...
ეხლა მის ფასი ჩვენ თვალთა წინ შემცირებულა.
აგერ თვით იგიც. თუ თქვენ იგი მოგეწონებათ
მარტო მისისა გარეგნობის ჰაეროვნებით,
რომელსაც წყრომა ჩვენი ზედა დაემატების
და სხვა არარა, წაიყვანეთ, იგი თქვენია.
ბურგუნდთ მთავარი
მე არ ვიცი, რა გიპასუხოთ.

ლირი
ჩემო ხელმწიფევ!
თუ გსურსთ თქვენ ცოლად იგი ყოველ იმა ბიწითა,
რომელიცა მას ეგრე უხვად მინიჭებია,
იგი, რომელსაც არ ჰყავს ტოლი, არც მეგობარი,
იგი, რომელსაც მზითვად ვაძლევთ ჩვენს მძულვარებას
და რომელიცა წყევლით ჩვენგან განდევნილია,
აგერ შეირთეთ, თუ არა და უარი-ჰყავით.
ბურგუნდთ მთავარი
მომიტევეთ მე, ხელმწიფეო, მაგ წყრომის შემდეგ
არ შეიძლება ქალი თქვენი ცოლად ვითხოვო.
ლირი
მაშ უარჰყავით. ვფიცავ ძალთა, ჩემთა გამჩენელთ,
რომ ყოველივე მის სიმდიდრე ჩამოგითვალეთ.
(საფრანგეთის ხელმწიფეს)
თქვენ კი, მეფეო, ამას გეტყვით, მე არ მსუროდა,
რომ სიყვარული თქვენი იქა შთანერგილიყო,
სად მძულვარებამ ჩემმა ფესვი თვისი გაიდგა.
არ ვიცანდომებ თქვენთვის ესეთს ქორწინებასა
და ამისთვის გთხოვთ, სიყვარული თქვენი მიჰმართოთ
უფრო ღირსეულს არსებასა, ვიდრე ამ ბედკრულს,
რომლისაც ცნობა თვით ბუნებას ეთაკილება.
საფრანგეთის ხელმწიფე
მაოცებს მე ეგ!... იგი, ვინცა დღეს აქამომდე
იყო თქვენისა სიყვარულის პირველ საგანი,
საგანი თქვენის სიქადულის და სასოების,
ნუგეში თქვენის სიბერისა, თქვენი საუნჯე, –
ნუთუ იქმოდა იმისთანას საზაროს რასმეს,
რომ ერთს წუთზედა შეეცვალა მას გული თქვენი
და მოწყალება მრისხანებად გარდაექცია?
ან ბრალი მისი უნდა იყოს ესდენ საშინელ,
ესდენ დამრღვევი ბუნებისა წესის და რიგის,

რომ ქალი თქვენი მისგან იქმნეს შემაზრზენებელ,
ან უწინდელი სიყვარული თქვენი მისდამი
ყოფილა მხოლოდ მარტო ერთი თვალთმაქციობა.
მაგრამ გონებას და გულს ჩემსას ვერ ურწმენია,
რომ თქვენს უმცროსს ქალს ბრალი დიდი რამ მოეხდინოს.
კორდელია
დიდებულებას თქვენსას ერთსა ვსთხოვ, თუმც ენა ჩემი
არ არს გაქლესილ და გაპოხილ პირფერობითა
და ვრჩევობ ჯერედ საქმე იყოს და მერე სიტყვა,
მაგრამ მაინც გთხოვთ, აღიაროთ, ჩემო ხელმწიფევ,
რომე მიზეზი თქვენის წყრომის და გულის აყრის
არ არის არცა ბიწიერი ქცევა რამ ჩემი,
არცა კაცისკვლა, ავსულობა, ნამუსდამხობა,
არც ქალწულების ჩემის რითმე შეურაცხყოფა
და არცა სხვაი სამარცხვინო რამ საქციელი,
არა, არც ერთი საზიზღარი უწმინდურება
ვერ გაბედავს ჩემს ყოფაქცევას მოაცხოს რამე.
თუმც რაც მაკლია, მე იმით ვარ მხოლოდ მდიდარი,
მაგრამ ეგ ნაკლი მე გამიხდა წყრომის მიზეზად;
მე არ მაქვს თვალნი მათხოვარნი და ენა მლიქვნი
და არ ქონვა ეგ მე მახარებს და მასულმდგმარებს,
თუმც მაგ არ ქონვამ მამის გული დამაკარგვინა.
ლირი
თუ არ მაამებ, ის ჰსჯობდა, რომ არ შობილყავ.
საფრანგეთის ხელმწიფე
მისთვის უწყრებით? ეგ ხომ მხოლოდ კრძალულებაა,
რომელიც ხშირად კაცს წადილსა ვერ ათქმევინებს.
ბურგუნდთ მთავარო, თქვენ რას ეტყვით პასუხად ამ ქალს?
ის სიყვარული სიყვარულად არ იხსენება,
როს ანგარება, ანგარიში მას ზედ დაერთვის.
თუ სიყვარულში სიყვარულზედ მეტს რასმეს გავრევთ,
მაშინ დაბლდება სიყვარული და უკუ დგება.
გსურთ იგი თუ არ? თვის მზითევი ეგ თვითონ არის.
ბურგუნდთ მთავარი

გვირგვინოსანო, დიდებულო ხელმწიფევ ლირო!
რაც აღუთქვით თქვენ, თუ კვლავ მისცემთ ასულსა თქვენსა,
მე ვირთავ მას და აღვიარებ ბურგუნდთ დედოფლად.
ლირი
არარას მივცემ! ფიცი მითქვამს და არ გავსტეხავ.
ბურგუდთ მთავარი
მე დიდად ვსწუხვარ, რომ მამასთან საქმროც დაჰკარგეთ.
კორდელია
მადლობელი ვარ! ნუ სწუხდებით, ბურგუნდთ მთავარო.
მას, ვისაც გულში ჰქონდა მხოლოდ მზითვისა შოვნა,
თვით კორდელიაც თავის დღეში ქმრად არ ინდომებს.
საფრანგეთის ხელმწიფე
სიტურფით სავსევ, კორდელიავ, რა კარგი რამ ხარ!
შენ ხარ მდიდარი თვითონ ემაგ სიღარიბითა.
განგდევნეს შენა და უარგყვეს, – მე აღგირჩიე,
შეგიძულეს შენ და უფრორეს მე შეგიყვარე.
შენა და შენმა სათნოებამ შემიპყრა მე დღეს,
და შენ, სხვათაგან უარყოფილს, მე ცოლად გხადი.
ოჰ, ღმერთნო ჩემნო, საოცარ და საკვირველია,
რომე რაც მეტად იგი ამათ აითვალწუნეს,
მით უფრო მეტი სიყვარული ჩემს გულს ეგზნების.
მეფევ, უმზითვო ქალი შენი ბედმა მარგუნა,
იყოსმცა იგი დღეს მფლობელად და მბრძანებელად
ჩემი და ჩემის მშვენიერის საფრანგეთისა.
მრავლწყლიანმა ბურგუნდიამ და მის მთავართა
ესე ობოლი მარგალიტი ვეღარ იყიდონ,
ეს, რომელიცა უფასოა და ვერ აფასებთ.
თუმცა სასტიკად, ულმობელად შენ აქ მოგეპყრნენ,
მაინც მათ ყველას, კორდელიავ, გამოეთხოვე,
დასტოვე ყველა, რომ უკეთესს ბედსა შეგყარო.
ლირი

მაშ ეგ შენ მიგყავს, ხელმწიფეო საფრანგეთისავ?
ძალიან კარგი, წაიყვანე. იყოს ეგ შენი!
ჩვენ კი მას შვილად დღეის იქით აღარა ვხადით
და მაგის სახეს აღარასდროს არ ვინახულებთ.
წარვედით ჩემგან უმოწყალოდ, უსიყვარულოდ
და დაულოცველ! – წამობრძანდით, ბურგუნდთ მთავარო.
(საყვირის ხმა. გადიან ლირი, ბურგუნდთ მთავარი, კორნავალი, ალბანი,
გლოსტერი და ამალა)
საფრანგეთის ხელმწიფე
გამოეთხოვე, კორდელიავ, შენსა დებსაცა.
კორდელია
თვალცრემლიანი კორდელია გეთხოვებათ თქვენ,
მამისა ჩემის საუნჯენო! ვიცი, რაცა ხართ,
მაგრამ ვით დასა გამხილება თქვენი მე მიმძიმს.
გემუდარებით მამაჩვენსა თქვენ უპატრონოთ.
მსურს, არ გამტყუნდეს სიტყვა თქვენი სიყვარულისა
და რაც სიტყვით სთქვით, იგი საქმით თქვენ აღასრულოთ.
ვაი, რომ მე არ დამაშთინა მამამ თავისთან;
მასთან მე ჭირსა ვირჩევნიდი, ვიდრე სხვაგან ლხინს.
მშვიდობით დანო.
გონერილა
შენ თავს მიეც ეგ დარიგება.
რეგანა
ის ჰსჯობს, ეცადო, რომ აამო შენ შენსა ქმარსა,
რომელსაც ეგრე სამადლოდა დღეს თან მიჰყევხარ.
შენ მორჩილება არა გქონდა და ჩამოგერთვა
იგი ყოველი, რისაც ღირსი შენ არ იყავი.
კორდელია
რა ორპირობაც, ცბიერობაც აქ თავს იმალავს,
დრო გამოაჩენს; ბოროტება არ დადუმდება,

და თვით სირცხვილი ფარდას ახდის მზაკვარებასა.
მშვიდობით დანო! მსურს მე თქვენთვის ბედნიერება!
საფრანგეთის ხელმწიფე
ეხლა კი, ჩემო კორდელიავ, დროა, წავიდეთ.
(გადიან საფრანგეთის ხელმწიფე და კორდელია)
გონერილა
მე მსურს, ჩემო დაო, მოგელაპარაკო ისეთს საქმეზედ, რომელიც ორივეს
დიდად შეგვეხება. ვგონებ, მამაჩვენი ამაღამ აქედგან მიდის.
რეგანა
მართალია. ჯერ შენთან მოდის და მეორე თვეს კი მე მეწვევა.
გონერილა
ხედავ, ამ სიბერეში რა დაუდგრომელი ხასიათი დაიჭირა? ჩვენი
უმცროსი და ხომ ჩვენზედ მომეტებულად უყვარდა, მაგრამ ნახე, რა ცუდუბრალოზედ შემოსწყრა და აითვალწუნა? ეს ყურადღების ღირსია.
რეგანა
მაგგვარი სენი სიბერეში აუცილებელია. ეგეც რომ არ იყოს, სწორე
გითხრა, მამაჩვენს თავისი თავი მის დღეში რიგიანად არა ჰსჭერია.
გონერილა
ჯერ როცა უფრო უკეთესი დრო ჰქონდა, მაშინაც კი თავს ვერ იმაგრებდა
და ეხლა, როცა წელთა სიმრავლემ განუმტკიცა მას ავზნეობა, არამც თუ ბევრი
მოთმინება დაგვჭირდება, არამედ ბევრს ტანჯვასაც მოგვაყენებს ის
მოუსვენარი გულის აფეთქება, რომელიც მოსდევს ხოლმე უძლურს,
დაღვრემილს და ზაფრამორეულ მოხუცებულებას.
რეგანა
მაგის ჭირვეულობისაგან რატომ ჩვენ კი არ უნდა მოველოდეთ კენტის
გაგდების მზგავსს რასმეს.

გონერილა
ან კიდევ იმას, რაც ყოფა დააწია დღეს საფრანგეთის ხელმწიფეს
გამოთხოვების დროს. ჩვენ, ჩემო დაო, ერთს პირზედ უნდა ვიდგეთ, თვარემ
თუ მაგ სიანჩხლესთან ძალაც შერჩება, რა ხელსაყრელი იქნება ჩვენთვის ის,
რაც დღეს მოგვცა?
რეგანა
მაგაზედ მერეც ვიფიქრებთ.
გონერილა
ჰსჯობს, ვიდრე არ დაგვიანებულა, მოვაგვაროთ რამე.
(გადიან).
______
სანახავი II
ოთახი გრაფი გლოსტერის ციხე-დარბაზში
(შემოდის ედმუნდი, ხელში ბარათი უჭირავს).
ედმუნდი
შენ, ბუნებაო, მე ჩემს ღმერთად მიწამებიხარ,
მე ვმონებ მხოლოდ კანონს შენსას და თაყვანსა ვცემ.
რად მოვუხრი თავს უსამართლოს კაცთ ჩვეულებას
და კაცთ კანონის ცთომილებას მუხლს რად მოვუდრეკ?
ნუთუ მად, რომე თორმეტის თუ თოთხმეტის თვითა
ჩემს ძმაზედ გვიან დავიბადე? უკანონოო?!
რითა ვარ აბა უკანონო? რა მაკლია მე?
ჭკვის სითამამე, ძალ-ღონე თუ ჰაეროვნება?
ყოველ ამითი მდიდარი და შემკული მე ვარ
ისე, ვით შვენის პატიოსნის დედისგან შობილს.
მაშ რაღად გვძრახვენ და გვარქმევენ ურცხვთა სახელთა?
უკანონოო! ღლაპო! ბუშო! ნაბიჭვაროო!
რაში შემფერის მე ამგვარი სახელთწოდება,
მე, ვინც ჩამსახა უტკბოესმა ვნებათ ღელვამა
და საიდუმლო ტრფიალებამ შთამბერა სული,

მე, რომლისთვისაც თვით ბუნებას კრძალვით წარსტაცეს
სულისა ღონე და სიტურფე თვალტანადობის?
ესრედ ნაყოფის გამოღება ნუთუ არ სჯობდეს
ჩვეულებრივის გაცვეთილის გრძნობით გაჩენას,
რომელიც კანონთ ნებადართვით, თვლემით, მთქნარებით
ბადავს ამ ქვეყნად ამდენ ტუტუცთ და სულელთ გროვას?
მაშ კარგი, ედგარ, კაცთ კანონით კანონიერო,
იმედია, რომ მე ბუშს დამრჩეს ქონება შენი.
ორნივ ერთ რიგად მივაჩნივართ მამასა ჩვენსა,
მე – უკანონო და შენ – შვილი კანონიერი.
კანონიერი!... ვიშ რა სიტყვა მოუგონიათ!...
ჰო, კარგი ჩემო ბედნიერო კანონიერო,
თუ ამ წერილმა არ მიმტყუნა და გაიმარჯვა,
თუ მოგონილი მანქანება არ გამიცუდდა,
მაშინ ამ ბუშის უკანონოს ედმუნდის ხვედრი
კანონიერის ედგარის ხვედრს გადააჭარბებს,
მაშინ გავკეთდე, ავმაღლდე და გავბედნიერდე!
ოჰ, ღმერთნო ჩემნო, შეგვეწიეთ უკანონოებს.
(შემოდის გლოსტერი)
გლოსტერი
კენტი განდევნეს!... ფრანგთა მეფე გულნაკლ წავიდა!...
ხელმწიფე ჩვენიც წუხელისვე გზად განემგზავრა!...
თვისი უფლება სხვას გადასცა... სხვის კერძად დარჩა...
ყოველი ესე უცნაურად, უცბად არ მოხდა?!
ოჰ, ედმუნდ, აქ ხარ, ახალი ამბავი რა იცი?
ედმუნდი (ვითომც ბარათსა მალავს)
მე ახალი ამბავი არა ვიცი რა, თქვენო ბრწყინვალებავ.
გლოსტერი
რატო აგრე ძალიანა ცდილობ მაგ წერილის დამალვას?
ედმუნდი
მე, ბატონო ჩემო, ახალი ამბავი არა ვიცი რა.
გლოსტერი

ეგ რა წერილსა კითხულობდი?
ედმუნდი
მე? არაფერსა.
გლოსტერი
როგორ არაფერსა? მაშ ეგრე სწრაფად რად უკარ თავი ჯიბეში, თუ
არაფერსა? არაფერს დამალვა არა სჭირია. აქ მაჩვენე, მოიტა, თუ მართლა
არაფერია, სათვალეებიც აღარ დამჭირდება.
ედმუნდი
მომიტევეთ, ბატონო ჩემო, ეს წერილი ჩემის ძმისგან არის და თუმცა
ჯერ ბოლომდინ არ გადამიკითხავს, მაგრამ რის წაკითხვაც მოვასწარ, იქიდამ
ვსცან, რომ იგი თქვენი წასაკითხი არ არის.
გლოსტერი
მოწყალეო ხელმწიფევ, აქ მომეც-მეთქი.
ედმუნდი
მოგართვათ თუ არ მოგართვათ, ორივ თქვენთვის ერთნაირად საწყენი
იქნება. რაოდენადაც მე ეგ წერილი წავიკითხე, ვსცან, რომ რაც მასში სწერია,
არაფრად მოსაწონი გახლავთ.
გლოსტერი
მაჩვენე, მაჩვენე-მეთქი ეგ წერილი.
ედმუნდი
ჩემის ძმის გასამართლებლად ეს კი უნდა მოგახსენოთ, რომ ვგონებ, ეგ
წერილი იმას ჩემის ერთგულების გამოსაცდელად მოუგონია.
გლოსტერი (კითხულობს წერილს)

„ამგვარი მორჩილება და ერთგულება მოხუცებულობისადმი ჩვენს
უკეთესს ცხოვრების დროს გვიმწარებს. მაგ მორჩილების და კრძალულების
გამო ხელიდამ გვეცლება ქონება და მხოლოდ სიბერის დროს მოგვეცემა, ესე
იგი მაშინ, როდესაც ცხოვრებით დატკბობა აღარ შეგვეძლება. მე ეხლა
მივხვდი, რომ სულელობა და უხეირობა ყოფილა, კაცმა თავი შეივიწროოს და
ექვემდებაროს გამოჩერჩეტებულს სიბერის მძლავრობასა, რომელიცა მეფობს
არა თვისის ძლიერებითა, არამედ კაცთა ჩვეულების ძალითა. მოდი ჩემთან,
რომ ამ საგანზედ უფრო დაწვრილებით მოგელაპარაკო. თუ მამა ჩვენი ისეთის
ძილით დაიძინებს, რომ აღარ გაიღვიძოს, ვიდრე მე არ გავაღვიძებდე, მაშინ
შენც სამუდამოდ გერგება ნახევარი მისის შემოსავლისა და იქნები საყვარელ
ძმად შენის ძმის ედგარისა”. რაო?! არ გაიღვიძოს, ვიდრე მე არ გავაღვიძებდეო?
შენ ნახევარი გერგებაო? ედგარ, ჩემო სისხლო და ხორცო? ნუთუ ეს შენმა
ხელმა დასწერა? ნუთუ ეს ფიქრები შენმა ტვინმა და გულმა გამოზარდა?
როდის მოგივიდა ეს წერილი? ვინ მოგიტანა?
ედმუნდი
ეს, ბატონო, არავის მოუტანია, აქ სხვა ხერხი უხმარიათ. ეს ჩემის
ოთახის ფანჯარაზედ დაეგდოთ და იქ ვიპოვე.
გლოსტერი
მერე შენ იცი, რომ ეს სწორედ შენის ძმის ხელია?
ედმუნდი
ამ წიგნში რომ კარგი რამ ეწეროს, მე თავს დავსდებდი, რომ ეს სწორედ
ჩემის ძმის ხელია, მაგრამ ეხლა კი დიდის სიამოვნებით დავბრმავდებოდი,
რომ იმის ხელი არ მეცნო.
გლოსტერი
მაშ სწორედ იმის ხელია?
ედმუნდი
დიაღ, ბატონო, სწორედ იმის ხელია, მაგრამ მე დარწმუნებული ვარ,
რომ ამ წიგნის წერაში იმის გულს მონაწილეობა არ მიუღია.
გლოსტერი

მაშ აქამდინ შენთვის იმას ამ საგანზედ არა გაუხსენებია რა?
ედმუნდი
ხმაც არ ამოუღია. მხოლოდ ეს კი ხშირად გამიგია იმისაგან, რომ როცა
მამა ბერდება და შვილი ასაკში შედის, უმჯობესი იქნებაო, რომ მამამ შვილს
დაუთმოს თავისი ქონება და კისრად დასდვას თავისის მოვლისა და შენახვის
მზრუნველობაო.
გლოსტერი
ოჰ, შე არამო, გველის წიწილო! ეგევ აზრია ამ წერილში გამოთქმული.
ჰოი, საზიზღარო არამზადავ! შე ბუნების შემარყეველო, ფლიდო, გაქნილო,
მხეცო და მხეცზედ უარესო! წადი, მონახე! მე იმას საპყრობილეში სულს
ამოვართმევ! სად არის ეხლა ის ბოროტი არამზადა?
ედმუნდი
რა მოგახსენოთ, ბატონო. გავკადნიერდები და ვიტყვი, რომ ურიგო არ
იქნებოდა თქვენი რისხვა მცირეს ხანს შეგეკავათ, ვიდრე ჩემის ძმის
განზრახვას კარგად არ გამოიკვლევდეთ. ვინ იცის, იქნება უბრალოც იყოს და
მაშინ თქვენი ეხლავე სასტიკად მოპყრობა ცუდად ჩამოგერთმევათ და იმის
მორჩილს გულსაც განგლეჯს და შეზარავს. მე ჩემს თავს თავდებად გაძლევთ,
რომ ჩემმა ძმამ ეს ბარათი მომწერა ჩემის თქვენდამი ერთგულების და
სიყვარულის გამოსაცდელად და არა სხვა რაიმე ბოროტის განზრახვითა.
გლოსტერი
მაშ შენ ეგრე გგონია?
ედმუნდი
თუ თქვენის ბრწყინვალებისათვის სათაკილო არ იქნება, მე დაგმალავთ
თქვენ იმისთანა ადგილს, საიდამაც შეგეძლებათ მოისმინოთ ჩემი და ედგარის
ამაზედ საუბარი. მაშინ თქვენ თქვენის საკუთარის ყურით ნამდვილსა
ჰსცნობთ. თუ მიბძანებთ, ამას დაუყოვნებლივ დღეს საღამოზედვე მოვახდენ.
გლოსტერი
არა, ის ამისთანა გველი არ იქნება.

ედმუნდი
სწორედ რომ არ უნდა იყოს.
გლოსტერი
მე უნდა მღალატობდეს? მე, რომელსაც ისე სათუთობით და ისე
განუსაზღვრელად მიყვარდა. ჰოი, ძალნო ცისა და ქვეყნისაო! ედმუნდ, მონახე
იგი, ერთი იმის გული გამაქექინე, ერთი იმის სულში ჩამაძვრინე! გეხვეწები
ამას. ისე მოახერხე ეს საქმე, როგორც შენის ჭკუისაგან ვიცოდე. ოღონდ კი
მართალი შევიტყო და თუნდა ხელს ავიღებ ყველაფერზედ, რაც კი მაბადია.
ედმუნდი
მე ეხლავ გიახლებით და მოვნახავ. ვეცდები, შეძლებისამებრ საქმე ისე
მოვაგვარო, რომ თქვენ ყველაფერი მართალი ჰსცნოთ.
გლოსტერი
ეს უკანასკნელი მზისა და მთოვარის დაბნელება კარგს არას
მოასწავებდა. მართალია, ამ მოვლენას ბუნებისმეტყველება ხან ასე ხსნის, ხან
ისე. მაგრამ მაინცადამაინც აშკარაა, რომ კანონნი ბუნებისანი ირღვევიან:
სიყვარული განქრა, მეგობრობა დაემხო, ძმა ძმაზედ აღსდგა, ქალაქებში
შფოთია და არეულობა, სოფლებში განხეთქილება, მეფეთა სასახლეში
ღალატი, მამასა და შვილს შუა სწყდება მამაშვილური კავშირი და ჩემი
უკეთური შვილიც ამართლებს წინასწარმეტყველების სიტყვას, შვილი
აღსდგეს მამასა ზედაო. ხელმწიფემაც დაივიწყა ბუნებითი მიდრეკილება და
უარჰყო საკუთარი შვილი თვისი და აჰა, ესეც გამართლდა: მამა აღსდგეს
შვილსა ზედაო. აიგავა ჩვენი უკეთესი დრო და მოისპო. მზაკვრობა, ფლიდობა,
ღალატი და ყოველი დამამხობელი უწესობა განუწყვეტლად მოგვდევენ ჩვენ
საფლავის კარამდინა. მონახე, ედმუნდ, ის ავაზაკი, გულმოდგინედ მოეკიდე
შენ ამ საქმეს და წაგებაში არ იქმნები! – კეთილშობილი და ერთგული კენტი
განდევნეს! მისი ბრალი მხოლოდ პატიოსნება იყო! მიკვირს, მაოცებს!
(გად
ის).
ედმუნდი
სასაცილოა კაცთა სულელობა! როდესაც უბედურება გვეწვევა რამე,
მაშინ ჩვენს უბედურებას, თუნდ რომ ჩვენი ბრალიც იყოს, გადავაბრალებთ
ხოლმე მზეს, მთოვარეს და ვარსკვლავებს. თითქოს ჩვენ ვიყვნეთ

გულმურტალნი მარტო იმისათვის, რომ ეგ ეგრე გვაქვს დანიშნული, ვიყვნეთ
სულელნი ზენარის ძალდატანებით; ფლიდნი, ქურდნი, ავაზაკნი სფერათა
ბრუნვისა გამო; ლოთნი, ცრუნი, მლიქვნი ვარსკვლავთა ზედმოქმედებისაგან
და თითქოს ყოველივე ბოროტება ზენარის განგებისაგან წარმოსდგებოდეს.
ძალიან ოსტატური თავის გამართლება არ იქნება მეძავ-მრუშე კაცისაგან, რომ
თვისი ძაღლური მსუნაგობა ვარსკვლავებს გადააბრალოს?! აქაო და ესა და ეს
ვარსკვლავი იყო ცაზედ, როცა დედაჩემმა მამაჩემთან შესცოდაო და ამა და ამ
ვარსკვლავზე დავიბადეო, – ამისთვის უსათუოდ მხეცი და მრუში უნდა
ვიყოო. 17 მე კი ასე მგონია, რომ თუნდა თვით უქალწულესს ვარსკვლავს
განებრწყინებინა ჩემი უკანონო ჩასახვა, მე მაინც ის ვიქნებოდი, რაცა ვარ.
(ედგარი შემოდის), აი ედგარიც! სწორედ მოსწრებაზედ არ მოვიდა! ეს ამბავი
ძველ კომედიას მომაგონებს. ეხლა მე თომა ბედლემელსავით თავი ძალად
უნდა მოვიწყინო, ოხრვას და კვნესას მოვყვე. – ოჰ, ეს დაბნელება ამ შფოთთებს
მოასწავებდა! ფა, სოლ, ლა, მი. 18
ედგარი
რა ამბავია, ძმაო, რატომ აგრე ოცნებას წაუღიხარ?
ედმუნდი
მე იმაზედ ვფიქრობდი, რაც ამ დღეებში წავიკითხე, დაბნელება კარგს
არაფერს მოასწავებსო.
ედგარი
განა შენ მაგისთანაებიცა გჯერა?
ედმუნდი
მე გარწმუნებ, რომ რაც წამიკითხავს, ჩემდა სამწუხაროდ, სულ
მართლდება. მაშ რა არის ეს სიძულილი მამისა და შვილის შუა, ეს ჭირიანობა,
ეს შიმშილი, ეს ძველი და მტკიცე მეგობრობის დარღვევა, სახელმწიფოში
ამბოხი, დიდებულთა და მეფეთა ავად ხსენება და მუქარა, უმიზეზო
მიუნდობლობა, მეგობართა განდევნა, ავკაცობის გამრავლება, ცოლ-ქმართა
შუა შფოთი და განხეთქილება და ათასი სხვა ამისთანა.
ედგარი
17
18

აქ დედანში დასახელებულია ვარსკვლავები მრავალი და ვეშაპის ბოლო.
ევროპიული სამუზიკო ხმების ნიშნებია.

როდის აქეთ მიჰყავ შენ ვარსკვლავთმრიცხველობას ხელი?
ედმუნდი
ეჰ, რა დროს ეგ არის? ერთი ეს მითხარ, უკანასკნელად როდისა ნახე
მამაჩვენი?
ედგარი
მერე რაო?.. წუხელისა ვნახე.
ედმუნდი
ელაპარაკე კიდეცა?
ედგარი
მთელი ორი საათი.
ედმუნდი
მერე მშვიდობიანად მოსცილდით ერთმანერთსა? ხომ უკმაყოფილობა
რამ არა შეგიმცნევია რა, ან სახეზედ, ან ლაპარაკში?
ედგარი
სრულიად არაფერი.
ედმუნდი
აბა კარგად ჩაფიქრდი, ხომ არა გიწყენინებია რა? თუ გიყვარდე, ცოტას
ხანს მოერიდე და ნუ დაენახვები, ვიდრე ბრაზი არ გადუვლის. ეხლა ის
შენზედ ისე გაჯავრებულია, რომ მოგკლას კიდეც, გული არ დაუშოშმანდება.
ედგარი
ეს რა მესმის? სწორედ ერთს უმზგავსოს ვისმეს დაუბიზღებივარ.
ედმუნდი

მეც მაგისი ფიქრი მაქვს. გთხოვ, ძმაო, პატარა ხანს მოერიდო, ვიდრე
იმას რისხვის ცოფი გადუვლიდეს. ჩემს ოთახში წამომყევ. მე იქ ისე
მოვახერხებ, რომ შენის ყურითვე გაიგებ, რასაც მამაჩვენი ილაპარაკებს.
გეთაყვა, ჩემს ოთახში შედი. აი გასაღებიც. თუ შინიდგან კარში გამოხვიდე,
უიარაღოდ ფეხი არ მოიცვალო.
ედგარი
უიარაღოდაო?! რაო, რას ამბობ, ედმუნდ?
ედმუნდი
მე, ჩემო ძმაო, რასაც გეუბნები, შენის სიკეთისათვის გეუბნები. ფეხს ნუ
მოიცვლი-მეთქი უიარაღოდ, დამიჯერე. შერცხვენილი ვიყო, თუ აქ ბოროტი
რამ განზრახვა არ იყოს. მე მარტო ის გითხარ, რაც ვნახე და გავიგონე, მაგრამ ეს
იმის ჩრდილიც არ არის, რაც მოსალოდნელია. გთხოვ, რომ აქედგან წახვიდე.
ედგარი
როდისღა ამიხსნი ამ გამოცანას?
ედმუნდი
მე ერთის სიტყვით კარგად წავიყვან ამ საქმეს
(ედგარი გადის)
მამაა ასე გულდამჯერი, ძმა გულმართალი,
ისეა იგი უბოროტო, გულწრფელი, უბრალო,
რომ სხვის ბოროტსაც ვერ მიმხვდარა, ვერ მიუგნია.
იგი თავისის სულელურის პატიოსნებით
მალე მოხვდება ჩემს ბადესა და თავს გაიბამს.
ეხლა ცხადია, თუ არ მოდგმით, ჭკუით მაინცა
ვპოვებ ქონებას და სიმდიდრეს ხელში ჩავიგდებ.
ყველას ვიკადრებ, რაიც კი მე ხელსა შემიწყობს.
(გადის).
ს ა ნ ა ხ ა ვ ი III
ოთახი ალბანის სასახლეში
(შემოდიან გონერილა და მის მსახურთ უფროსი ოსვალდი)

გონერილა
მართლა მამაჩემმა ჩემი აზნაური გალახა იმისათვის, რომ ხუმარა
გალანძღა?
ოსვალდი
დიაღ, ბატონო.
გონერილა
დღე და ღამისა ერთი წუთიც ისე არ გავა,
რომ რამე წყენა მამაჩემმა არ მომაყენოს.
მან გაგვიწვრილა ყველას გული, აბეზარსა ვართ.
ხან იქ მოახდენს და ხან აქა ერთს რასმეს შფოთსა,
ამდენს ვაგლახსა, უზომობას ვეღარ მოვითმენთ!
მისი მხლებელნი ურცხვად სრულსა გარყვნას მიეცნენ
და თვითონც მოჰყვა წყრომას, სტუქსვას ცუდუბრალოზედ.
როს მოვა იგი ნადირობით, არ ვინახულებ;
უთხარი, რომ მე შეუძლოდ ვარ და თვითც კარგს იზამ,
რომ სამსახური შენი იმას ცოტად მოუკლო.
თუ გიწყინოს რამ, ნუ გეშინის, მე გავცემ პასუხს.
ოსვალდი
აგერ თვით იგიც გიახლებათ! მგონი ხმაც ისმის.
(საყვირის ხმა).
გონერილა
შენცა და სხვათა ჩემთა მხლებელთ მე დღეს გიბძანებთ,
რომ რაც შეგეძლოთ, უზდელადა მას მოექეცით,
ნეტა არ მინდა ამაზედა მან მითხრას რამე
და მით ყოველი, რაც გულში მაქვს, სულ მათქმევინოს.
თუ წუნი დამდვა, მიბძანდეს და ჩემს დასთან დარჩეს.
მაგრამ ჩემი დაც ჩემს აზრს ადგა ამ შემთხვევაში,
არც იმას უყვარს ჩემსავითა სხვის ბატონობა.
ეგ ბებრუცანა და ჩერჩეტი თავს არ ანებებს
იმ დედებასა, რომელიცა მან სხვას გადასცა.
სწორედ რომ უჭკვო ბავშვსა გვანან მოხუცებულნი,
თუ გაიბუტვენ და ალერსით ვერას უშველი,

გაწყრომა უნდა. – რაც გითხარი, არ დაივიწყო.
ოსვალდი
არა, ბატონო.
გონერილა
მის რაინდთაც ყურს ნუ ათხოვებთ,
რაც უნდა იმათ დაემართოს არას ვინაღვლი;
სხვებსაც უთხარ შენ, რომ ყველანი ცუდად მოეპყრნენ.
მიზეზს ვეძებ, რომ რაც ეხლა ვსთქვი, ის შევასრულო.
ჩემს დასაც მივსწერ, რომ იგიცა ჩემებრ მოიქცეს.
ეხლა კი წადი და სადილი მოგვიმზადე ჩვენ.
(გადიან).
სანახავი IV
სხვა ოთახი იმავე სასახლეში
(შემოდის კენტი სხვარიგად ჩაცმული)
კენტი
თუ მოვახერხე ხმის და კილოს ჩემისა შეცვლა,
რომ საუბარი ჩემი სხვისას ემზგავსებოდეს,
მაშინ აღსრულდეს ის კეთილი ჩემი სურვილი,
რომლისათვისაც სახე ეგრედ გამოვიცვალე.
მაშინ მივხვდები მეც ჩემს წადილს. – განდევნილ კენტო!
თუ სამსახური გაგივიდა იმა ადგილსა,
სადაც დაგსაჯეს, მაშინ მეფე, რომელიც გიყვარს,
გულს დააჯერებს, რომ შენ მხოლოდ მისთვის ჰსცდილობდი.
(საყვირის ხმა. შემოდიან ლირი, რაინდნი და თანამხლებელნი)
ლირი
სადილი, ჩქარა სადილი! მე ცდა არ მიყვარს (მხლებელი გადის.) შენ
ვინღა ხარ?
კენტი

ადამიანი, ჩემო ბატონო.
ლირი
რა ხელობის პატრონი ხარ? რას ითხოვ ჩვენგან?
კენტი
მე იგი ვარ, რასაც მხედავთ, არც მეტი და არც ნაკლები. ვინც მომენდობა,
მას ვემსახურები; ვინც პატიოსანია, მას შევიყვარებ; ვინც გონიერია და ცოტას
ლაპარაკობს, იმას მეგობრობას გავუწევ; სამსჯავროს შიში მაქვს, ჩხუბიც ვიცი,
როდესაც სხვა გზა არ არის და თევზს კი, სწორედ მოგახსენოთ, არ გიახლებით.
ლირი
მაინც ვინა ხარ?
კენტი
პატიოსანი გულის კაცი და ისე ღარიბი, როგორც მეფე.
ლირი
თუ როგორც მეფეა ღარიბი მეფობის კვალობაზედ, მაშინ ისე ხარ –
გლეხობის კვალობაზედ, მაშინ მართლა რომ ღარიბი ყოფილხარ. ჰსთქვი რა
გინდა?
კენტი
სამსახური.
ლირი
ვისთანა გსურს სამსახური?
კენტი
თქვენთან.
ლირი

მერე იცი, მე ვინა ვარ?
კენტი
არა. მაგრამ ისეთი სახისმეტყველება გაქვთ, რომ სასიამოვნო იქნება
ჩემთვის თქვენისთანა ბატონის ყოლა.
ლირი
მერე იმისთანა რა იპოვე ჩემს სახისმეტყველებაში?
კენტი
მეუფების ნიშანი.
ლირი
რა სამსახური შეგიძლიან?
კენტი
შემიძლიან რიგიანი რჩევა მოგცეთ, ქვეითად აქეთ-იქით ვირბინო და
ცხენით გავქანდე და გამოვქანდე; საამური ამბავი უგემურად გიამბოთ,
წვრილმანი საქმე რიგიანად შევასრულო, ერთის სიტყვით, რაც ერთს საწყალს
კაცს შეუძლიან, მეც შემიძლიან. ჩემში კარგი კიდევ ის არის, რომ ყველაფერში
გულმოდგინე და ხალისიანი ვარ.
ლირი
რა ხნისა ხარ?
კენტი
არც ისე ყმაწვილი ვარ, რომ დედაკაცი მარტო სიმღერისა გამო
შევიყვარო, არც ისე ხნიერი, რომ ყველაფერზედ სიყვარულით ავპილპილდე.
მე ზურგთა მკიდია ორმოცდარვა წელიწადი.
ლირი
მაშ კარგი. ჩემთან დარჩი და მემსახურე. თუ სადილს შემდეგაც ეგრე
მომაწონებ თავს, მაშინ ჩემგან არ მოგიშორებ. ეი, სადილი მეთქი! არ

გეყურებათ? სად არის ჩემი მახვილაკი ხუმარა? აქ დამიძახეთ (შემოდის
ოსვალდი). ეი, ბრიყვო, ჩემი ქალი სად არის?
ოსვალდი
ნურას უკაცრავოდ... (გადის).
ლირი
ეგ რა მიჰქარა! ერთი აქ დამიძახეთ ეგ უზდელი! სად არის ჩემი ხუმარა?
ეს რა ამბავია, თითქო ყველასა სძინავსო? რაო? რა იქმნა ის გაცვეთილი?
რაინდი
იგი მოგახსენებთ, რომ თქვენი ქალი შეუძლოდ ბრძანდებაო.
ლირი
თვითონ რატომ აღარ იკადრა მობრუნება, როცა მას ვუხმე?
რაინდი
ხელმწიფეო, მან პირდაპირ მითხრა, რომ ჩემი ნება იყო და არ
მოვბრუნდიო.
ლირი
ჩემი ნება იყოო?!
რაინდი
ხელმწიფეო, მე არ მესმის მხოლოდ მე ვგონებ, რომ თქვენს
დიდებულებას პატივისცემით აღარ ეპყრობიან, არც მოსამსახურეები, არც
თვითონ მთავარი და არც თქვენი ქალი უწინდელებრ მოწიწებით აღარ
იქცევიან.
ლირი
ჰმ, შენც მაგას ამბობ?!
რაინდი
მომიტევეთ, ხელმწიფეო ჩემო, თუ ამაში მე ვცდებოდე. მოვალეობა ჩემი
არ მაძლევს ნებას დავდუმდე მაშინ, როდესაც მე ვხედავ, რომ თქვენ
უკადრისად გექცევიან.

ლირი
რასაც შენ ანბობ, ის მეც თვითონ შემინიშნავს. ამ უკანასკნელს ჟამს მეც
თვითონ შევამჩნიე, რომ მე აქ ყურს აღარ მათხოვებენ, მაგრამ ეგ ცუდი მოქცევა
ჩემდამი მათ ბოროტს განზრახვას კი არა, ჩემს საკუთარს იჭვნეულებას შევწამე.
მაინცდამაინც ვნახავ კიდევ რა იქნება. ნეტა სად არის ჩემი მასხარა? ეს ორი
დღეა, რაც თვალით აღარ დამინახავს.
რაინდი
მას შემდეგ, რაც ჩვენი უმცროსი ბატონიშვილი საფრანგეთში წაბძანდა,
იგი მეტად დაღონებული და გულჩათუთქვილია.
ლირი
მაგას ნუღარ მომაგონებ... ეგ მეც თვითონ შევნიშნე... წადი და უთხარი
ჩემს ქალს, რომ მე მასთან ლაპარაკი მსურს. ჩემს ხუმარასაც აქ დამიძახეთ
(შემოდის ოსვალდი). ოჰ, ბატონს ჩემს გაუმარჯოს! ერთი აქეთ მობძანდი,
ერთი მიბძანე, მე ვინა ვარ?
ოსვალდი
თქვენ ჩემის ქალბატონის მამა ხართ.
ლირი
მამაო! მარტო მამა და სხვა არაფერი! აი, შე მურტალო! შე ძუკნა ძაღლო!
შე ყურმოჭრილო მონავ! შე ქოფაკო!
ოსვალდი
უკაცრავოდ, მე არც ერთი ვარ, არც მეორე და არც მესამე.
ლირი
სიტყვასაც მიბრუნებ მე? როგორ ბედავ მაგას შე წუწკო, წუწკის შვილო!
(ცემას დაუწყებს).
ოსვალდი
უკაცრავად, მე გასალახი კაცი არ გახლავართ.

კენტი
არც ფეხწამოსაკრავი ხარ, შე ნაბიჭვარო! წიხლით სათელო! შე
ტაკიმასხარავ!
(ფეხს
წამოსდებს
და
წააქცევს)
ლირი
მე, ჩემო ძამიავ, მადლობელი ვარ შენი. შენ მე დღეს კაი სამსახური
გამიწიე და ამის შემდეგ მეყვარები.
კენტი
აბძანდი და გაეთრიე! მე შენ გასწავლი, სად როგორ უნდა მოიქცე.
გაეთრიე, გაეთრიე-მეთქი, თუ არ გინდა ხელმეორედ გაიშხლართო. ეხლავ
აქედგან გაეთრიე! გადი მეთქი, თუ ჭკუა გაქვს! არც ეხლა გახვალ?
(კინწისკვრით გააგდებს ოსვალდს).
ლირი
მადლობელი ვარ, ჩემო მეგობარო! აი წინ გასაღები შენის ჯამაგირისა.
(აძლევს კენტს ფულსა).
(შემოდის ხუმარა)
ხუმარა
მეც არ ჩამოგრჩები უკან, მეც მივცემ წინ გასაღებს და მოჯამაგირედ
დავიჭერ. აჰა, ჩემი ჩაჩი.
(აძლევს კენტს ჩაჩსა).
ლირი
ოჰ, შენც მოხვედი, კუდიანო! როგორა ბძანდები?
ხუმარა
რატომ არ ინებე ჩემი ჩაჩი?

კენტი
ჩაჩი რად მინდა?
ხუმარა
როგორ თუ რად გინდა? შენ ეგ დაგჭირდება ჯერ იმიტომ, რომ შენ იმას
თავს ევლები, ვისაც ეხლა თავს ივლებენ და მეორე იმიტომ, რომ როცა ქარი
ჰქრის, ზურგს არ მიაქცევ ხოლმე და პირდაპირ უდგეხარ, ხომ სურდო
შეგეყრება. აი ჩემი ჩაჩი ამისათვის არის შენთვის საჭირო. დამიჯერე, წაიღე
მეთქი. აი, ხო ხედავ ამ ჩერჩეტას. ეს ის ბძანდება, რომელმაც თავისი ორი ქალი
გააგდო და მესამე კი დალოცა, თითონაც არ იცის როგორ. თუ ამის აყოლა და
ხლება გინდა, უსათუოდ ჩემი ჩაჩი უნდა გეხუროს. აბა, შენ როგორღა ხარ, ჩემო
ბიძია? აი, ნეტაი ორი ქალი მყოლოდა და თანაც ორი ჩაჩი მქონოდა!
ლირი
მერე რად გინდოდა, შე კუდიანო?
ხუმარა
როგორ თუ რად მინდოდა? თუ ყოველს ჩემს ქონებას ქალებს მივცემდი,
ჩემთვის ჩაჩებს მაინც დავირჩენდი. აი, ერთი ხომ მე მაქვს, მოდი, თუ ღმერთი
გრწამს, მეორე შენს ქალებს მოსთხოვე.
ლირი
შენ ეი, გამიფრთხილდი, თორემ ამ მათრახს ხედავ!
ხუმარა
ეგ არის და! სიმართლე ქოფაკი ძაღლია, იმას ცემა-ტყეპით კარში
გააგდებენ ხოლმე და თავმოწონებულ ფინიას კი ნებას მისცემენ, რომ ბუხრის
წინ გაიშხლართოს და ინებიეროს.
ლირი
მოსწრებული, მაგრამ შხამიანი სიტყვაა!
ხუმარა

გინდა, ბიძია, ერთი კაი შაირი გასწავლო?
ლირი
აბა.
ხუმარა
ყური კარგად მათხოვე:
რაც რამა გაქვს, სჯობს, რომ იმას ჰფარვიდე,
რაც რამ იცი, სჯობს, რომ იმას არ ჰსთქმიდე.
გაცემასა ყველაფრისას არ ჰქმიდე,
ცხენზედ იჯდე და ფეხით არა ვლიდე,
რაცა იცი, მასზედ მეტს ისწავლიდე,
არვის ენდო, ვიდრე არ გაიცვნიდე,
ლოთობას და ქალთ დევნას დაიშლიდე,
შინიდგანა კარში აღარ გახირდე.
მაშინ იქმნე მდიდართ თანასწორია,
როგორც სწორედ ოცი ათჯერ ორია.
ლირი
მაგ შაირში აზრი არ არის.
ხუმარა
როგორც მუქთის ვექილის სიტყვაში. რასა სწუხარ? ფასი ხომ არ
გაგიღია? შენ ერთი ის მითხარ, ნათლია ჩემო, არაფერიდამ განა არა გამოვა რა?
ლირი
როგორ არა? არაფერიდამ გამოვა არაფერი.
ხუმარა (კენტს)
ერთი, თუ ძმა ხარ, მაგას უთხარი, რომ მაგას ეხლა სწორედ მაგოდენი
შემოსავალიღა აქვს. მე ვეტყოდი, მაგრამ მე ხუმარა ვარ, როდი დამიჯერებს.
ლირი
მწარედ მომდო ამ გესლიანმა ხუმარამ.

ხუმარა
მერე, იცი გარჩევა გესლიანისა და უგესლო ხუმარისა?
ლირი
არა, შენ გელი, მასწავლე.
ხუმარა
ის ბატონი, ვინც გირჩია
ქონების სულ გაბოძება
ჩემთან დადგეს, თუნდ შენ დადეგ,
ეგ ორივ ერთი იქნება.
მაშინ ორივ ის ხუმარა
უგესლო და გესლიანი
მე გაჩვენო: ერთი აგერ, (ლირზედ უჩვენებს).
მეორე ჭრელკაბიანი (თავის თავზედ უჩვენებს).
ლირი
ხუმარასაც მეძახი, შე ურცხო?
ხუმარა
მაგ სახელის გარდა, რაც დედის მუცლიდამ სახელი და ხარისხი დაგყვა,
სულ სხვას გაუბოძე და მე რაღა დაგიძახო?
კენტი
ხელმწიფეო, ეს სულელი მთლად სულელი არ ყოფილა.
ხუმარა
შენც არ მომიკვდე!... მე რომ მთლად სულელი ვყოფილვიყავ, განა დიდი
კაცნი მაგას მიყაბულებდნენ? შენგან არ მიკვირს? თითონ რაღა ეშველებოდათ,
რომ მთელი სულელობა მე დამეჩემა. დიდკაცთა ცოლები და ქალები ხომ სულ
გაიჭაჭებოდნენ, რომ სულელობას მარტო მე დავპატრონებოდი. აბა, ნათლი,
ერთი კვერცხი მომეცი და ორს გვირგვინს მოგცემ.
ლირი

რა გვირგვინზედ ყბედობ?
ხუმარა
იმაზედ, ჩემო ბიძიავ, რომ როცა შენგან ბოძებულს კვერცხს ორად
გავყოფ და გულს გადავყლაპავ, შენ ის კვერცხის ნაჭუჭები მაინც შეგრჩება და
გვირგვინად მოიხმარებ, თორემ ამას წინად რომ შენი გვირგვინი შუაზედ
გაჰყავ და სულ ერთიანად შენს ქალებს გადააყლაპე, შენ რა გარგუნეს? ვაი, შენ
ჩემო თაო! მეფეს ვირი ზურგზედ აგკიდეს და ტალახში გაგაყვაინეს. არა, მაგ
მოტვლეპილს კეფაში ტვინი არა გქონდა, რომ ოქროს გვირგვინი გადიგდე? 19 მე
მართალია ხუმარა ვარ, მაგრამ ვინც ამ ჩემს თქმულს მართლადა მასხარობაში
ჩამომართმევს, აბა მათრახი იმას უნდა. აი! (მღერის)
წელს ხუმარებს ლილახანა წაუხდათ,
მასხარობას ბრძნები გვეცილებიან,
ჭკვა რომ ძნელი მოსავლელი გაუხდათ,
პამპულად და მაიმუნად ხდებიან.
ლირი
შენ როდის აქეთია შეეჩვიე სიმღერასა?
ხუმარა
მას აქეთ რაც შენი ქალები ბატონებად გაიხადე, სკიპტრა და გვირგვინი
ჩააბარე და მეუფება დასთმე (მღერის).
მაშინ იმათ ატირებდა
უეცარი სიხარული
და მე კი ამამღერებდა
მწუხარება დაფარული,
მისთვის რომ ბრძენს ჩვენსა მეფეს
ჭკვა-გონება აერია.
თვალ ხუჭანის თამაშს მოჰყვა
მასხარებში გაერია.
ნათლი! შენს ხუმარას ერთი ოსტატი დაუჭირე, რომ ტყუილი ასწავლონ. მე
დიდის ხალისით ვისწავლიდი ყოველგვარს სიცრუესა.
ლირი
19

ანგლიურად აქ ზმაა ხმარებული კროუნ (crown) ფულიც არის შვიდაბაზ უზალთუნიანი,
გვირგვინიც და კეფაც. ხუმარა ამბობს: ერთი კვერცხი მომეცი და ორს კროუნს მოგცემო.

თუ ტყუილს მოჰყვები, მათრახიც მოგხვდება.
ხუმარა
მე მიკვირს ერთის სისხლისა და ხორცისა როგორა ხართ შენა და შენი
ქალები. ისინი მართლის თქმისათვისა მცემენ და შენ კი ტყუილისათვის;
ზოგჯერ ჩუმად ყოფნობისათვისაც კი მომხვდება ხოლმე. რო იტყვიან:
“გავიქცევი ქარიანი მქვიან, დავდგები ლაჯიანიო”, აი ეს არის, აი! ხუმარად
ყოფნა სწორედ რომ საძაგლობაა, მაგრამ მაინც შენს ყოფაზედ არ გავცვლი. შენს
ჭკვას გვერდები იმოდენად ჩამოათალე ორივე მხრით, რომ შუაში აღარა
დაინარჩუნე რა. აგერ, გაიხედე შენგან ჩამონათალი ნაფოტიც მოდის.
(შემოდის გონერილა)
ლირი
ოჰ, ასულო ჩემო, რატომ აგრე წარბი შეგიკრავს? ამ უკანასკნელს დროს
მგონი შენ როგორღაც ავ გუნებაზედა ხარ.
ხუმარა
ეჰე, დაგადგა სუსხი თუ არა?... დრო იყო, ჩემო ძამიავ, როცა შენ ყურსაც
არ იბერტყავდი, ავ გუნებად ბძანდება ეს ქალბატონი, თუ კარგ გუნებადა.
მაშინ შენ კაცად-კაცი იყავ და ეხლა კი არც გუდაფშუტა ხარ. ეხლა შენ მეც კი
გჯობივარ, მე ხუმარა მაინცა ვარ და შენ ეგეც არა ხარ. ეხლა კი დროა, ხმა
გავიკმინდო. (გონერილას). თუმცა შენ არაფერს მეუბნები, მაგრამ სახეზედ კი
გატყობ, რომ ჩემი დაჩუმება ძალიან გულით გინდა. დავჩუმდები, ბატონო,
დავჩუმდები, აი მმ... მმ...
ვინც სხვა მისცა თავის საზრდო, ქონება
ყველას ჩხირად თვალში გაეწონება!
(უჩვენებს ლირზედ).
აი, ბატონებო, თუ გინდათ, ცარიელი ცერცვის ჩენჩო ეს არის, აი.
გონერილა
არამცა თუ ეს თავგასული სულელი ღლაპი,
არამედ თქვენი განრყვნილი და ურცხვი ამალაც
თავ-საცილობენ, ქიშპობენ და ჭირვეულობენ,
აურზაურად ყოველს ჩვენგანს ეკიდებიან.
მათს ურცხვად ქცევას, შფოთს და ჩხუბსა ჩვენ ვეღარ ვუძლებთ.

მე ვგონებდი, რომ როცა ამას თქვენ შეიტყობდით,
გაუწყრებოდით და მოსპობდით ამით ყოველსა,
მაგრამ თქვენ თვითონ თქვენის სიტყვით და თქვენის ქცევით
ცხადად გვამცნებთ, რომ ხელს აფარებთ მათს საძაგლობას
და მით აქეზებთ თავაღებულთ თქვენთა მხლებელთა.
თუ ყოფაქცევა ესე მათი კვლავ განგრძელდება
და რისხვა თქვენი ძირიანად მას არ აღმოჰკვეთს,
მაშინ ჩვენ ვიხმართ ჩვენს ღონეს აწ დაძინებულს.
ეს სათაკილო ქცევა მათი თქვენც შეურაცხგყოფთ
ამ ჩვენს კეთილად განწყობილსა სახელმწიფოში;
და ამით უფრო საჭიროა მივიღოთ ზომა
ასე სასტიკი, რომ შემდეგში ეგ აღარ იყოს.
ხუმარა
ვერ გეჭაშნიკა განა, ნათლია ჩემო?
ჩიტსა, გუგულის მზრდელსაო,
გუგული თავს მოკვნეტსაო,
სანთელი რო გარედ გაიტანე, არ იცოდი, რომ ბნელაში დავრჩებოდით.
ლირი
ნუთუ შენ ჩემი შვილი ხარ?
გონერილა
კარგი, კმარა, ბატონო! სასურველია, რომ კვლავ იმ მაღალს
მსჯელობაზედ დადგეთ, რომელიც თქვენ ეგრე უხვად მონიჭებული გქონდათ
და თავი დაანებოთ იმისთანა უცნაურს ქცევას, რომელიც თქვენ აღარ
შეგფერით, რადგანაც თქვენ ის აღარა ხართ, რაც უწინ იყავით.
ხუმარა
მიგიხვდა ვირი თუ არა: მუხას ვაშლი არ ასხიაო? – ყოჩაღ, გოგრავ!
მაგისთვის მიყვარხარ, აი!
ლირი
ნუთუ აქ მე აღარავინა მცნობს?.. არა, მე ლირი არა ვარ? ლირი ასე არ
დადის? ასე არ ლაპარაკობს? რას აუბმია იმისათვის თვალები? გონება
გაფთხობია, თუ ცნობა მიხდია? სძინავს, თუ ღვიძავს? არა, აქ სხვა რამ უნდა

იყოს. ერთი მითხარით, მე ვინა ვარ? ლირის აჩრდილი? 20 მე ვხედავ, რომ
ყოველივე ჩემთან არის: ძლიერება, ჭკვა, გონება, მაგრამ იმას კი ვერა ვხედავ,
რომ მე ქალისშვილები მყავს.
ხუმარა
შენ ვერც იმას ხედავ, ძმობილო, რომ იმათ მშობელი მამა ყურმოჭრილ
ყმად გაიხადეს.
ლირი
თქვენი სახელი, მშვენიერო მანდილოსანო?
გონერილა
კმარა, ბატონო, თავ-საცილი თქვენი ამგვარი,
ჩამოჰგავს თქვენსა ახირებულს გარეწრობასა,
დროა, ბატონო, ჩემი სიტყვა სწორედ ასწონოთ
და ვით თქვენს ხანსა შეჰფეროდეს, ისე მოიქცეთ.
თქვენდა მხლებელად დაგიგდიათ ასი რაინდი,
რომელთ ურცხვობამ, მეძაობამ, უწესოებამ
პალატნი ჩვენნი შებილწა და გააბინძურა
და გარყვნილობის ქარვასლადა გარდააქცია.
მათის მრუშობით, ბინძურობით სასახლე ჩვენი
უფრო ემზგავსის ყავახანას და საროსკიპოს,
ვიდრე კეთილად განწყობილსა სამეფო პალატს.
რომ თვით არ შერცხვეთ, მათ სასტიკად მოპყრობა უნდა.
თუმცა უთქვენოდ მეც შემეძლო, მაგრამ თქვენვე გთხოვთ,
რომ ცოტაოდნად შეამციროთ ამალა თქვენი
და იახლოთ თან იმათგანი მარტო ისეთნი,
რომელნიც თქვენთან წლოვანებით სწორნი არიან
და რომელთც ძალუძსთ თქვენი ცნობაც და თვის თავისაც.
ლირი
ჰოი, წყვდიადო ჯოჯოხეთო და ტარტაროზნო!...
ჩქარა ცხენები!... მიხმეთ აქა მხლებელნი ჩემნი!...
ჩემის აქ ყოფნით არ შეგზარავ, შე ავო სულო!
მე მოგშორდები! ერთი ქალი კვლავ დამრჩენია.
20

ზოგიერთს დაბეჭდილში სიტყვებს ”ლ ი რ ი ს ა ჩ რ დ ი ლ ი” ხუმარა ამბობს.

გონერილა
თქვენ ჩემთა მხლებელთ მილახავთ მე, და თქვენი ხროვა
უკეთესთ ჩემთა მსახურთ თვისდა მონად იხდიან.
(შემოდის ალბანი)
ლირი
ვაი მას ვინცა გვიან შევა სინანულშია! (ალბანს).
ოჰ, თქვენც მობძანდით!... თანა უგრძნობთ ამ თქვენს მეუღლეს?
მითხარით რაღა! მომიმზადეთ სწრაფად ცხენები!
უმადურებავ, შე გულქვაო შავო სატანავ!
როს შვილის გულში ჩაისახვი, შენ შეიქმნები
გველეშაპისა სახეზედაც უფრო საზიზღარ!
ალბანი
რამ აღგაშფოთათ, ხელმწიფეო, გთხოვთ, რომ მიბძანოთ.
ლირი (გონერილას).
სტყუი, მიჰქარავ, სულდაბალო, სისხლმსმელო სვავო!
მე მახლავან სულ დარჩეულნი დარბაისელნი.
მათ კარგად ესმით თვისი ვალი, პატიოსნება,
არ შეირცხვენენ კეთილშობილს სახელსა თვისსა.
მცირედი იგი შეცოდება კორდელიასი
ვით მეჩვენება მე ესდენ დიდად, ესდენ საზაროდ!
ვით დაარღვია მან სიცოცხლის ჩემისა წყობა!
ვით ამოაფთხო თვის ბუდიდამ მიდრეკილება
მამაშვილური, ბუნებრივი ჩემი მისდამი!
ვით ამოსწოვა სიყვარული ჩემის გულიდამ
და მის მაგიერ ჩამაწვეთა ზაფრა-ნაღველა! (თავში ხელს ირტყამს).
ვაი, ლირ! ლირ! ლირ! ურაკუნე ეხლა იმ კარსა,
რომლიდამაც შენ გამოდევნე გონება შენი
და უჭკუობა შიგ შეუშვი! წავიდეთ ჩემნო!
ალბანი

მე უბრალო ვარ და არ ვუწყი, ვინ გაწყინათ თქვენ.
ლირი
ეგ შესაძლოა! მაშ მისმინე, ჰოი, ბუნებავ,
შენ, კეთილმყოფო ჩემო ღმერთავ, გამიგონე მე!
თუ ამ აფთარსა განუჩინე შენ შვილოსნობა,
გააუქმე ეგ განაჩენი და უარჰყავი.
გაუწყალე და გაუცოფე მუცელში თესლი,
დასწვი, დასდაგე, დაუხრაკე საშოთა ძარღვნი,
რომ თავის დღეში ბიწიერის მის სხეულისგან
არ იშვას ბავშვი მის ნუგეშად, სასიხარულოდ!
მხოლოდ თუ მისთვის შვილის ყოლა ბედს განუგია,
მიეცეს შვილი ბალღამით და შხამით შეთხზნილი.
დაუშაშროს მან თავის დედას გულმკერდი, სახე,
ატიროს ისე, რომ ცხარე ცრემლთ მწვავმა დენამა
ჩაუთხაროს და ჩაუღრუტნოს სერ-სერად ღაწვნი!
მშობლიურს მისსა ყოველს ალერსს, ყოველს ამაგსა
ის თაკილობდეს, ზიზღობდეს და შეურაცხყოფდეს!
დეე, ჰსცნოს მაგან შვილებისა უმადურება,
რაოდენადაც გველის კბილზედ უფრო ბასრია!
შორს, შორს აქედგან! ფეხი ჩვენი აქ აღარ იყოს!
(გადის).
ალბანი
ჰოი, მაღალნო ღმერთნო ჩემნო, რას ნიშნავს ესა?
გონერილა
რაზედა სწუხხარ? თავს რად იტკენ ტყუილუბრალოდ?
თავი ანებე, იშმაგოს მან ვიდრე მოსწყინდეს.
(ლირი დაბრუნდება).
ლირი
როგორ! შუაზედ გაუყვიათ ჩემთ მხლებელთ რიცხვი!
ორმოცდაათი კაცი ჩემი დაუთხოვნიათ.
ალბანი

რა ამბავია? გთხოვთ მიბძანოთ, ჩემო ბატონო.
ლირი
რაც ამბავია გეტყვი მე შენ, სიკვდილ-სიცოცხლევ!
ოჰ, შე არწივო! მრცხვენის, მრცხვენის, რომ შენ შესძელი
ძალ-გულის ჩემის ესდენ რყევა, დაძაბუნება,
რომ თვალთა ჩემთა წამოღვარნეს შენს წინა ცრემლნი,
თითქოს ღირს იყო, შე უღირსო, ჩემის ცრემლისა!
შეგმუსროს მეხმა, შეგსვას, შეგნთქას ნისლმა, ბურუსმა!
მამისა წყევლამ დაგშალოს შენ და ყველა ძარღვნი
უკურნალისა იარითა დაგიწყლულოს შენ!
თქვენ, ჩემნო თვალნო უძლურნო და მიბერებულნო!
ნუღარა სტირით, თვარემ ხელით ჩემით აღმოგთხრით,
გაგსრესთ და თქვენგან ნაწურის წყლით მიწას მოვალხობ.
ესეა საქმე!... ესეც ვნახე!... მაშ ეგრე იყოს!...
მე ერთი შვილი კიდევა მყავს! ის კეთილია,
მაამებელი, მოთავაზე, მოსიყვარულე.
მან რომ შეიტყოს ულმობელი ეს შენი ქცევა,
მაგ ცოფით სავსეს მგლურსა დინგსა ბრჭყალით დაგიხოკს.
მე დავიბრუნებ ისევ იმა ჩემს მეუფებას,
რომელ გგონია საბოლოოდ ჩემგან თმობილი.
მე შენ გაჩვენებ, დაგიმტკიცებ ამ ჩემს მუქარას.
(გადიან ლირი, კენტი და ამალა)
გონერილა
აი, ხომ შენის თვალით ნახე, რასაცა ჰსჩადის?
ალბანი
თუმცა შენდამი, გონერილავ, დიდს სიყვარულს ვგრძნობ,
მაგრამ არ ძალმიძს, ამ საქმეში მე შენ მოგკერძო.
გონერილა
გთხოვთ, დაგვეხსნათ და დაგვაცალოთ, – ეი, ოსვალდო!
(ხუმარას).
შე ხუმარა და ვირ-ეშმაკავ, გაჰყევ შენ ბატონს.

ხუმარა
ბიძია, აი, ბიძია ლირო! შენს ხუმარასაც აღარ უცდი? რაო, თან აღარა
მიგყევხარ?
ვინც ცბიერსა მელასა,
შვილს ამის მზგავსს ყველასა
ერთად შეჰკრავს, შებოჭავს
და გაუგლის კარგად თავს,
ჩემს ჩაჩს დავხურავ თავზედ,
და მე წავალ ჩემს გზაზედ.
(გადის)
გონერილა
ასი რაინდი!... ლაშკარია, ხუმრობა არის!...
მას თვისი საქმე ურიგოდ არ დაუჭერია.
კარგს არ ვიზამდით ასის კაცის ნება მიგვეცა,
რომ როცა თავში ფიქრი რამე მოუვიდოდა
ან შეგვასმენდა ვინმე ბეზღით, ცილისწამებით,
ან ყურში რასმეს ჩვენზედ ავსა წასჩურჩულებდა,
ან თვით მოსვლოდა უმიზეზო ჟინი და ბრაზი,
ეჭირვეულნა და მუქარით თავი წაეღო.
ასის კაცისა იარაღით გაზვიადებულს
სიცოცხლე ჩვენი სრულად ხელში ეჭირებოდა!..
ოსვალდ, არ გესმის?
ალბანი
მეტისმეტი შიშია ეგე.
გონერილა
მეტს დანდობაზედ ფრთხილი შიში უმჯობესია.
ჯერ უნდა კაცმა განსაცდელი უკუირიდოს
და მერე მხოლოდ განუტეოს გულიდგან შიში.
რა ზნისაც არის კარგად ვიცნობ მე მამა ჩემსა...
რაც ჩაიდინა ყველაფერი ჩემს დას მივწერე
და ვაცნობე მე ყველა იგი, რაც თავს არ მოდის.
იმასაც ვნახავთ მას ჩემი და ვით მოექცევა,
ვით შეუნახავს ასსა რაინდს? – ოსვალდ, არ გესმის?
(შემოდის ოსვალდი)

წიგნი მზად არის ჩემს დასთანა?
ოსვალდი
დიაღ, ბატონო.
გონერილა
იახელ ვინმე თან და ეხლავ გზას შეუდექი.
უამბე ჩემს დას ყველა იგი, რის შიშიცა მაქვს
და შენც შენი რამ საბუთები ზედ დაუმატე.
მარჯვედ იარე, რომ მარჯვედვე უკან დაბრუნდე.
(ოსვალდი გადის)
დამიჯერე მე, ჩემო ქმარო, ეგრე არ ვარგა.
თუმცა ეგ შენი ლმობიერი გულკეთილობა
და უბოროტო საქციელი არ დაიძრახვის,
მაგრამ მაინც კი, მომიტევე, მე უნდა გითხრა,
რომ შენ გაკლია ცოტაოდნად შორსმხედველობა.
მაგ ნაკლისათვის შენ უფრორე საკიცხავი ხარ,
ვიდრე საქები შენის მავნე გულჩვილობისთვის.
ალბანი
რამოდენადაც შენ შორს ხედავ, მე ეგ არ ვიცი.
ეს კია, ხშირად ბევრის ნდომით ცოტასაც ვკარგავთ.
გონერილა
მაშ შენის სიტყვით...
ალბანი
კარგი, კმარა, ბოლოსაც ვნახავთ.

სანახავი V
ალბანის სასახლის ეზო
(შემოდიან ლირი, კენტი და ხუმარა)

ლირი
შენ წინ წადი და ეს წერილები გლოსტერს ჩააბარე. ნურაფერს ნუ
გაუხსენებ ჩემს ქალს, რაც იცი. თუ წერილის წაკითხვის შემდეგ შენ გკითხოს
რამე, მხოლოდ მაშინ კი მიეცი პასუხი. ძალიან აუჩქარე, თვარემ მე წინ
მიგისწრობ.
კენტი
ვიდრე ამ წერილებს არ ჩავაბარებ, თვალსაც არ მოვხუჭავ, ხელმწიფეო
ჩემო!
ხუმარა
კაცის ტვინი
გაილახებოდა?

რომ

ფეხის

ქუსლებში

იყოს,

ნეტა

ვიცოდე

არ

ლირი
მა რა მოუვიდოდა, ჩემო კარგო?
ხუმარა
მაშ მომილოცავს, შენი ტვინი გაცვეთილს ქალამანში აღარ მოექცევა.
ლირი
ჰა, ჰა, ჰა!
ხუმარა
შენ ეგრე იცინე და მე ეს ულვაში მომპარსე, თუ შენი მეორე ქალი
პირველისავით კარგად არ მოგექცეს. თუმცა ის ამას ისე ჰგავს, როგორც მაჟალო
ვაშლსა, მაგრამ მაინც სათქმელი უნდა ითქვას.
ლირი
რა სათქმელი უნდა ითქვას, შე გაქნილო?
ხუმარა

ისა, რომ ორივე ერთნაირი მაჟალოები არიან... ერთი ეს მითხარ, ბიძია,
ცხვირი შუა პირისა სახეზედ რად არის?
ლირი
არ ვიცი.
ხუმარა
მად, რომ ერთი თვალი აქეთ უჯდეს და მეორე იქით: რასაც კაცი სუნით
ვერ აიღებს, ის თვალით დაინახოს.
ლირი
მე დავჩაგრე იგი და შეურაცხვყავ...
ხუმარა
არ იცი, სადაფი სადაფს როგორ იკეთებს?
ლირი
არ ვიცი.
ხუმარა
არც მე ვიცი. ეს კი ვიცი, რისათვისაც იკეთებს.
ლირი
რისთვის?
ხუმარა
მისთვის, რომ თავი შიგ შეაფაროს და არა იმისთვის, რომ ის თავის
ქალებს მიუბოძოს და თითონ კი თავშეუფარებელი დარჩეს.
ლირი
ბუნებას ჩემსას მე თვითონ ვგმობ და დავივიწყებ!... მერე ვინა?... ასეთი
კეთილი მამა!.. მზად არიან ცხენები?

ხუმარა
შენი ვირები წავიდნენ ცხენების მოსაყვანად. ერთი ეს მითხარ, ცაზედ
როცა შვიდი ვარსკვლავია, შვიდი რად რის?
ლირი
იმიტომ რომ რვა არ არის.
ხუმარა
ეგ კარგი მოგივიდა, შენ კარგ ხუმარად გამოდგებოდი.
ლირი
ძალით უნდა უკან დაბრუნება, ძალით!... ჰოი, შე საზარო უმადურებავ!...
ხუმარა
ბიძია, იცი, რას გეტყვი? შენ რომ ჩემი ხუმარა ყოფილიყავ, ერთ
ლაზათიანად მიგტყებდი, რომ ეგრე უდრო-უდროოდ დაჰბერდი.
ლირი
როგორ თუ უდრო-უდროოდ!
ხუმარა
ისე, რომ ჯერ ჭკუა უნდა გესწავლა და მერე დაბერებულიყავ.
ლირი
მადლო ზეცისავ, მომეც, მომეც მე მოთმინება!
ტვინს ნუ შემირყევ, დამიფარე ჭკვიდამ შეშლისგან!
ჭკვისა დაკარგვა მაძრწუნებს მე. (შემოდის რაინდი).
რაო? ცხენები
მზად არიან თუ?
რაინდი
მზად გახლავან, ჩემო ხელმწიფევ.
ლირი

წამო, შვილო წავიდეთ. 21
(გადიან)

მოქმედება მეორე
სანახავი I
გრაფის გლოსტერის ციხე-დარბაზის ეზო.
(ედმუნდი და კურანი შემოდიან და ერთმანერთს შეხვდებიან).
ედმუნდი
კურანს გაუმარჯოს.
კურანი
ღმერთმა გაგიმარჯოს, ბატონო. ეს-ეს არის ეხლა მამათქვენს ვახლდი და
მოვახსენე, რომ მთავარი კორნვალი და მეუღლე მისი რეგანა ამაღამ აქ
მობძანდებიან.
ედმუნდი
ნეტა მიზეზი რა უნდა იყოს?
კურანი
არ ვიცი, თქვენმა მზემ. თქვენ, რასაკვირველია, ეს უკანასკნელი ამბავი
გაგონილი გექნებათ. მე იმ ამბავზედ მოგახსენებთ, რომელზედაც ჯერ
მხოლოდ ხმადაბლა ლაპარაკობენ. მართლადა ეს ისეთი ამბავია, რომ ჯერ
მარტო ყურში თუ ითქმის.
ედმუნდი
მე არა გამიგონია რა. მიამბე, თუ გიყვარდე.
21

ამის შემდეგ ხუმარა ორსტრიქონიანს შაირს ამბობს. ეგ შაირი ისეთი უაზროა, რომ სრულიად
არ უხდება არც ხუმარას და არც ტრაგედიის გარემოებასა. გამოჩენილი კრიტიკოსი
შექსპირისა სტივენსი ამბობს ამ შაირზედ, რომ სხვისაგან ჩამატებულიაო. ჩვენც სტივენსს
დავუჯერეთ და არა ვსთარგმნეთ.

კურანი
მაშ იმისთანა რამ არა გაგიგონიათ რა, რომ ვითომც კორნვალი და
ალბანი ერთმანერთში ომს აპირობენ?
ედმუნდი
ერთი სიტყვაც არ გამიგონია.
კურანი
მაშ, მალე გაიგებთ. მშვიდობით ბძანდებოდეთ.
(გადის).
ედმუნდი
კორნვალი მოვა აქ ამაღამ... ეს კარგი არის!
ჩემს საქმეს თვითქმის თავისთავად ხელი ეწყობა...
მამაჩემმაცა ბძანა ჩემის ძმისა დაჭერა...
სხვა რაღა მინდა?... მარტო ის, რომ მეც ხელი გავძრა
და არ დავყონდე, როცა ბედი ამრიგად მშველის.
ყური მომიგდე, ედგარ!... ერთი აქ ძირს ჩამოდი!...
გამიგონე და!... ჩამოდი-მეთქი. სათქმელი რამ მაქვს.
(შემოვა ედგარი).
წადი აქედგან, მამაჩვენი ყველგან დაგეძებს,
კიდეც უამბეს სადაც იყავ შენ დამალული...
ვიდრე ღამეა მე შენ გირჩევ, რომ გაიპარო.
ერთი დაფიქრდი, კორნვალზედა წინააღმდეგი,
ან ძვირი რამე ხომ არსად არ წამოგცდენია?
ის და რეგანა ამაღამ აქ მოისწრაფიან...
ანუ იქნება სადმე ვისმეს შენ გაუმჟღავნე,
რომ ის ალბანის წინააღმდეგ ომსა აპირობს!?
ედგარი
გეფიცები, რომ არსად სიტყვაც არ წამცდენია.
ედმუნდი
აგერა მამაც!... რომ შენს მომხრეთ მე არ ვეგონო,

მე შენზედ განგებ, არ გეწყინოს, ხმალს ამოვიწვდენ
და შენც ხმალდახმალ დამიდეგი, თვითქოს მიგერებ.
ვითომ მექცევი, უკუ წადეგ. (ხმამაღლა) დამნებდი ძმაო!...
მამას იახელ... მომინათეთ!... ჩქარა სანთელი!...
(ხმადაბლა) გამექეც ედგარ! (ხმამაღლა) მომინათეთ!.. (ხმადაბლა)
გასწი, მშვიდობით!
(ედგარი გადის).
ცოტა რამ სისხლი რომ მდიოდეს, დამიჯერებენ,
რომ თავდადებით და მედგრადა მე მიბრძოლია.
(ხელს იკაწრავს).
ბევრჯერ მინახავს ლოთი ბიჭი, რომ უფრო მეტად
ცუდუბრალოზედ სალაღობოდ ხელი ეკაწროს.
(ხმამაღლა) მამავ, მიშველე! დადეგ!... დადეგ!... არავინ მშველის?
(შემოდიან გლოსტერი და მოსამსახურეები, რომელთაც ხელში მაშხალები
უჭირავთ.)
გლოსტერი
რა იქმნა, ედმუნდ, ის ფლიდი და ის ავაზაკი?
ედმუნდი
ეხლა აქ იყო ამ ბნელაში ხმალამოწვდილი
და მთვარეს რაღაც ჯადოქრობით იგი იწვევდა
შესაწევნელად და მეოხედ.
გლოსტერი
ეხლა რა იქმნა?
ედმუნდი
აი, ბატონო, სისხლიცა მდის...
გლოსტერი
რა იქმნა-მეთქი
ის ავაზაკი?
ედმუნდი

აი, აქეთ გაიქცა იგი.
როცა ვერასგზით... ..
გლოსტერი
დამიჭირეთ ის დაწყევლილი!...
გზა შეუკარით! – (ერთი მსახური გადის) რა ვერასგზით, რა უნდა გეთქვა?
ედმუნდი
როს თქვენს სიკვდილზედ ვერასგზით ვერ დამიყოლია,
მე ვუპასუხე, რომე ღმერთნი სისხლის მზღვეველნი
მთელს თვისს რისხვასა მიაქცევენ მამისა მკვლელსა;
რომ ღვთიურია მამა-შვილთა შორის კავშირი...
და რა ბოლოს ჰსცნო, რომ მე მედგრად წინააღვუდეგ
მისსა განზრახვას ბუნებისა შემარყეველსა,
იგი გააფრდა და იშიშვლა მყის ხმალი თვისი,
შემომიტივა გაცოფებით უიარაღოს
და ხელში დამჭრა. მაგრამ როცა მე იმან მნახა
მისისა ქცევით საშინელის რისხვით ანთებულ
და გამზადებულ სიმართლისთვის თავდასადებად,
ანუ იქმნება შეუშინდა ჩემს ხმაურობას,
მაშინვე გაფთხა და გაიქცა.
გლოსტერი
დეე, გაიქცეს!
ჩვენს ადგილებში იგი ვერსად დაგვემალება...
და თუ მას სადმე მოასწრობენ, მაშინ გათავდა!...
აქ მობრძანდება ამაღამა ჩვენი მთავარი,
იგი მე მწყალობს, ყოველსფერში მე ნებას დამრთავს...
მე მის სახელით საქვეყნოდა გამოვაცხადებ,
რომ ვინც იმ მამის მგმობელს პირუტყვს სადმე გვიპოვის
და ხელში მოგვცემს დასასჯელად, დავაჯილდოებთ,
და ვინც დამალავს, მას სიცოცხლე თვით მოესპობა.
ედმუნდი
მე ჩემი ვქმენი და ვეცადე, რომ უარეყო
და დაეშალა საშინელი თვისი განზრახვა,
მაგრამ არ იქმნა!... იგი მტკიცედ იდგა მასზედა.

მაშინ მუქარით მე ვუთხარი, – გაგამხელ-მეთქი.
მან მიპასუხა: ”შე ბოგანავ, შე ნაბიჭვარო!...
ნუთუ გგონია, გაიტანო შენ რამე ჩემგან
მაგ ერთგულობით, სიმართლით და პატიოსნებით!?
როცა მე და შენ პირისპირად დაგვაყენებენ,
მე უარვყოფო ყოველსფერსა, თუნდ რომ წერილი,
რომელიც მეო შენ მოგწერე, წამომიყენო.
მეო ყოველფერს შენ თვითონვე გადმოგაბრალებ,
ვიტყვიო, რომ შენ მიბირებდი, მითათბირებდი
მამისა ჩემის განდგომისა და ღალატისთვის;
თვით შენ გაგხდიო მამის მტრად და მამის მგმობელად.
ნუთუო ეგრედ სულელია ესე ქვეყანა,
რომ ყველა ესე შენს სიხარბეს არ მიაწეროს?!
ვინ არ ირწმენსო, რომ თვით შენ მე გადმომემტერე
მხოლოდ იმისთვის, რომ სიკვდილი ჩემი შენ გინდა,
რათა ჩემს შემდეგ მემკვიდრობა უცილოდ დაგრჩეს?!
ვინ არ ირწმენსო, რომ სიხარბეს, შურიანობას
შენ უცდენიხარ, წაუღიხარ ამ შემთხვევაში?!”
გლოსტერი
გაჯიქებული და გულმრუდე ის ავაზაკი!...
თავის საკუთარს წერილსაცა განა უარჰყოფს?! –
არა, – არ არის იგი ჩემი სისხლი და ხორცი!
(საყვირის ხმა მოისმის).
სუ!... საყვირის ხმა!... მობძანდება ჩვენი მთავარიც!...
ნეტა რა უნდა იყოს იმის მოსვლის მიზეზი...
ყოველგან გზებსა ხმელეთისას თუ ზღვის პირისას
მე მას შევუკრავ, – სად წამივა იგი პირშავი...
და თვით მთავარიც მე ამაში ხელს მომიმართავს.
საცა მივსწვდები, იმის სახეს ყველგან გავგზავნი,
რომ ყველამ, ვისაც შეხვდეს იგი, მაშინვე იცნოს.
მერე შენც, ჩემო ნამდვილო და ერთგულო შვილო,
მოგიხერხებ, რომ ჩემს სიმდიდრეს დაგაპატრონო.
(შემოდიან კორნვალი, რეგანა და თანამხლებელნი).
კორნვალი
ჩემო ერთგულო მეგობარო, რა დაგმართვიათ?
შემოვდგი ფეხი თუ არ, მყისვე მე დამახვედრეს

გასაოცარი რამ ამბავი. რაო? რა მოხდა?
რეგანა
თუ ეგ გამართლდა, ყოველგვარი ტანჯვა, სასჯელი
ცოტა იქმნება იმ საზარელ მგმობელისათვის.
საშინელი რამ ამბავია! – თქვენ ვითღა სუფევთ?
გლოსტერი
ოჰ, დედოფალო, გული ჩემი დაბერებული
განგმირულია და მკვდარია ამგვარის ამბით.
რეგანა
ნუთუ ის, ვისაც ნათელი ჰსცსო მამამან ჩემმან,
ვისაც უწოდა მან სახელი, თქვენ გადაგიდგათ?
ნუთუ ედგარი, თქვენი შვილი მას გაბედავდა,
რომე სიკვდილი თქვენი იმას გულს განეზრახოს?

გლოსტერი
ოჰ, დედოფალო, დედოფალო! მეც თვითონ მრცხვენის,
მაგრამ არ ვიცი, სად გავექცე ამა სირცხვილსა!...
რეგანა
ხომ არ უვლია იმ ვერაგთა მხლებელთა თანა,
რომელიც ახლავს მამაჩემსა ამალად თვისად?
გლოსტერი
რა მოგახსენოთ. – ოჰ, რა ცოდვა გარდამეკიდა!...
ედმუნდი
დიაღ, ბატონო, იგი მათთან ხშირად ყოფილა.
რეგანა

მაშ რაღად გიკვირსთ, რომ ბოროტი მას განუზრახავს?
ის მათგან არის უსათუოდ წაქეზებული
ამა მოხუცის მოსაკლავად, რათა მის შემდეგ
ხელი ჩაჰკიდონ მის ქონებას და სრულ გაჰფლანგონ.
მე ამ საღამოს ჩემის დისგან წიგნი მივიღე,
მწერს მამის ჩემის ამალისას ისეთსა ქცევას,
ვერაგობას და ამბოხებას, რომ როცა მოვლენ,
აღარ დავხვდები მე ჩემს სახლში.
კორნვალი
არც მე დავხვდები.
მომხსენდა, ედმუნდ, რომ ვითომც შენ მამიშენისთვის
მამაშვილური სამსახური გაგიწევია.
ედმუნდი
რაც ვალად მედო, მე იგი ვქმენ, ბატონო ჩემო.
გლოსტერი
როცა ამან ჰსცნო მის ბოროტი განზრახულება
და შესაპყრობლად მიიზიდა, – დაიჭრა კიდეც.
აი, თვით თქვენმა ბედნიერმა თვალმა იხილოს.

კორნვალი
მერე მდევარი გაუსიეთ?
გლოსტერი
დიაღ, ბატონო.
კორნვალი
ოღონდ შეიპყრან და ჩვენ ასეთს საქმეს დავმართებთ,
რომ მის მზაკვრობამ აღარავინ არ შეაშინოს...
თქვენც თქვენი ჰქმენით, – რაიც გსურდეთ, – ჩემის სახელით,
და შენ კი, ედმუნდ, მამისადმი მორჩილებისთვის
და სიმტკიცისთვის, რაიც შენ დღეს გამოაჩინე,

თან გიახლებთ ჩვენ. ჩვენთვის მეტად საჭირო არის
შენებრ მტკიცე და პატიოსნის გულის მექონი
და ამისთვისაც მიმყევხარ შენ.
ედმუნდი
ხელმწიფევ ჩემო!
რაც შემეძლება მე თავს დავსდებ თქვენს სამსახურზედ.
გლოსტერი
მისდა მაგიერ მადლობასა მე მოგახსენებთ.
კორნვალი
მგონა ვერ მიხვდით, რა მიზეზით დღეს გეწვივენით...
რეგანა
ასე უდროოდ, ამ საშინელს ბნელა ღამეში.
მძიმე მიზეზმა გვაიძულა ჩვენ აქ მოსვლადა
და გაგვიხადა საჭიროდა ჩვენ რჩევა თქვენი.
მამაჩემი და ჩემი დაი – ორივე მწერენ,
რომ ერთმანეთში უთანხმობა ჩამოვარდნიათ
და ვირჩივე მათ ვუპასუხო თქვენის სახლიდგან.
მათნი შიკრიკნიც აქ ელიან ჩვენგან პასუხსა.
დიდი ხნის ჩვენო მეგობარო, კეთილო გლოსტერ!
ცოტას ხანს გულით გადიყარეთ ეგ მწუხარება
და თქვენს საჭიროს რჩევას ჩვენთვის ნუ დაიშურებთ;
გვირჩივეთ რამე ამ სასწრაფო, მძიმე საქმეში.
გლოსტერი
მზადა ვარ თქვენის, დედოფალო, სამსახურისთვის
და სიხარულით მოვეგები თქვენს მობძანებას.
(გადიან ყველანი).
სანახავი II
გლოსტერის ციხე-დარბაზის წინა
(შემოდიან კენტი და ოსვალდი სხვადასხვა მხრით)

ოსვალდი
გამარჯვება შე კაიკაცო! შენ აქაური ხარ?
კენტი
აქაური.
ოსვალდი
ერთი ეს ცხენები სად დავაყენო?
კენტი
წუმპეში.
ოსვალდი
სწორედ მითხარ, თუ გიყვარდე.
კენტი
მიყვარდე, რა საყვარელი შენა ხარ!
ოსვალდი
მაშ თუ აგრეა, თავშიმც ქვა გიხლია.
კენტი
მე გახლიდი თავში ქვას სხვაგან რომ შემხვედროდი!..
ოსვალდი
კაცო, რას ჩამომეკიდე. მე შენ არც კი გიცნობ ვინა ხარ და!..
კენტი
მე კი გიცნობ, შენ რა წითელი კოჭიცა ბძანდები.

ოსვალდი
ვითომ ვინა გგონივარ?
კენტი
არამზადა, ნაცარქექია, ფეხთამლოკი, ნაბიჭვარი, დიდგულა, ფუღურო,
მათხოვარა, ორპირი, მყრალი, მურტალი, ლაჩარი, გაქნილი, ძაღლის
გავარდნილი, თავლაფდასხმული, მელაძუა, პრანჭია, ლაწირაკი, გლახა,
ღატაკი, მაჭანკალი. შეთითხნილი არამზადობისა, გლახა მათხოვარობისა,
ლაჩრობისა და წუწკობისაგან; ძუკნა ძაღლის გავარდნილი! ნეტავი არ მინდა ამ
სახელებში ერთს ასოზედ მაინც უარი ჰსთქვა, ამდენს მოგარტყამდი, რომ
ჭყივილით აქაურობა აგეკლო.
ოსვალდი
ვინა ხარ, ეი!.. რა ოხერ-ტიალი რამა ყოფილხარ. არ მიცნობ, არ გიცნობ
და ეგრე კი იგინები.
კენტი
ვერ უყურებთ ამ ვირის თავს არამზადას!.. არ გიცნობო. მაშ ის ვინ იყო,
რომ ამ ორის დღის წინად ხელმწიფის თვალწინ გაგშხლართა და მიგბეგვა. –
გაიძერ ხმალი, შე წუწკის შვილო! მართალია ღამეა, მაგრამ მთვარე კიდევ
იმოდენად ანათებს, რომ ლუკმა-ლუკმად აგკუწო და ძვალი და რბილი
ერთმანეთში დომხალსავით აგირიო. ამოიღე ხმალი, შე მურტალო ნაბიჭვარო!
ამოიღე-მეთქი!
(თვითონ ხმალს იღებს).
ოსვალდი
გადი, დამეკარგე, მე შენი თავი არ მაქვს!..
კენტი
გაიძერ ხმალი-მეთქი, შე ყურუმსაღო! მე შენ გიჩვენებ ჩვენის ხელმწიფის
წინააღმდეგ ბარათების ტარებას. როგორ გაბედე, რომ თოჯას მიჰკერძე და
იმის გვირგვინოსან მამას კი გადუდეგი!... ამოიღე ხმალი, შე ვირეშმაკავ,
თორემ სულ სუკებს ამოგათლი! ამოიღე, შე ნაცარქექიავ, შენა!... გამაგრდი
მეთქი, შე მხდალო დ ლაჩარო! –

ოსვალდი
ვაი, მიშველეთ! მიშველეთ!.. მკლავენ!
კენტი
გამაგრდი, შე წუწკო! დადეგ! დადეგ, შე არამზადავ!... გამაგრდი-მეთქი,
შე ყურმოჭრილო მონავ!
ოსვალდი
მიშველეთ! მკლავენ! მკლავენ!
(შემოდიან
ედმუნდი,
კორნვალი,
მოსამსახურეები).

რეგანა,

გლოსტერი

და

ედმუნდი
რა არის? რა ამბავია? გაშორდით ერთმანეთსა!
კენტი
არც შენ გაგექცევი, თავმომწონევ ვაჟბატონო! თუ გული გერჩის,
მობძანდი, შენც გარგუნებ შენს კერძსა.
გლოსტერი
ხმალსაცა ხმარობენ!... რა ამბავია?
კორნვალი
შეჩერდით, თუ რომ სიცოცხლე არ მოგძულებიათ... ვინც გასძრავს
ხელსა, ის მოკვდება. რაზედა სჩხუბობთ?
რეგანა
ეგენი ჩემის დისა და ხელმწიფის შიკრიკნი არიან.
ოსვალდი
მე, აი, ხელმწიფეო ჩემო, ძლივსღა ვიბრუნებ სულსა და!...

კენტი
მაშ, რა მოგივიდოდა? შენ იმდენი ძალგულოვნობა გქონია, რომ ყელშიაც
მოგებჯინა. აი, შე თავლაფიანო ლაჩარო! თითონ ბუნებასაც კი ეზიზღები... შენ
თერძის შეკერილი ხარ.
კორნვალი
რას სულელობს!.. თერძისაგან კაცის შეკერვა გაგონილა!
კენტი
ეგ კი სწორედ თერძისაგან არის შეკერილი, თორემ ხარატი და მხატვარი
ამისთანა მახინჯს ვერ შეჰქმნიდენ, თუნდ რომ ორი საათიც ესაქმათ.
კორნვალი
იტყვით თუ არა რაზედ წაეკიდენით ერთმანეთსა?
ოსვალდი
ეს ბებერი ავაზაკი, რომლის სიცოცხლეც მაგის ჭაღარა წვერს ვაპატივე...
კენტი
აი, შე ანბანის უმხარო ასოვ! შე ხორცმეტა შენა! – ნებითა თქვენითა,
ბატონო ჩემო, მე ამ უზდელს წუწკსა როდინში დავნაყავ, ტალახსავით ავზელ
და იმით ფეხის ადგილის კედლებს გავლესავ. ჩემი სიცოცხლე ჩემს ჭაღარა
წვერს აპატივა!.. აი, შე ხე-კაკუნა კოდალავ!..
კორნვალი
ხმა დაიკმინდე, შე უმსგავსოვ!.. რად არა იცი, ვისთან როგორი ქცევა
უნდა.
კენტი
ვიცი, ბატონო!
მაგრამ აქვს თვისი ნებისყოფა გულისწყრომასაც.
კორნვალი

რამ გაგაწყრომა?
კენტი
მან, რომ ამგვარს წუწკსა მონასა
ხმალი ჰკიდია, კაცობა კი არ გააჩნია.
ამგვარნი კაცნი გაქნილნი და ღრეჭით მღიმარნი,
ხშირად, ვით თაგვნი, შუა სჭრიან იმ წმინდა კავშირს,
რომელიც ისე შეკვანძილ და შებეჭვილია,
რომ შეუძლებელ არის მისი გახსნა, დარღვევა.
ეგენი თვისის მლიქვნელობით და პირფერობით
თვის მბრძანებელის წყენას, შფოთვას აძლიერებენ,
ცეცხლზედ ზეთს ასხმენ და ცივს გულზედ თოვლსა აყრიან;
ჰოსაც ამბობენ და არასაც ერთს და იმავ დროს,
ამყოლს ასდევენ და ჩამომყოლსა ჩამოჰყვებიან,
რადგანც ძაღლსავით უკან დევნა იციან მხოლოდ.
მეხიმც დაგეცა მაგ ბრიყვს თავზედ! რას იღრიჭები?
ისე ჰკრეჭ კბილებს, თითქო ჭკვიდამ შეშლილს მხედავდე.
ნეტა არ მინდა ტრიალს მინდორს სადმე შემყროდი...
მე შენ ბატსავით ხალხათი წინ გამოგიგდებდი
და სულ ყივილით მიგარბენდი შენს საბუდრამდინ.
კორნვალი
რაებსა ბოდავ, ბერო კაცო? რამ გაგაგიჟა?
გლოსტერი
რამ წაგკიდათ თქვენ ერთმანერთსა? იტყვით თუ არა?
კენტი
არცერთსა მტერსა თვისი მტერი ისე არა სძულს,
როგორც რომ მე მძულს ამისთანა გაქნილი კაცი.
კორნვალი
რის გამო ჰსწამობ გაქნილობას? რა დაგიშავა?
კენტი

მე მაგის სახე, ერთის სიტყვით, თვალში არ მომდის.
კორნვალი
იქმნება ჩვენი სახენიცა თვალში არ მოგდის?!...
ვთსქვათ ჩემი სახე, ან ამისი, ანუ იმისი...
კენტი
ბატონო ჩემო! მართლის თქმასა დაჩვეული ვარ.
ამ სახეებზედ, რომელთაც მე ეხლა აქ ვხედავ,
ჩემს სიცოცხლეში უკეთესი ბევრი მინახავს.
კორნვალი
ეს კაცი სწორედ ჰგავს ზოგიერთს ვირეშმაკასა,
რომელიც თუ კი აქე სადმე პირში თქმისათვის
თავს მოიბრიყვებს, კადნიერად მოჰყვება როტვას
და მთელს გაუთლელს თვის ბუნებას წინ გადმოგიშლის.
მაგას რო ჰკითხოთ, პირფერობას როდი იკადრებს,
ეგ პატიოსნის აზრისაა, სწორედმთქმელია!...
თავს ნებას მისცემს ყველას პირში მართალი უთხრას.
თუ გაუვიდა, – ხომ რა კარგი, და თუ კი არა, –
მარტივის გულის უმეცრებად ჩამოერთმევა.
მე კარგად ვიცნობ ამგვარს ცბიერს და გაქნილს ხალხსა!...
ყველა მათგანი მართლისმთქმელის სახესა ქვეშე
ჰფარავს უფრო მეტს ავ განზრახვას და მზაკვარებას,
ვიდრე ქვემძრომი ოცი მონა დაბლად თავმხრელი,
რომელნიც ყველას ხელთ ულოკვენ, ფეხთ ეშლებიან,
გულში კი მალვენ ათასნაირს გესლიანს წადილს.
კენტი
სრულის სიმართლით, პირუთვნელის ჭეშმარიტებით,
ნებითა თქვენის დიადობის სხივოსნობისა,
რომლისაც შუქთა შარავანდი მიემზგავსების
ფებისა თავზედ ბრწყინავთ სხივთა ელვარებასა...
კორნვალი

მაგითი მერე რა გინდა ჰსთქვა?
კენტი
მე მინდა გადავეჩვიო ჩემს ჩვეულებრივს ლაპარაკსა, რომელიც თქვენ
ეგრე ძლიერ არ მოგეწონათ. ბატონო ჩემო, მე პირმოთნე კაცი არ გახლავართ.
ვისაც პირში თქმით თქვენი მოხიბლვა სდომებია, ის სწორედ პირში მთქმელი
გაქნილი კაცი ყოფილა. მე კი მაგ ხელობას ვერ ვიკისრებ, თუნდა ამის გამო
თქვენი წყრომა და რისხვა ზედ დამერთოს.
კორნვალი
რა დაუშავე შენ ამ კაცსა?
ოსვალდი
მე? არაფერი.
ამ ეხლახანსა ხელმწიფემა, მაგის ბატონმა
ტყუილუბრალოდ მოინდომა ჩემი გალახვა.
ეგეც იქ გახლდათ, – და მის გულის საამებელად
ფეხი წამომდო უკანიდგან და წამაქცივა.
მეფის წინ ხელის გამოღება რომ ვერ გავბედე,
უფრო წაქეზდა, მომყო ხელი, დამიწყო ცემა
და მეფის ქება მარტო იმით დაიმსახურა,
რომ მეფის ხათრით ხელშეკრულსა მაგან მაჯობა.
აქაც ეგონა ხელუხლებლად გადამრჩებოდა
და რაკი მნახა, გავაჟკაცდა, იშიშვლა ხმალი.
კენტი
მაგ უსირცხვილო ლაჩარს თქვენ რომ ყური ათხოვოთ,
თვით აიაქსეც ამასთანა ფეხის მტვერია.
კორნვალი
მოიტათ ხუნდი!... მე გიჩვენებ შენს თამაშასა!...
ჭკვას გასწავლი შენ, გაცვეთილს და ქოფაკს ტრაბახას!...
კენტი
ჩემი სწავლება გვიანღაა, ბატონო ჩემო!

ამ ჩემს ჭაღარას ეხლა სწავლა აღარ შეჰფერის.
ხუნდი მეტია... გთხოვთ, შეჰსცვალოთ ბძანება თქვენი...
მე დღეს ვახლავარ ჩემს ხელმწიფეს და მის საქმეზედ
მისგან შიკრიკად თქვენს წინაშე წარმოვგზავნილვარ.
და თუ მის შიკრიკს არ დაინდობთ და ხუნდს შეუყრით,
თქვენ დაამტკიცებთ, რომ თქვენ ჩემის მაღალის მეფის
არ გაქვსთ არც რიდი, არცა კრძალვა, არცა თავაზა –
თქვენ შეურაცხჰყოფთ მას მაგგვარის კადნიერებით.
კორნვალი
ხუნდები-მეთქი!... ვფიცავ თავს და პატიოსნებას,
რომ შუადღემდინ ხუნდშეყრილი მე მეყოლები...
რეგანა
შუადღემდინო!?... საღამომდინ!... გათენებამდინ!...
კენტი
რაო, რას სჩადით, დედოფალო? როგორ კადრულობთ!
ძაღლიც რომ ვიყო, მამის თქვენის უკანასკნელი,
არ იყო რიგი, რომ ამგვარად მე მომპყრობოდით.
რეგანა
არამც თუ ძაღლი, შენ ძაღლზედაც უარესი ხარ
და ამის გამო როგორცა მსურს, ისე გეპყრობი.
კორნვალი
სწორედ ეს კაცი იმ ავაზაკთ ჯურისა არის,
რომელთა ზედაც გონერილა თავის წიგნში გვწერს.
არ გეყურებათ! ხუნდი-მეთქი!... რას აგვიანებთ!
გლოსტერი
ნება მიბოძეთ, ვსთხოვო. თქვენსა უმაღლესობას,
რომ მაგ წყრომისა აღსრულება არა ინებოთ.
თუმც მართალია ეგე დიდად ბრალეულია,
მაგრამ, გარწმუნებთ, თვითონ მეფე, მაგის ბატონი

გაუწყრება მას და დასტუქსავს მაგ ბრალისათვის.
ეგრე ნუ დასჯით. – სამარცხვინო მაგა სასჯელით
სჯიან მხოლოდ ქურდს, ნამუსმიხდილს და გულმოთხრილსა,
ანუ თვით ქურდზედ უარესად წამხდარს და წარყვნილს.
თუნდ ეგ არ იყოს, დიდად იწყენს თვითონ ხელმწიფე,
რომ მის სახელმაც ვერ დაიხსნა მისი შიკრიკი
ამ სამარცხვინო სასჯელისგან.
კორნვალ
პასუხს მე გავცემ.
რეგანა
ჩემს დას უფრორე ეწყინება, რომ მის აზნაურს,
იმის საქმეზედ წარმოგზავნილს თავზედ ესხმიან,
ლანძღვენ, ათრევენ, აგინებენ. გაუყარევით
ფეხებში ხუნდი (კენტს ხუნდს გაუყრიან). ჩემო ქმარო, ჩვენ
კი წავიდეთ.
(გადიან რეგანა და კორნვალი)
გლოსტერი
დიდად მაწუხებს, ჩემო ძმაო, ეგ შენი ყოფა,
მაგრამ ეგ მთავრის ნებაა და უნდა აღსრულდეს.
მთელმა ქვეყანამ იცის, რომ მის განკარგულებას
ვერავინ შეჰსცვლის, წინ ვერავინ გადაუდგება.
მე ვთხოვ მთავარს, რომ გაპატიოს.
კენტი
მე გთხოვთ, ბატონო,
მაგას ნუ იზამთ. მე მაინცა დაღალული ვარ,
გზაც ძნელი იყო და ძილის დროც არა მქონია,
ცოტას ჩავთვლემავ და მერე თუნდ შტვენით გავერთვი.
ეგრეა თურმე, კეთილ სულთა ბედი არ შესწევთ.
დილა მშვიდობის გაგითენოთ ღმერთმა, ბატონო!
გლოსტერი
მთავარს ამ ქცევას არა კაცი არ მოუწონებს...

მე ვიცი, რომ ეს საქმე ცუდად დაბოლოვდება.
(გადის).
კენტი
ხელმწიფევ ჩვენო, გულკეთილო! მე მეშინიან,
შენზედ არ ახდეს, არ გამართლდეს გლეხის ანდაზა:
ვაის გავექეც და ვუისა შევეყარეო.
მომიახლოვდი შენ, კანდელო ქვეყნიერების
და მომაფინე სხივნი შენნი მაამებელნი,
რათა წაკითხვა ამ წერილის შესაძლო მექმნას.
ყველა კეთილი ბედკრულთათვის სასწაულია
და მეც დღეს ვხადი სასწაულად ამა წერილსა...
დიაღ, ეს სწორედ კორდელიას ნაწერი არის.
მას შეუტყვია, რომ ვახლავარ მე ჩემს ხელმწიფეს
და მის სიკეთის გულისათვის აქ თავს ვიმალავ.
მას შეუტყვია, რა ბედშიაც ჩაცვივნულნი ვართ
და ჩვენის დახსნის შემთხვევასა ის არ დაჰკარგავს,
ამ საშინელის ყოფისაგან გამოგვიხსნის ჩვენ.
მიმეღალენით, დამიმძიმდით თქვენ, თვალნო ჩემნო?
მაშ რაღას ელით?... მილულდით და მიიძინევით,
რათა ეს სახლი სამარცხვინო აღარ იხილოთ.
ღამე მშვიდობის!... აბა ბედო, კვლავ გამიღიმე
და ჩარხი შენი ჩემკენ კიდევ მოატრიალე!...
(იძინებს).

სანახავი III
ტრიალი მინდორი (შემოდის ედგარი)
ედგარი
რა სასჯელიცა განმიჩინეს მე დღესა ვსცანი,
და რომ ხის ღრუვში თავი ჩემი არ მიმემალა,
მამისა ჩემის მდევარს ვერსად წავუვიდოდი.
ზღვისა და ხმელის ყოველი გზა ჩემთვის შეუკრავთ,
არ არის კუთხე, სად მზვერავი ჩემი არ იყოს
და სადც მდევარი შესაპყრობლად მე არა მდევდეს.
სიფრთხილე მმართებს, რომ მე თავი გადავირჩინო.
მივიღებ სახეს იმ საზიზღარ სიღატაკისას,

რომელიც ესდენ რყვნის კაცისა სანახავობას,
რომ ადამიანს, ამ ღვთის კერძოს, სრულად მხეცად ხდის.
თავს გავითხუპნი ტალახით და უწმინდურებით,
მოვბინძურდები და ძონძებში გამოვეხვევი,
თმასაც საზარლად, შესაშიშრად მე ავიბურძგვნი,
ეგრედ უმწეოდ დაშთომილი წინ დავუდგები
ცისა ქარ-ცეცხლსა, ცისა გრგვინვას, ჭექა-ქუხილსა.
ამ ქვეყანაში ყოფილან და კვლავაც არიან
გლახა მთხოვარნი ბედლემელნი მხეცებრ მბრდღვინავნი,
რომელნიც ხიჭვთა, ნევსთა, ლურსმანთ და ჯაგის ეკალთ
თვის გაშეშებულთ და წყლულებულთ ხელთ განიყრიან.
ესრედ საბრალო სახის მქონნი და საზიზღარნი
მეცხვარეთ შორის, გომურებში და წისქვილებში
ან მიყრუებულ სოფლებ შორის დაწანწალებენ
და ხან ბღავილით, წყევლით, ქოლვით და ხან ვედრებით
კაცთ მოწყალების თვალს თავისკენ მიიზიდავენ.
საბრალო თომავ და ტერლიგუდ... მაგრამ რას ვამბობ?!
თქვენ ხართ რამ მაინც!... მე, ედგარი აღარა ვარ რა...
(გადის).
სანახავი IV
გლოსტერის ციხე-დარბაზის წინა
(შემოდიან ლირი, ხუმარა დ აზნაური)
ლირი
მიკვირს სახლიდამ ისე უცბად აქ წამოსულან,
რომ ჩემის კაცის დაბრუნებაც არ უფიქრიათ.
აზნაური
ჩემო ხელმწიფევ, მე შევიტყე, რომ გუშინ თურმე
შინიდამ წასვლა მათ ფიქრადაც არა ჰქონიათ.
კენტი
დღე მშვიდობისა, ხელმწიფეო!
ლირი

ამას რას ვხედავ...
შენ თვითონ ხომ არ იცუღლუტე თავ-გასართობლად
და ხუნდები ფეხში გაიყარე?
კენტი
არა, ბატონო!
ხუმარა
აი, გიდი, ჰა!... ვერა ხედავთ რა მაგარი წვივსაკრავი შემოუკრავს!...
საკვირველია ღმერთმა ნიცის, ცხენს თავით ამბენ ხოლმე, ძაღლსა და დათვსა –
კისრითა, მაიმუნს – წელითა და კაცებს კი – ფეხებითა. ვინც ნამეტანად ფეხებს
აფათურებს და თოხარიკობს, სწორედ ამისთანა ხის პაჭიჭები ჰსდომებია.
ლირი
ვინ იყო იგი რომ ჩემს მხლებელს პატივი არ გსდვა და ამრიგად
შეურაცხგყო?
კენტი
ორნივ, ბატონო!
არამც თუ მარტო თქვენი სიძე, თქვენი ასულიც.
ლირი
ისინი მაგას არ იქმოდენ!
კენტი
ჰქმნეს, ხელმწიფეო!
ლირი
მე ვამბობ, არა!
კენტი
დიაღ-მეთქი, მე მოგახსენებთ.

ლირი
მე გეუბნები არ იქმოდენ!... არა და არა!...
უპატივრობას ესრეთს მე ვერ შემომბედავდენ!...
კენტი
შემოგბედესთ და მორჩნენ კიდეც.
ლირი
არა, ჰსტყუი შენ!
იუპიტერის სახელს ვფიცავ არ გაბედავდენ!
კენტი
მე იუნონას გეფიცებით, გაბედეს-მეთქი.
ლირი
არ გაბედავდნენ!... არ იქმოდნენ!... არ ინდომებდნენ!...
არ შეარცხვენდნენ სახელს ჩემსას ეგრეთის ქცევით!...
ეგრედ შერცხვენა თვით სიკვდილზედ უარესია...
ჩქარა მიამბე დაწვრილებით და დალაგებით, –
რა დააშავე სამაგისო, რომ შენ ჩემს შიკრიკს
ემაგისთანა სამარცხვინო სასჯელი დაგდვეს.
კენტი
მივედ თუ არა თქვენის სიძის სასახლეშია,
მყის მივართვი მათ მუხლმოდრეკით თქვენი წერილი,
და წამოდგომაც ვერ მოვასწარ, რომ მსწრაფლ მოიჭრა
გაოფლებული, დაქანცული ერთი შიკრიკი.
გონერილიის მოკითხვა მან მათ მოახსენა
და ამასთანვე მიართვა მათ მისი წერილიც.
თქვენი წერილი უკუაგდეს, მის კითხვას მოჰყვნენ
და რომ შეიტყეს რაც ეწერა, უხმეს მსახურთა.
შესხდნენ ცხენებზედ და აქეთკენ გამოემგზავრნენ.
მე კი გულცივად მიბძანეს, რომ თან გამოგვყეო,
გვდიე, ვიდრემდე მოვიცლით და პასუხს მოგცემთო.
აქ რომ მოვედით, აქაც დამხვდა კიდევ შიკრიკი.

მის დანახვაზედ ავიმღვრივე, ცეცხლებრ ავენთე. –
ის გახლდათ იგი, რომელიცა ამას წინადა
გაკადნიერდა თქვენს წინაშე და გაწყენინათ.
გონი არ შემრჩა, მეც კაცი ვარ, გულზედ მოვედი,
ვერ მოვითმინე, წავეკიდე, ვიშიშვლე ხმალი.
შემიშინდა მე ის ლაჩარი და მოჰყვა ღრიალს.
იმის ღრიალზედ ბატონი, ყმა თავზედ დაგვესხა...
სიძემან თქვენმან და ასულმან ეს ჩემი ბრალი
ამ სათაკილო სასჯელისა ღირსი გახადეს.
ხუმარა
გარეული ბატები რომ აქეთ მოფრინავენ, ეტყობა ჯერ კიდევ ზამთარს არ
გაუვლია.
მამას ღარიბსა, ღატაკსა
შვილები მოიძულებენ,
პატარა ჯიბე მოზდილს კი
თავის თავს ფეხქვეშ უგებენ.
ბედი სწორედ უნამუსო ქალია,
ღარიბი სძაგს, მდიდრის ეშხით მთვრალია.
მაშ, აბა ნუღარ გაგიკვირდება, რომ შენმა ქალებმა ამდენი ვაი გაყვირონ,
რომ მთელი წელიწადი თვალო, ვერ დათვალო.
ლირი
ჰოი, რა რიგად მომადგა მე ყელში ნაღველა!...
ეშმაკეულნო სალმობანო, წარვედით ჩემგან
და შენც, ნაღველავ ყელთ მომდგარო, ძირსვე დაეშვი!...
სად არის იგი ქალი ჩემი?
კენტი
აქ, გრაფთან გახლავთ.
ლირი
მე მათთან წავალ. თქვენ აქ დარჩით, ნუ გამომვებით.
(გადის).

ხუმარა
მაშ რაც სთქვი შენა, მეტი ბრალი არა გქონია?
კენტი
მაგაზედ მეტი არაფერი. ერთი მითხარით,
ჩვენს მეფეს ეგრე ცოტა ხალხი რად მოჰყოლია?
ხუმარა
აი, მაგ კითხვისათვის რომ გაეყარათ შენთვის ხუნდები. ახი მაშინ
იქმნებოდა.
კენტი
მაგ კითხვაში მერე სამაგისო რა ნახე, შე ლაზღანდარავ!
ხუმარა
ისა ვნახე, რომ ჯერ შენ კიდევ ჭკვა გაკლია და ჭიანჭველასთან
შაგირდად მისაბარებელი ხარ, რომ ჭკვა ისწავლო. აბა, ისიც კი გეტყვის, რომ
ზამთარში მუშაობა მუშაობად არა ღირს. კაცი რომ დადის, ცხვირი წინ
მიუძღვის და თვალებს კი დაჰყავთ, რასაკვირველია, ბრმის გარდა. და ოცს
ცხვირში ერთს იმისთანა უხეირო ცხვირს ვერ იპოვნი, რომ ვერ გაიგოს,
მყრალი სუნი საიდამ მოდის. თავ-თავქვე რომ დაქანდება ურმის თვალი, ხელი
როდი უნდა ჩაჰკიდო, თორემ ჩაგითრევს და ცუდად მოგითელს მაგ
კინკრიხოსა. აღმა კი რომ ადის, მაშინ ხელი მაგრა ჩაჰსჭიდე, ზედ წვერზედ
მოგაქცევს. როცა ჭკვიანმა კაცმა ამაზედ უკეთესი რჩევა მოგცეს, მაშინ ეს ჩემი
რჩევა უკანვე დამიბრუნე კუთვნილებისამებრ. მე მინდა, რომ ამ რჩევას მარტო
უნამუსო კაცი აჰყვეს იმიტომ, რომ ეგ რჩევა სულელის რჩევაა.
ფლიდი ბრძენი სარფისათვის მსახურებს,
იგი ჭირში შენ არ გამოგადგება.
სარფის მდევნი ჭკვიანი გიღალატებს,
ჩემისთანა სულელი კი შეგრჩება.
ფლიდი ბრძენი ჭირში გასულელდება,
სულელი კი, – მოჰკლა, – არ გაფლიდდება.

კენტი
ვინ გასწავლა ეგენი შენ, მართლადა სულელო!
ხუმარა
ვაი, მაგ გამხმარ გოგრას!... სწორედ ხუნდებმა მასწავლეს, – ჰო, თქვენმა
მზემ.
(შემოდიან ლირი და გლოსტერი)
ლირი
ისინი ჩემთან ლაპარაკსაც არ კადრულობენ?!...
გზამ დაგვღალაო!... შევწუხდითო!... ავადა ვართო!...
ეგ ხომ ტყუილი მიზეზია!... ეგ ნიშანია
მათის ჩემდამი ამბოხების, უპატივრობის!...
წადი და იმათ უკეთესი პასუხი ჰსთხოვე!
გლოსტერი
მეფევ, თვი უწყით, რომ მთავარი გულფიცხი არის,
ახირებული და უჯათის ხასიათისა,
და რასაც ერთხელ დაიჟინებს, მასზედ მტკიცედ სდგას...
ლირი
ეჰა, წარწყმედა!... წყევლა! ქოქვა! ჭირი! ვაება!...
გულფიცხიაო!... მერე რაო, რომ გულფიცხია!
ოჰ, გლოსტერ!... გლოსტერ!... ნახვა მეთქი მათი მინდა მე!
ლაპარაკი მსურს კორნვალთან და მის მეუღლესთან!...
გლოსტერი
როგორც მიბძანეთ, ნება თქვენი ისე ვაცნობე...
ლირი
მაშ სწორედ ისე აცნობე შენ? შენ ეს მითხარი,
თვით კი გაიგე, რაც გიბძანე?

გლოსტერი
დიაღ, ხელმწიფევ!
ლირი
ხელმწიფესა სურს ლაპარაკი კორნვალთან მეთქი!
მშობელს მამასა თვის ღვიძლს ქალთან სიტყვის თქმა უნდა!...
მამა შვილს უხმობს!.., ესე ყველა ესრედ აცნობე?!
გულფიცხიაო?!... სისხლი შრება!... სული გუბდება!..
მაშ, წადი, უთხარ იმ შენს გულფიცხს, უჯათს მთავარსა...
მაგრამ მოიცა, ჯერ ნუ წახვალ, ჯერ ნურას ეტყვი...
იქმნება მართლაც ავად იყოს, მაშინ სხვა არის.
როს ავადა ვართ, აღარ გვახსოვს ჩვენ იგი ვალი,
რომელსაცა ჩვენ სიმრთელეში კისრად ვღებულობთ.
ჩვენ ჩვენი არ ვართ, როცა გვამში სენი რამ გვიდგა,
მაშინ ბუნება სხეულთანა სულსაცა ჰქენჯნის.
ჰსჯობს მოვითმინო. მეტისმეტი გულსწრაფობაა
სნეულს ის ვსთხოვო, რაც კარგამყოფს მოეთხოვება.
(კენტს შეხედავს).
არა!... სტყუიან!... ეს სიცოცხლე წყეულიმც იყოს!...
ჩემი თავაზა, ჩემი რიდი მათ არ ჰქონიათ!
ეგ ცხადი არის. მაშ, ეს კაცი ხუნდში რადა ზის?!
ეს მიმტკიცებს მე, რომ ყოველსფერს განზრახ ჰსჩადიან,
ეს აქ წამოსვლაც იმათ განგებ მოუხდენიათ.
გიბრძანებთ, ეხლავ ჩემს მხლებელსა ხუნდი აჰყაროთ!
წადი და უთხარ იმ შენს მთავარს და მის მეუღლეს,
რომ ეხლავ, ამ წუთს მათთან მნებავს ლაპარაკი მე!...
უთხარ, მოვიდენ, მოისმინონ სიტყვანი ჩემნი,
თორემ ვუბძანებ, რომ იმათის საწოლის კართან
ასტეხონ ერთი საშინელი ნაღარის ცემა,
რომ თვით ნაღარა ყურში ამას ურახუნებდეს:
“მაშ თუ ეგრეა, – დაიძინეთ მკვდრისა ძილითა”.
გლოსტერი
ღმერთო, კეთილო ბოლო მოეც ამათ სამდურავს!...
(გადის)
ლირი
აზვავდა გული!... ამომიჯდა!... ყელთ მომებჯინა!...

ვაი, გლახ-გულო! ძირს, ძირს წადი, ნუ ამოდიხარ!
ხუმარა
ერთი დედაკაცი სწორედ მაგას ეუბნებოდა გველთევზაებს, როცა იმა
ცოცხლივ კუპატებში ჰსჩრიდა: “ძირს, ძირს, თქვე ცელქებოო”, და თანაც
წკეპლას თავში ჰსცემდა. იმ დედაკაცს ისეთი ძმაც ჰყვანდა, რომელსაც
ისეთნაირად უყვარდა თავისი ჯაგლაგი ცხენი, რომ თივაზედ კარაქს უსვამდა
და იმას მიართმევდა ხოლმე საჭმელად.
(შემოდიან კორნვალი, რეგანა, გლოსტერი და მოსამსახურეები).
ლირი
დილა მშვიდობისა, ბატონებო!
კორნვალი
სალამი ჩემი
მომირთმევია თქვენთვის, თქვენო დიდებულებავ!
(კენტს ხუნდს გამოუყრიან)
რეგანა
დიდად მიხარის, რომ ვხედავ თქვენს დიდებულებას.
ლირი
მჯერა, რეგანავ!... ისიც ვიცი, რისთვისაც მჯერა...
ჩემი ნახვა რომ შენ, ჩემს ქალსა, არ გიხაროდეს,
თვით დედის შენის საფლავს მაშინ შეურაცხვყოფდი,
როგორც საფლავსა უნამუსო დედაკაცისას.
(კენტს) აჰა, შენთვისა ხუნდი კიდეც გამოუყრიათ?!
მაგრამ ამაზედ ლაპარაკი მერეც მექმნება.
ჩემო რეგანავ!... დაი შენი ფინთი რამ არის!...
რეგანავ!... შვილო!.., შენმა დამა, იცი, რა მიყო?
აქ, აქ (უჩვენებს გულზედ) ჩამკიდა მან კბილბასრი უმადურება
და არწივისა ბრჭყალებსავით შიგ განმიწონა...
განა მას იტყვის კაცის ენა, რაც დამმართა მე?!
არ დაიჯერებ რა გულღვარძლი და პირშავია!
ოჰ, ოჰ, რეგანავ!...

რეგანა
გთხოვთ, ბატონო, გული დაიცხროთ.
მე უფრო მჯერა, რომ ჩემს დასა თქვენ ვერ აფასებთ,
ვიდრე იგი, რო იმას თქვენთვის რამ ეწყენინოს.
ლირი
როგორ თუ გჯერა!?... ერთი კარგად გამაგებინე...
რეგანა
ფიქრად ვერ მომდის, რომ ჩემს დასა დავიწყებოდეს
მცირე რამეშიც თვის თქვენდამი მოვალეობა.
თუ მართლა მას სურს, რომ შელაგმოს თქვენი ამალა
და მითი მოსპოს მათი ლალვა, შფოთი, ამბოხი.
ამით ჩემი და არავისგან დაიძრახების.
აქ რავდენადაც მიზეზია პატივსადები,
იმოდენადაც თვით განზრახვა კეთილი არის.
ლირი
წყეულიმც იყოს იგი ჩემგან!...
რეგანა
ბატონო ჩემო!
თქვენ მოხუცდით და მიაღწიევ იმა საზღვრამდე,
რაც ბუნებას დაუნიშნავს კაცთ აქ ყოფნისთვის.
იმ ხანში ხართ თქვენ, რომ თქვენთვისა საჭირო არის
სხვა გპატრონობდესთ, სხვა გივლიდესთ, თვალს გადევნებდესთ
და ხელმძღვანელად იგი გყვანდესთ, რომელიც ხედავს
საჭიროებას თქვენსას უკედ, ვიდრე თქვენ თვითონ.
ამისთვის გირჩევთ, რომ წაბძანდეთ ისევ ჩემს დასთან
და განუცხადოთ, რომ თქვენ თვითონ მას აწყენინეთ.
ლირი
რაო, ბოდიშიც უნდა ვსთხოვო?!... საჯე შენ თვითონ,
მართებულია მამისათვის, შვილთან მივიდეს,

დაუჩოქოს დ ესე უთხრას: (დაიჩოქებს) “ძვირფასო შვილო!
მოვუძლურდი და სიბერე მჭირს კაცთ გარდუვალი,
მუხლმოდრეკითა მოწყალებას მე შენგან ვითხოვ,
მომეც ლოგინი, ტანსაცმელი, მასვი, მაჭამე?!”...
რეგანა
რას ჰსჩადით მაგას? რად ჰკადრულობთ მაგგვარს საქციელს?
მე მხოლოდ გირჩევთ, ჩემს დასთანა წაბრძანებასა.
ლირი
არ ვიზამ მაგას თავის დღეში!... მან შუა გაჰყო
ამალა ჩემი და პირმქუშად მე მეპყრობოდა,
მის ენამ გული როგორც გველმა მე დამიშხამა.
შურისძიებავ, ზეცას მისთვის გამზადებულო!
სრულისა შენის გულისწყრომით წარმოიქუხე,
მის უმადურს თავს ზედ დააწყდი და გაამტვერე!...
და შენც ჰაერო, მოწამლულო შავის ჭირითა,
ძვლებში ჩაუდეგ, ღრღნა დაუწყე, ჩაფქვი, ჩაფშვნიტე!...
კორნვალი
უჰ, უჰ, რა მესმის!... გაგონილა ესეთი წყევლა!...
ლირი
შენც, მსწრაფლ მორბედო მეხის ელვავ, მწვავის ალითა
გასწვი, გაჰბუგე მის საზიზღთა თვალთა გუგანი,
წარხოცე ღონე მხედველობის და ააბრმავე!
შენც, მყაყე გუბეს კავშირთა ხრწნით შექმნილო სენო,
მუნით ოშხივრად მზისა ძალით აღმონაქშენო,
გარდაედე მას, წაუბილწე შვენება სახის
და შეუმუსრე ის ზვიადი ამპარტავნება!...
რეგანა
ოჰ, ღმერთო ჩემო!... ნუთუ ეგრედ გულისწყრომის ჟამს
მეც გამიმეტებთ და დამწყევლით?!
ლირი

არა, რეგანავ!
შენ თავის დღეში შენს თავს მე არ დამაწყევლინებ...
შენ ხარ გულწყნარი, გულკეთილი, მშვიდობიანი,
შენ გული შენი ძვირს და ბოროტს არ გაქმნევინებს...
არა, რეგანავ!... იმის თვალი ცოფით სავსეა,
შენი თვალი კი ნუგეშით ჰკრთის, ათბობს, არა ჰსწვავს.
რაც მიამება, მას შენ ჩემთვის არ დაიშურებ,
არ გამიდევნი, არ გაჰფანტავ ჩემს ამალასა;
სიტყვას უკადრისს, სათაკილოს მე არ მაკადრებ,
არ მომაკლებ მე ჩემს შესაფერს ყოფაცხოვრებას,
არ გამიხიდებ კარში ურდულს, როს მოვალ შენთან.
შენ უკედ იცი ბუნებისა წესი და რიგი,
მამაშვილური კავშირი და მოვალეობა,
რიდი, თავაზა, ზრდილობა და მადლის გადახდა.
შენ გახსოვს, რომ მე ნახევარი სამეფო მოგეც...
რეგანა
მერე რა გნებავთ? ბოლოც ბძანეთ, ბატონო ჩემო!
(საყვირის ხმა ისმის).
ლირი
ვინ გაბედა და ჩემი კაცი ხუნდში ვინ ჩასვა?
კორნვალი
საყვირის ხმაა... ეს რას ნიშნავს?
რეგანა
ვეჭვ ჩემი დაა, –
მწერდა მოვალო (ოსვალდი შემოდის) ქალბატონი შენი
მობძანდა?
ლირი
აი, ეგ არის იგი ყალბი და წუწკი მონა,
რომელსაც თავი დიდად მოაქვს შენის დის ჩრდილქვეშ
და რომელსაცა მარტო იმით გული ყელთ ჰსჩრია,

რომ მის ბატონის ცვალებადი წყალობა ჰფარავს.
წა, დამეკარგე თვალთაგანა, შე არამზადავ!
კორნვალი
მერე რა გნებავთ, ხელმწიფეო?
ლირი
მნებავს შევიტყო,
ვინ გაუყარა ჩემს მხლებელსა ფეხებში ხუნდი.
მე იმედი მაქვს შენ, რეგანავ, მას არ იქმოდი.
(გონერილა შემოდის).
ამას ვის ვხედავ?!... ჰოი, ძალნო ზენარისანო!
თუ შეგტკივათ თქვენ გული ჩემებრ მოხუცთათვისა,
თუ მორჩილებას კაცთა შორის თქვენ მადლად სახავთ
და თუ თქვენც თვითონ მოხუცნი ხართ, ჩამოდით ქვეყნად
და ჩემთან ერთად იღვაწეთ თქვენც ჩაგრულთათვისა.
(გონერილას) პირშიც მიყურებ! არა გრცხვენის ამ თეთრის
წვერის!
რეგანავ, მაგას ხელსაც აძლევ!?...
გონერილა
ვითომ რად არა?
რა შემიცოდავს? ყველა იგი ცოდვა არ არის,
რასაც ცოდვად ჰსცნობს განუსჯელი უხიაკობა.
ლირი
ოჰ, რას არ უძლებ კაცის გულო!... მაგრამ არ ვიცი,
გაუძლებ თუ არ შენ ამასაც! – მითხარით მეთქი,
ვისის ბრძანებით გაუყარეს ჩემს შიკრიკს ხუნდი.
კორნვალი
ჩემის ბრძანებით. – ეგ მაგისთვის კიდევ ცოტაა,
მაგის ავს ქცევას უფრო მეტი მოუხდებოდა.
ლირი

მაშ, შენა ჰქმენ ეგ!!!...
რეგანა
მამაჩემო, რაღადა ჰსწყრებით?
ვინც უღონოა, მისი წყრომა რა მუქარაა?
გაინახევრეთ ამალა და ჩემს დასთან მიდით,
და როცა თვეს იქ შეასრულებთ, მობძანდით ჩემთან.
ეხლა მეც თვითონ სხვის სახლში ვარ, ვერ დაგიხვდებით,
რადგანაც არა მაქვს მომზადება თქვენს მისაღებად.
ლირი
რაო?! დავსთმო მე ნახევარი ჩემი ამალა
და კვლავ შენს დასთან მე წავიდე საცხოვრებელად?!
ცის ქვეშ დავრჩები, წვიმა-ავდარს შიშველი ვებრძვი,
ბუისა და მგლის ამხანაგად გავხდი ჩემს თავსა
და მე შენს დასთან კი არ წავალ, ოჰ, გაჭირებავ!
შენ ხარ მარწუხი ჩაჭიდული კაცის გულშია...
ისევ შენს დასთან მე წავიდე?!... ის მირჩევნია,
რომ გულმხურვალეს საფრანგეთის მეფეს ვეახლო,
მას ყმად გავუხდე, მას, ვინც ჩემზედ გულნაკლულია
და ვინც უმზითვოდ ჩემს უმცროს ქალს შეექორწინა.
ის მირჩევნია, მის ტახტის წინ პირქვე დავემხო,
ვსთხოვო, თვის მსახურთ შორის მომცეს მეცა ადგილი
და ჩემს საბრალო ცხოვრებისთვის ლუკმა მაწვდიოს.
შენს დასთან მირჩევ მე წასვლასა?... ბარემ მირჩიე
(ოსვალდზე აჩვენებს) ამ საძაგელს და მყრალს მონასა ბიჭად
იახელ
და ტვირთთა მზიდველ სახედარად მას გაუხდი-თქო.
გონერილა
თქვენი ნებაა.
ლირი
ჭკვას ნუ მირყევ, მამა გთხოვ შვილსა!...
ნუ გეშინიან, დღეის იქით თავს არ მოგაწყენ,
მე მოგშორდები, რომ არ შევხვდეთ კვლავ ერთმანერთსა.
მშვიდობით, შვილო!... საუკუნოდ გეთხოვები მე!...

ვაი, რომ შენ ხარ ჩემი შვილი, ჩემი გულღვიძლი,
ჩემი ხორცი ხარ, ჩემი სისხლი!.. მაგრამ რას ვამბობ?!.
ხორცი კი არა – შენ ხარ ჭირი ჩემის ხორცისა,
რომელსაც უნდა უნებლიედ ჩემად გხადოდე!...
სისხლი კი არა – შენ ხარ ჩირქი, სნება და შხამი
წყლულით, იარით შემწიკლულის ჩემის სისხლისა!...
თუმც ესეთი ხარ, მაგრამ მაინც აღარ გაგკიცხავ...
დეე, სირცხვილმა შეგანანოს შენ შენი ცოდვა
და თავის დროზედ სინიდისმა გაგამხილოს შენ.
მე კი ჩემის მხრით ამას იქით აღარას გერჩი...
მეხთა დამცემსა ისარს შენზედ არ მოვუწოდებ,
არარას გეტყვი იუპიტრის განკითხვის დღისას...
თუ მოცლა გქონდეს, შეინანე და გარდაკეთდი,
მე მოგითმენ შენ, მე დავრჩები ჩემს რეგანასთან
ჩემისა ასის რაინდითა.
რეგანა
არა, ბატონო!
მე არ გელოდით და არცა ვარ მომზადებული,
რომ შესაბამად თქვენდა ეხლა მე თქვენ მიგიღოთ.
დაჰყევით ჩემს დას, ჰქმენით იგი, რასაც ის გირჩევთ.
ვინცა გონებას დააკვირვებს თქვენს დაჟინებას,
ის იტყვის თქვენზედ, მოხუცდაო და ამიტომაც...
ჩემმა დამ კარგად იცის იგი, რასაცა ჰსჩადის...
ლირი
შენც მაგას ამბობ, შენც რეგანავ!...
რეგანა
სწორედ მას ვამბობ.
ორმოცდაათი კაცი თქვენთვის განა არ კმარა?
მეტი რად გნებავთ, ჩემის ფიქრით ეგეც ბევრია,
მაგდენის ყოლას შიშიც მოსდევს და დიდ ხარჯიც.
ეგეც არ იყოს, აბა, როგორ მოთავსდებიან
ერთს და იმავე სახლში ორის ბატონის კაცნი?
უეჭველია შფოთი, ჩხუბი გამოერევათ.
გონერილა

რეგანას და მეც იმდვენი გვყავს სახლში მხლებელნი,
რომ თქვენც და ჩვენცა სამსახური მათი თავს აგვდის,
მაშ, რაინდები რაღად გინდათ? ჩვენნი იმყოფეთ.
რეგანა
მართლა რად გინდათ? თუ თქვენ ჩვენნი არ გაამებენ,
ჩვენ აქ არა ვართ, დავტუქსავთ მათ და კიდეც დავსჯით.
ფიქრი მომეცა და ამისთვის მოგახსენებთ თქვენ,
თუ მოხვალთ ჩემთან, ნუ იახლებთ ოცდახუთის მეტს.
მე მაგაზედაც მეტს არ მივიღებ, არც ადგილს მივცემ.
ლირი
მე მოგეცით თქვენ ყველაფერი, რაც კი მებადა...

რეგანა
კარგადაც ჰქმენით.
ლირი
თქვენ მოგყუდეთ მე თავი ჩემი
და მხოლოდ ასი კაცი მხლებლად მე შევირჩინე...
მაგასაც მართმევთ?!... მაგასაცა!... რა ჰსთქვი, რეგანავ!...
ოცდახუთ კაცზედ მეტით სახლში არ მიგიღებო!
რეგანა
კიდევაც ვიტყვი, – მასზედ მეტსა მე არ მივიღებ.
ლირი
ბოროტი სული უბოროტესს სულსა სჯობია!...
ვინც სხვაზედ ნაკლებ ბოროტია, – მითაც კარგია.
(გონერილას). მაშ, შენთან მოვალ! ორმოცდაათ კაცს მე
მარჩენ შენ.
ორმოცდაათი ოცდახუთზედ ორჯელ მეტია,
ჰსჩანს, შენ ამაზედ ერთიორად მე გყვარებივარ.

გონერილა
ნეტა რად გინდათ ოცდახუთი, მეტი ან ნაკლებ,
იქ, სადაც მსახურთ უმისოდაც ბევრს გაახლებენ.
რეგანა
ან თუნდა ერთიც, ნეტა მითხრა, რა საჭიროა?
ლირი
რა საჭიროა?!... ნუ ახსენებ საჭიროებას!...
გლახა ღატაკსაც მის განწირულ სიღატაკეში
უპოვი ისეთს რასმეს, რაიც მისთვის მეტია.
რაც საჭიროა, მასზედ მეტი რომ კაცს არ მივსცეთ, –
ადამიანი ხომ პირუტყვად გარდიქცევოდა.
აი, დღეს შენ ხარ ქალბატონი, მეფის ასული,
თუ სითბო გიჭირს და თბილად ხარ, – ისიც გეყოფა.
მაშ რაღად იცვამ და იხურავ ეგრე მდიდრულად,
მაშინ, როს ეგე მორთულობა შენ არც კი გათბობს?
სხვა არის, სულ სხვა ჭეშმარიტი საჭიროება...
ძალნო ციურნო, მოთმინება მომეცით აწ მე!...
საჭიროება ჩემთვის ეხლა მოთმინებაა...
ოჰ ღმერთნო ჩემნო!... ხომ მხედავთ მე უბედურს მოხუცს,
ხნიერობით და მწუხარებით ორგზით ბედკრულსა!...
თუ აუმღვრიეთ ამათ გული ჩემ წინააღმდეგ,
მეც მიხვაიშნეთ, შემარჩინეთ გონი და ძალი,
ძალგულოვანის რისხვით, წყრომით აღმჭურვეთ მეცა,
რათა მე ცრემლმა, – მაგ ფარ-ხმალმა დედაკაცისამ,
მამაკაცურნი ესე ღაწვნი არ შემირცხვინოს!...
ოჰ, თქვე ქაჯებო!... თქვე აფთრებო!... გველის წიწილნო!...
მე თქვენ გადგიხდით ისე, რომ მთელს ცას და ქვეყანას...
მე თქვენ დაგმართებთ!... რას დაგმართებთ, თვით მეც არ ვიცი,
მაგრამ კი ვიცი, რომ შევარყევ ქვეყნიერობას
და დედამიწას თავზარს დავსცემ და შევაძრწუნებ!...
თქვენ ჩემს ცრემლს ელიც? თქვენ გგონიათ, რომ ამატირებთ?
არ ავტირდები, თუმც ბევრი რამ მაქვს სატირალი...
რომ ასი ათას ნაჭრად იქცეს ეს ჩემი გული,
მაინცა ცრემლი თვალთა ჩემთა არ წამოჟონონ!...
(ხუმარას)

ერთგულო ჩემო, ლამის ჭკვიდამ შევიშალო მე...
(გადიან ლირი, გლოსტერი, კენტი და ხუმარა)
კორნვალი
შევიდეთ შინა, თვარემ აქ ჩვენ წვიმა მოგვასწრობს.
(შორიდამ ქუხილი მოისმის)
რეგანა
პატარა არის ეს სასახლე და მე არ ვიცი,
ამ ჩვენს ბებერს და მის ამალას როგორ დაიტევს?
გონერილა
მისი ბრალია. ნეტა აქეთ რისთვის მორბოდა?
რად გამოექცა კმა-საყოფელს ჩემსა სახლ-კარსა?
დეე, თვითონვე თავის თავსა პასუხი გასცეს.
რეგანა
სიამოვნებით მივიღებდი მარტო მამაჩემს
და ამალით კი მის მიღება სწორედ ძნელია.
გონერილა
მეც მაგ აზრის ვარ. გრაფი გლოსტერ ნეტა რა გვექმნა?
კორნვალი
ბებერს თან გაჰყვა... აგერ იგიც, უკანვე მოდის.
(გლოსტერი შემობრუნდება).
გლოსტერი
ხელმწიფე მეტად გამწყრალია...
კორნვალი
ნეტა რას შვრება
გლოსტერი

ცხენები ბძანა და არ ვიცი, სად მიბძანდება.
კორნვალი
საცა ნებავდეს, იქ წაბძანდეს, – გზას თვით გაიგნებს.
გონერილა (გლოსტერს).
თქვენც ნუღარა ჰსთხოვთ აქ დარჩენას, რა საჭიროა.
გლოსტერი
ღამე იბურვის, ცივი ქარიც ასტყდა და სუსხავს...
ჯაგიც არ არის ახლომახლო თავშესაფარი...
რეგანა
რასაც თავის თავს ცუდს დამართავს თვითრჯული კაცი,
მისთვის ახია, ჭკვას ისწავლის, მეორედ არ იქმს.
უბძანეთ, – თქვენი ციხის კარი ეხლავ ჩაკეტონ.
იმას ისეთი დამთხვეული ამალა ახლავს,
რომ საკვირველიც არ იქნება, შემოგვბედონ რამ.
მაგისთანებში მამაჩემს ხომ ცოტა რამ უნდა,
მაგგვარს ბნედიანს ხალხს ყოველთვის უნდა უფრთხილდეს.
კორნვალი
ჩემი რეგანა მართალს ამბობს, კარი დაჰკეტეთ,
ღამე რამ მოდის საშინელი, შევიდეთ შინა
და შევეფარნეთ, თვარემ ლამის ავდარმა გვისწროს.
(გადიან).

მოქმედება მესამე
სანახავი I
ტრიალი მინდორი. გრიგალი ჰქრის, ჭექა და ქუხილია
(კენტი და აზნაური ერთმანერთს შეეყრებიან)

კენტი
ვინა ხარ ემანდ ამ საშინელს ვაი-ვაგლახში!
აზნაური
იგი, ვინც გულში ჰგრძნობს უფრო მეტს ვაი-ვაგლახსა.
კენტი
ჩვენი ყოფილხარ... სად ბძანდება ჩვენი ხელმწიფე?
აზნაური
იგი აწ ებრძვის გულგამწყრალთა ბუნების კავშირთ,
გრიგალს შეჰბღავის, აღგავეო ეს დედამიწა,
მიიტანე და ჩაღუპეო ზღვისა სიღრმეში;
ან წამოღვარე თვითონ ზღვაო დედამიწაზედ,
რომ ეს ქვეყანა ან დაინთქას, ან ჩაირეცხოს.
თავზედ თმას იგლეჯს და ხელიდამ სტაცებს მას ქარი
და თვალთ უმალეს სისწრაფითა, ვინ უწყს, სად ჰკარგავს;
ადამიანის სუსტის ღონით წინ დაჰსდგომია
ერთად მოსეულს მასზედ გრიგალს, წვიმას, ავდარსა.
ამ დროს, როს დათვიც შიმშილითა ძუძუგამშრალი
ლომი და მგელი შიმშილითვე ფერდ-ფერდზედ მცემნი
წვანან და ძრწიან და ვერ ბედვენ გარედ გამოსვლას,
ამ დროს ის-მეთქი თავშიშველი ცის-ქვეშე დარბის
და სიკვდილს იწვევს, ეს ქვეყანა წარღვნას, წარწყმიდოს.
კენტი
მარტოკაა თუ?
აზნაური
მას თან ახლავს მარტო ხუმარა.
საწყალი ცდილობს, განუქარვოს ის გულისქენჯნა,
რომელიც ესე ულმობელად მას მიაყენეს.
კენტი

შენ უცხო არ ხარ და მიცვნიხარ სანდო კაცადაც,
გაგენდობი შენ და მოგანდობ ერთს მძიმე საქმეს:
კორნვალს და ალბანს რაღაც მტრობა ჩამვარდნიათ,
მაგრამ ჯერხანად ეშმაკობით ამასა ჰფარვენ.
მათი მსახურნი, – ხომ შენც იცნობს დიდკაცთა მსახურთ, –
თვის ბატონებზედ არ არიან ნაკლებ ეშმაკნი,
ისინი ფრანგთა ხელმწიფესა ენას უზიდვენ,
ატყობინებენ ყოველისფერს, რაც კი აქ ხდება,
ისიც აცნობეს, რომ მთავარნი ერთმანერთს მტრობენ,
რომ ესეთს სასტიკს ტანჯვას მისცეს მათ მეფე ჩვენი
და სხვაც ბევრი რამ, რაც ამბოხს და შფოთს შეუდგება,
ეს კი სწორეა, რომ ლაშკარი საფრანგეთისა
ჩვენსა განხეთქილს სამეფოსა კიდეც მოადგა,
შემოპარულა, დაუპყრია ნავთა სადგურნი
და საცა რაის დროშას გაშლის და ომსაც ასტეხს,
მაშ, გამიგონე: თუ გჯერა შენ ეს ჩემი სიტყვა,
ეხლავ დუვრს წადი, იქ შეხვდები იმგვართა პირთა,
რომელნიც დიდსა მადლობასაც გადაგიხდიან,
თუ მიუტან მათ სწორეს ამბავს მასზედ, რაც მეფეს
ჭკვის შემარყევი ბოროტება გულსა უჯიჯგნის.
კეთილშობილის სისხლისა და გვარისა მეც ვარ,
შენც კეთილშობილს მისთვის განდობ ამ მძიმე საქმეს.
აზნაური
ცუდს არ იზამდი, რომ ზოგი რამ უფრო ვრცლად გეთქვა.
კენტი
ვრცლად თქმა რად გინდა? თუ არ გჯერა, რაც ჩემს თავზედ
ვჰსთქვი,
აჰა, გახსენი შენ ეს ქისა და რაც შიგ არის,
ამოიღევი და ვინცა ვარ, მაშინ შეიტყობ.
ვეჭვ, კორდელიას უსათუოდ შენ იახლები;
იმას მიართვი ეს ბეჭედი და ის გიბძანებს,
ვინ არის იგი, ვინც ამჟამად გესაუბრება.
უჰ, რა ქარია!... ჩვენს ხელმწიფეს წავალ, მოვნახავ.
აზნაური

მაშ, მშვიდობითა. ხომ სათქმელი აღარა გაქვს რა?
კენტი
ცოტა ვსთქვი, მაგრამ ბევრი საქმე კისრად დაგდე მე...
დროა წავიდეთ და ხელმწიფე ჩვენი მოვნახოთ.
აი, ორი გზა: შენ იქით და მე აქეთ წავალ
და ხმა მივცეთ ჩვენ ერთმანეთსა, თუ შევხვდეთ მეფეს.
(სხვადასხვა მხრივ გადიან)

სანახავი II
სხვა მხარე იმავე ტრიალის მინდვრისა, კიდევ ჭექა და ქუხილია
(შემოდიან ლირი და ხუმარა)
ლირი
იზუზუნე და იქროლე შენ, ქარო მსუსხავო,
უბერე, ვიდრე ღაწვნი ზედ არ დაგასკდებიან!
გარდმოენთხიეთ წყლისა ღვარნო და შენც, გრიგალო,
წამოუბერე, წამოღვარე ზვირთნი ზღვისანი
და სრულად შთანთქე ეს ქვეყანა ძირით თხემამდე!
თქვენც, ელდაზედა უმალესნო ელვისა ცეცხლნო,
წინა მორბედნო ყოვლთ-შემმუსვრელთ მეხთა კვეთების,
ზედ მოესიეთ ამ ჩემს მოხუცს ჭაღარა თავსა!...
და შენც, ყოველთა შემარყევო ჭექა-ქუხილო,
რისხვით და გრგვინვით ქვე-ეკვეთე, დაიგრიალე
და განაპრტყელე ბურთებრ მრგვალი ეს დედამიწა!...
მილეწ-მოლეწე და შეშალე ამ ქვეყნის სახე,
გაანადგურე, განაბნივე და მტვრად აღგავე
თესლნი უმადურთ ადამიანთ დამბადებელნი!...
ხუმარა
ნათლი, ა ნათლი! ეხლა რა ჰსჯობია: მშრალს ჭერქვეშ წოლა, თუ ამ
ავდარში დგომა? ვეჭვობ, მშრალს ოთახში აიაზმის წყალით სხურება სჯობდეს
ტრიალ მინდორზედ წვიმის წყალით თავიდამ ფეხამდე გაბანებასა. დამიჯერე,
წადი-მეთქი შენ ქალებთან, კურთხევა და ბოდიში ჰსთხოვე-მეთქი, თვარემ ხო
ხედავ, ეს ასეთი ბაიყუში ღამეა, რომ არც შენისთანას ჭკვიანს ინდობს და არც
ჩემისთანა სულელსა.

ლირი
იჭექ-იქუხე, წვიმა ღვარნე, ცეცხლნი აფრქვიე!...
წვიმა, გრიგალი, ქარი, ცეცხლი, ჭექა, ქუხილი
ჩემი სისხლ-ხორცნი ჩემი შვილნი როდი არიან!
თქვენ სტიქიონნო, მე არ გწამებთ ულმობელობას,
სამეფო ჩემი მე ხომ თქვენთვის არ მომიცია,
ხომ ჩემს შვილებად არ ოდეს არ მიწოდებიხართ!...
ჩემგან არარა გემადლისთ რა!... რაღა ნება მაქვს,
რომ მორჩილებას, შებრალებას თქვენგან ველოდდე!
მაშ ეგ საზარო რისხვა თქვენი დამეცით თავსა!...
აჰა, აქ ვდგევარ თქვენს წინაშე ქედმოდრეკილი,
ღონემიხდილი, შესაბრალი, მოძულებული,
მე, – ბერიკაცი განდევნილი შვილთა ჩემთაგან!
მაგრამ, ფუ, თქვენს თავს!... თქვენ მიჰკერძეთ ჩემ წარწყმედილთ
შვილთ!..
ფუ!... თქვენ გაუხდით მოზიარე იმ ორს ბაიყუშს
და ყურმოჭრილი მონის მზგავსად ნებას უსრულებთ!
მათთან შეთქმულნი თვქენ ზემოდამ მე, – ბერ-კაცს მებრძვით!
სირცხვილი თქვენსა ძლიერებას!... ფუ, ძალთა თქვენთა!...
ხუმარა
იცი, ბიძიავ? ვისაც ეხლა თავშესაფარებელი აქვს, იმას თავიცა ჰქონია დ
იმ თავში ცოტაოდენი ტვინიცა.
თუ კაცი თავს არას დასდევს
და მარტო ფეხებს აჰყვება,
მაშინ თავი გლახასავით
მკბენარებით აევსება.
თუ ფეხებით შენ იქმ იმას,
რის ქმნაც შვენის მარტო გულსა,
კორძი ფეხზედ გამოგივა
და გაყვირებს ვაის, ვუსა;
ძილს ღვიძილად გადაგიქცევს
გაკრუსუნებს უბედურსა...

იცი, კიდევ რას გეტყვი? ქვეყანაზედ ერთი ლამაზი ქალიც არ არის, რომ
სარკეში ჩაიხედოს და არ დაიპრანჭოს.
(შემოდის კენტი)
ლირი
მოთმინებისა მაგალითად გავხდი ჩემს თავსა!...
აღარას ვიტყვი!... არა!... არა!...
კენტი
ვინა ხარ ემანდ?
ხუმარა
უმაღლესი მეფე და უმდაბლესი პაიკი, ესე იგი, ბრძენი და სულელი.
კენტი
ვაი, შენ, ჩემს თავს!... ხელმწიფეო, თქვენ აქ ბძანდებით?!
თვით იგი, ვისაც სიბნელე და წყვდიადი უყვარს,
იგიც კი ამგვარს სასტიკს ღამეს მოერიდება.
ნადირნიც ღამით მოარულნი ამ გრგვინვის შიშით
შეცვივნულან თვის ბუნაგებში და იქა ძრწიან.
რაც თავი მახსოვს, არ მინახავს ესეთი ღამე,
ესე ცეცხლთფრქვევა, გველებრ კლაკვნა ცაზედ ელვათა!
არ მოვსწრებივარ ამგვარს მგრგვინავს ჭექა-ქუხილსა,
ამგვარს საშინელს ქარის ბრდღვნასა და წვიმის ხუილს!...
კაცის ბუნებას არა ძალუძს რომ აიტანოს
ესდენ საზარო ზათქი, ზარი და შფოთვა ცისა!
ლირი
დეე, თვით ღმერთმა, რომელიც ცას აწ თავზედ გვაქცევს,
დღეს განიკითხოს მოსისხლენი და შემცოდველნი!...
თრთოდე, ბოროტო, შენ, რომელიც სასჯელს ამცდარხარ
მარტო იმით, რომ შენთა საქმეთ ჯერ ვერ ამხელენ!
მიმალე ხელი, კაცის მკვლელო, სისხლში შესვრილი!...
ითრთოდეთ თქვენცა, ფიცთ-გამტეხნო და მემრუშენო,
სისხლის შემრევნო ნათესავთან შეცოდებითა!

ითრთოდე შენცა, საზიზღარო პირ-მოთნე სულო,
რომელიც ყალბ გულს სათნოების ფერითა ჰფერავ!...
და შენც გულ-მრუდევ, ვინც სიკეთის სახესა იღებ,
მაშინ როს გულში განგიზრახავს ძმისა სიკვდილი,
ათას-ნაჭრადა გაიფლითე და განადგურდი!...
ჰოი, ყოველნო მიმალულნო ბოროტებანი!
აღმოდით ხვრელთა აწ თქვენთაგან და განერთხენით
ყოველთა არსთა საშინელის გამკითხველის წინ, –
და შეავედრეთ თავნი თქვენნი მისატევებლად!...
გარნა მე...უფრო ტანჯული ვარ, ვიდრე მტანჯველი.
კენტი
ეჰა, რას ვხედავ!. თავ-შიშველიც თურმე ბრძანდებით!...
ხელმწიფევ ჩემო, აქავ ახლო რაღაც ქოხია, –
მუნ შეეხიზნეთ ამ ავდარსა; მე კი მივმართავ
კვლავ იმ ულმობელს, განუკითხველს ციხე-დარბაზსა,
საცა ეხლახან მე გიკითხეთ და თქვენს კითხვაზედ
კარის დირეზედ ფეხი არც კი დამადგმევინეს.
წავალ და ძალით მათ აღვუძრავ ლმობიერებას.
ლირი
ტვინი მერყევა... შვილო ჩემო, წამო, წავიდეთ...
სიცივითა ჰთრთი შე საწყალო? მეც თვითონ მცივა...
(კენტს.) ჩალა კი არის, მეგობარო, ქვეშ გასაშლელად?
ბევრი რამ იცის გაჭირებამ, ზოგჯერ თვით ჩალას,
უბრალო ნივთსა უძვირფასეს ნივთად გარდგვიქცევს. –
აბა, გაგავიძეღ, მიგვიყვანე იმ შენს ქოხთანა. –
ჰოი, საწყალო, საცოდავო, ჩემო მასხარავ!...
ჩემს გულში კიდევ დარჩენილა მცირე ადგილი,
რომელიც შენთვის მტკივნეულობს და იტანჯება!...
ხუმარა
ვისაც კი თავში უჭყავის
ცოტა რამ მაინც ტვინია,
ის ეხლა წევს თავის ჭერ-ქვეშ,
იმისთვის ჭირიც ლხინია;

წვიმაცა და ქარიშხალიც
იმას ფეხებზედ ჰკიდია.
ლირი
მართალს ამბობ, ჩემო კარგო! – აჰა, მივდივართ იმ შენს ქოხში.
(გადიან ლირი და კენტი)
ხუმარა
ეს ისეთი ბაიყუში ღამე ყოფილა, რომ მხურვალე ქალსაც კი გააგრილებს.
მე კი მაინც ისე არ წავალ აქედამ, რომ ზოგიერთი რამ არ
ვიწინასწარმეტყველო.
როს მღვდელი ლოცვის მაგიერ
ქადაგსავით აყბედდება,
რო ლოთს კაცსა, ღვინის მსუნაგს,
ღვინო ყელზედ დაადგება,
როს მეჯღანეს დიდი-კაცი
შაგირდად მიებარება,
როს რჯულთ-გადამდგარის ნაცვლად
ბოზი ცეცხლში დაიწვება,
როს ყოველი კაცთ კანონი
მართლ-კანონად შეიქმნება,
როს თავადს და აზნაურსა
ვალი, ვახში მოშორდება,
როს კაცთ ცილის მწამებელსა
ენა ძირში მოეჭრება,
როს ქურდს იქ არ მიუშვებენ,
საცა ხალხი შეგროვდება,
როს კრიჟანგი, ძუნწი კაცი
დარდიმანდად გაგვიხდება;
როს ბოზი და მაჭანკალი
საყდრის შენებას მოჰყვება, –
მაშინ დიდი ალბიონი
ატოკდება, აღელდება,
ხალხსაც, ჭოჭინზედ ჩვეულსა,
ფეხი მაშინ აედგმება.

ეჰ, რას ვჩადი?!... გათენება ხომ მამალმა უნდა იყივლოს, – ჩემი რა
საქმეა.
(გადის).

სანახავი III
ოთახი გლოსტერის ციხე-დარბაზში
(შემოდის გლოსტერი და ედმუნდი)
გლოსტერი
არ მომწონს, ედმუნდ, ეს უღვთო და უწყალო საქციელი. მე ხელმწიფის
სიბრალულმა წამიღო და მინდოდა, მეშველა რამე, მაგრამ იმათ არამც თუ ნება
დამრთეს, ჩემს სახლში ამასზედ ხმაც არ ამომაღებინეს. მითხრეს, რომ თუ
იმაზედ კიდევ გვეტყვი რასმესო, ან იმის შეწყნარებას მოგვთხოვო, ან შენ
თვითონ იმას ხელს გაუმართავო, მაშინ შენზედ ჩვენს წყრომას საზღვარი არ
ექმნებაო.
ედმუნდი
სწორედ უღვთობაა და მხეცური ქცევაა.
გლოსტერი
ნურავისთან კი ნურა გრჯის რა და ჩვენთა მთავართა შუა შუღლი
ჩამოვარდნილა. შუღლიო?! შუღლი კი არა, ცოტა რამ მეტიც. მე წუხელის
წერილი მომივიდა. ვშიშობ კიდეც, რომ ამაზედ ვლაპარაკობ. ის წერილი
შიშით ჩემს ოთახში მაქვს დამალული. იწერებიან, რომ ვინც ხელმწიფეს
ბოროტი დამართაო, იმას სამაგიეროს გადავუხდითო, ზოგიერთს ადგილას
ჯარიც გამოსულა ჩვენს ხმელეთზედ. ხელმწიფეს ჩვენ მხარი უნდა მივსცეთ. მე
წავალ იმის მოსანახავად, რომ ფარულად მაინც შევუმსუბუქო როგორმე
მწუხარება. შენ კი წადი და მთავარი ლაპარაკით გაართე, რომ არ შემიტყოს ეს
ჩემი ხვაშიადი განზრახვა. თუ მიკითხოს, უთხარ, ავად გახდა და წევს-თქო.
თუნდ რომ თავიც მომჭრან, როგორც მემუქრებოდნენ, მაინც ვეცდები, რომ
ჩემს მოხუცებულს ხელმწიფეს ვუშველო რამე. ჩემო ედმუნდ. ბევრ რამ ავი
მოგველის, ფრთხილად იყავ.
(გადი
ს).
ედმუნდი

მაგ შენს დაფარულს სულგრძელებას მთავარს შევასმენ, წიგნსაც
მოვნახავ და წარვუდგენ. საქმე თავს მოდის... რაც წაერთმევა მამაჩემსა მას მე
შევიძენ.
მთელ მის სამკვიდროს მე გადმომცემს მთავარი ჩვენი.
წარწყმდეს სიბერე და აღყვავდეს აწ ჭაბუკობა!... 22
(გადის).
სანახავი IV
სხვა მხარე იმავე ტრიალის მინდვრისა. მინდორზედ ქოხი ჰსდგას
(შემოდიან ლირი, კენტი და ხუმარა)
კენტი
აი, ის ქოხიც. შიგ შებძანდით, ჩემო ხელმწიფევ.
ეს ღამე ისე ბოროტია, მძლავრი, უწყალო,
რომ ცის ქვეშ დგომას ვერ გაუძლებს ადამიანი.
ლირი
დამეხსენ. მე მსურს მარტოდ ყოფნა!
კენტი
კვლავ გთხოვთ, შებძანდეთ.
ლირი
ხომ არ გამიგლეჯ შუაზედ გულს!... არ დამეხსნები?!
კენტი
უწინამც ჩემი გული იქმნას შუა გაგლეჯილ...
გთხოვთ, გევედრებით, ხელმწიფეო, ქოხში შებძანდეთ.
ლირი

22

ეს მონოლოგი ედმუნდისა ზოგიერთს ნაბეჭდში არ არის, ბევრგან სხვაში კია.

ნუთუ გგონია, კაცისათვის დიდი რამ იყოს,
როცა მსუსხავი ქარიშხალი ძვალ-რბილში უვლის?
იქნება შენთვის ეგრეც იყოს, არ გაგამტყუნებ.
მაგრამ კი ვინცა თვის გულში ჰგრძნობს დიდსა ტკივილსა,
იგი მცირესა ტკივილს თვისას არარად იმცნევს.
დათვს რომ ექცევი და წინ გხვდება ზღვა აღელვილი,
უკუვ წამოხვალ და ისევ დათვს პირში ეცემი.
როცა გული აქვს ადამიანს დამშვიდებული,
მაშინ თვითონ მის სხეულიცა მგრძნობიერია.
ჩემს გულში აწ ჰქრის ვაებისა მძაფრი გრიგალი,
იგი სხვას, ერთის ტკივილის მეტს, არ მაგრძნობინებს,
ეს ტკივილია – შვილთა ჩემთა უმადურება...
ეს იმას ჰგავს, რომ პირმა კბენა და ღრღნა დაუწყოს
ხელსა, რომელიც აწვდის იმას საზრდოებასა.
მე ვაზღვევინებ!... მე საშინლად გადვუხდი იმათ!...
ცრემლით, ტირილით თავსა ჩემსა მე არ შევირცხვენ!...
ამ წყვდიადს ღამეს გამომაგდეს მე იმათ კარში...
იგრიალე ცავ! წამოღვარე ეგ ნიაღვარი!
იწვიმ-იქუხე!... მე მოვითმენ!... ყველას ავიტან!...
ამ წყვდიადს ღამეს!... ოხ, რეგანავ!... ახ, გონერილავ!...
ესდენ თქვენდამი გულკეთილი მოხუცი მამა,
რომელმაც ყველა, რაც ებადა, თქვენ დაგილოცათ...
აღარას ვიტყვი, თვარემ ლამის ჭკვა შემეშალოს...
ღმერთო, მიხსენ მე!...
კენტი
გთხოვთ, ბატონო, ქოხში შებძანდეთ.
ლირი
შენ თვითონ შედი, მე გთხოვ ამას, თვით მოისვენე.
მე ქართა ქროლვას თან ვაყოლებ მტანჯავთა ფიქრთა...
მაგრამ შევიდეთ. (ხუმარას) ჩემო კარგო, ჯერედ შენ შედი.
შენ დაბინავდი, შე ღატაკო და უბინავო!...
მე კი ვილოცამ ჯერ და მერედ ძილს მივცემ თავსა. –
(ხუმარა შედის ქოხში.)
ტიელ-ოხერნო, უბედურნო, შიშველ-ტიტველნო!
რას შვრებით მაშინ, როს მოგასწრობთ ესეთი ღამე?...
მშიერ-მწყურვალნი, უმოსელნი, უსახლკარონი
ნეტა ვით იტანთ ამისთანა ვაი-ვაგლახსა?

ვაი, რომ ესდენ ცოტა თქვენზედ მე მიზრუნვია
კარგი ჯულაბი, სიმდიდრეო, შენთვის იქმნება,
რომ ჩაგრულ-ყოფა უბედურთა შენც განიცადო;
მაშინ მეტს ლუკმას შენსას იმათ განუზიარებ,
მით დაამტკიცებ, რომ სიმართლე ქვეყნად ყოფილა.
ედგარი (ქოხიდამ)
შვიდ ადლ ნახევარი! შვიდ ადლ ნახევარი! ვაი, შე საწყალო თომავ!
(ხუმარა ქოხიდამ გამოვარდება).
ხუმარა
ბიძია, ბიძია, – აქ ნუ შემოხვალ! ვაი, ვაი!... აქ ეშმაკი
მჯდარა.
კენტი
ხელი მომე! ეშმაკი კი არა, რას მიჰქარავ.
ხუმარა
ღმერთი, რჯული, ეშმაკია-მეთქი, ეშმაკი! მითხრა კიდეც, რომ სახელად
თომა მქვიანო.
კენტი
ვინა ბუდღუნებ ემანდ? გარედ გამოდი.
(შემოდის ედგარი გიჟად ჩაცმული).
ედგარი
მომეცალენით! შორს ჩემგანა! ავი სული უკან მომდევს!... კუნელის
ეკლებიდამ ცივი ქარი მოზუის. ახტი, დახტი, ცივს ლოგინში ჩახტი და
გათბები.
ლირი
ნუთუ შენს ორ ქალს მიეც შენცა ყოველიფერი,

და იმათ შენმა ამ ყოფამდინ მიგაღწევინეს?!...
ედგარი
აბა, ვინ რას მისცემს საწყალს თომას!... საწყალი თომა ავმა სულმა
ბევრგან ათრია, ცეცხლშიაც გაატარა, ალშიაც გაატარა, მორევიც გაატარა,
ჭაობიც გაატარა, საფლობიც გაატარა; შიგ ბალიშში ხანჯლები დაუტანა,
შეჭამადში დარიშხანა ჩაუყარა, საყდრის ნიშში სახრჩობელა დაუდგა; გული
გაუზვიადა, წითელ იორღა ცხენზედ შესვა და ოთხგოჯიან ხიდებზედ არბეინა,
თავისი ჩრდილი თავის მოღალატედ დაანახვა და იმას უკან გამოუყენა.
გიკურთხოს ღმერთმა თვალი, ყური, ხელი, ენა, ცხვირი!... თომასა ჰსცივა!...
დადადადადა!... დაგიხსნას ღმერთმა კუდიანის ქარისაგან, ჭირისა და
ბნედისაგან!... გაიკითხეთ რითიმე საწყალი თომა! ავი სული ჩასდგომია და
აწვალებს... დამაცა, დამაცა... ეხლავ დაგიჭერ... აი, ის წყეული აქ არის, აი!... აქ
არის!... აქა!... აქა!... აქა!... აი, აქა!...
(ქარი კიდევ ჰქრის).
ლირი
მისმა ქალებმა ეს დამართეს ამ უბედურსა?...
ნუთუ არარა შეირჩინე?... ყველა მათ მიეც?...
ხუმარა
ჩვენსავით გიჟი ხომ არ იყო, რომ ყველა მიეცა. ვერა ხედამ, რომ ძონძები
შეურჩენია. ეგეც რომ არ შეერჩინა, ხომ ჩვენ გადაგვაჭარბებდა და
შეგვარცხვენდა.
ლირი
დეე, ბოროტი, რაც ჭირიანს ჰაერში ბრუნავს
და დასტრიალებს განსაკითხად კაცთა ცოდვათა,
შენთა ქალთ თავზედ წამოეფრქვას, ზედ მოესიოს...
კენტი
ბატონო ჩემო, ქალიშვილნი მაგას არა ჰყავს...
ლირი
ჰსტყუი!... მიჰქარავ!.. თუ არ გულღვარძლ ქალიშვილებსა,

სხვას არვის ძალუძს კაცის ესდენ გათახსირება...
ნუთუ განდევნილს მამებს საქმე ისე გაუხდათ,
რომ თვის სხეულის გვემას, ტანჯვას აღარა ჰგრძნობენ?
სამართლიანი სასჯელია, ახია მათთვის,
ესდენ წყეულს და შეჩვენებულს შვილებს რად ჰბადვენ!...
ედგარი
პილიკოკი ჯდომილა პილიკოკის მთაზედა! ტიტლი, ტიტლი, ტიტლი,
ტიტლი, ტი-ი-ტლი!...
ხუმარა
ლამის ამ ბრიყვმა და გადარეულმა ღამემ ყველა ჭკვიდამ არ
გადაგვრიოს!

ედგარი
მოეცალენით! ეშმაკი მოდის! დედ-მამის მორჩილი იყავ, სიტყვაზედ
მტკიცედ დადეგ, ნუ ფიცულობ ხოლმე, სხვის ცოლთან ნუ შესცოდებ, შენს
ცოლს ფარჩით ნუ მორთავ. ჰსცივა თომასა, ჰსცივა!
ლირი
შენ ან ვინ იყავ? ან რა იყავ?
ედგარი
კაცი ვიყავ, ადამიანი, გულზვიადი, ჭკვა-ამაყი. თმას ვიხუჭუჭებდი,
საყვარლის ხელთათმანს ქუდის ქალამაში ვატარებდი, ჩემს საყვარელს ქვეშ
ვეთელინებოდი, იმასთან ცოდვის საქმეს ვჩადიოდი, ყოველს სიტყვაზედ
ვფიცულობდი და ყოველს შემთხვევაში იმ ფიცსა ვტეხდი. რაც ძილში
მურტალი ფიქრები მომდიოდა, მე იმას ღვიძილში ვასრულებდი. ღვინო
ძალიან მიყვარდა, იმაზედ მეტად კოჭის თამაში, ქალების უკან დევნაში კი
ოსმალოსაც გადავაჭარბებდი. მე ვიყავ გულითა მზაკვარი, ენითა – მაბეზღარი,
ხელითა – სისხლის მღვრელი, ზარმაცობითა – ღორი, მპარაობითა – მელა,
მსუნაგობითა – მგელი, სიცოფითა – ძაღლი, მტაცებლობითა – ლომი. ერიდე,
ერიდე, რომ ქალის წუღების ბაკი-ბუკმა და აბრეშუმის კაბის შრიალმა შენი
გული არ დაატყვევონ. სამიკიტნოში ფეხს ნუ შედგამ, ქალის უბეში ხელს ნუ
ჩაჰყოფ, შენს მოვალეს თამასუქს ნუ მიჰსცემ, ნუ ენდობი ეშმაკსა. მაინც კიდევ

კუნელის ეკლებიდამ ცივი ქარი გამოზუის. აი, იძახის ზუ, ზუ, ზუო. თავი
დაანებე, ჩემო პატარა ბავშვო, დეე, იზუზუნოს.
(ქარი კიდევ ჰქრის)
ლირი
ის არ გერჩივნა, რომ ცოცხალი შავს მიწაში დამარხულიყავ და ეგრედ
ტანშიშველი კი არ დასდგომოდი ამ ზეცის საშინელს გულისწყრომასა. – ნუთუ
მართლა ეს ადამიანია და ადამიანი ამის მეტი არა არის რა?!... აჰა, ხომ ხედავთ,
ამას ნათხოვარი არა აქვს რა. ამისთვის არც ჭიას უთხოვებია აბრეშუმი, არც
მხეცს – ტყავი, არც ცხვარს – მატყლი, არც ყვავილს – სუნნელება. ჩვენ სამნივე
ყალბნი, ფერადებით შეხამებულნი ვართ!... აი, ნამდვილი ადამიანი!...
შეუხამებელი ადამიანი შიშველის ორფეხის ცხოველის მეტი არა ყოფილა რა.
შორს ჩემგან ტანის სამკაულო! შენ ნათხოვარი ხარ და არ მინდიხარ!
(ტანისამოსს იგლეჯს).
ხუმარა
ჰოო, სწორედ ეგღა გაკლდა. არა, ტანისამოსს რომ იხდი, ამ ბნელა
ღამეში ცურვას აპირობ თუ? – ეხლა ამ ტრიალს მინდორზედ ერთი ბეწვა
ცეცხლი სწორედ ბებერი არშიყი კაცის გულს ეგვანება, იმიტომ რომ ბებერს
არშიყს მარტო გულიღა უბჟუტავს იმ ვეება გაციებულს ტანშია. აგერ ჩვენკენ
ცეცხლიც მოტანტალებს.
ედგარი
ეგ მე ვიცი, ვინც არის. ეგ ეშმაკია. ფლიბერტი ჯიბბერტი ჰქვიან. მაგან
ტანტალი იცის ხოლმე ბინდიდამ პირველ მამლის ყივილამდე. ეგ თვალში
ლიბრს აკეთებს, კაცს აბრმავებს, ტუჩს სამად უყოფს, ხორბალს ამყაყებს და
ყოველგვარ ტანჯვას აყენებს ამ დედამიწის შვილებსა.
წმინდა ვიტოლდმა ღელე
სამჯერ შემოიარა,
მაჯლაჯუნა და ალი
მას წინ შემოეყარა.
უბძანა: პირქვეშ ჩემ წინ
ეხლავე დაემხეთო,
რომ ბოროტს აღარა იქმთ,

ეხლავ შემომფიცეთო.
მიწასთან გაგასწორებთ,
თუ მე ფიცს გამიტეხთო.
კენტი
ხომ ძლიერ არ შესწუხდით ხელმწიფეო!
(შემოდის გლოსტერი, ხელში მაშხალა უჭირავს)
ლირი
ეს ვიღა მოდის?
კენტი
ვინა ხარ ემანდ? რას დაეძებ?
გლოსტერი
თქვენ ვიღა ხართ? თქვენი სახელი?
ედგარი
საბრალო თომა, მჭამელი ბაყაყებისა, თავკომბალებისა, ჯოჯოებისა,
ხვლიკებისა, რომელიც, როცა ეშმაკი გულზედ მოიყვანს ხოლმე, თაგვებს და
ძაღლის მძოვრებსა ჰსჭამს, ნეხვს წნილად ატანს და მყაყე გუბის წყალსა სვამს,
რომელსაც ერთის სოფლიდამ მეორემდინ ჯოხით უკან ჰსდევენ, ჰსტანჯვენ,
ციხეში ამწყვდევენ, რომელსაც ერთს დროს ჰქონდა სამი ჩოხა ზურგისათვის,
ექვსი პერანგი – ტანისათვის, საჯდომი ცხენი – ტარებისათვის და იარაღი –
ბაქი-ბუქობისათვის.
ეხლა კი მარტო თაგვებსა ჰსჭამს, ჭია-ჭუასა,
შვიდი წელია ასე ირჩენს უბედურს თავსა.
მოეცალე ჩემს მწვალებელს და მტანჯავსა. ხმა გაიკმინდე! აღარ დადგები,
ეშმაკო?! აღარ მომასვენებ საწყალსა?!
გლოსტერი

ვაი, შენ ჩემო თავო!... ნუთუ, ხელმწიფეო, ეს დღეც დაგადგათ, რომ
ამისთანა კაცი მოსაუბრედ გაგხდომიათ?!...
ედგარი
მწყდიადთ უფალი ძლიერი თავადია, იმასა ჰქვიან მოდო და მაჰუ.
გლოსტერი
ესდენ გაბილწდნენ ჩვენნი შვილნი, ჩვენნი სისხლხორცნი,
რომ თვისთ სიცოცხლის მომნიჭებელთ წინა აღგვიდგნენ?!...
ედგარი
ჰსცივა, ჰსცივა საწყალს თომასა!...
გლოსტერი
ჩემო ხელმწიფევ! წამობრძანდით, ბინას გიშოვით...
ნებას არ მაძლევს ერთგულება, რომ ყოველსფერში
მე დავმორჩილდე თქვენთა ქალთა სასტიკს ბძანებას.
თუმც მათ მიბძანეს, რომ არასგზით არ შეგიწყნაროთ
და მსხვერპლად მიგცეთ ამ საშინელს ვაი-ვაგლახსა,
მაგრამ გავბედე გამოპარვა თქვენს საძებნელად,
რომ წაგიძღვეთ და შეგახიზნოთ იქ, სადაც თქვენთვის
ყველა მზად არის, – ვახშამიც და თბილი ოთახიც.
ლირი
ჯერ დამაცალე, ვესაუბრო ამ ფილოსოფოსს.
ერთი მითხარი, – ეს ქუხილი რისაგან არის?
კენტი
ჩემო ხელმწიფევ, უარს ნუ ჰყოფთ ამის თხოვნასა,
მიჰყევით მაგას...
ლირი
ამ სწავლულს და მეცნიერს ბერძენს
მინდა რამ ვკითხო (ედგარს) ერთი მითხარ, – რა სიბრძნეს

მისდევ?
ედგარი
მას, რომ მატლებსა ვჭყლეტ და ეშმაკთა შევაჩვენებ ხოლმე.
ლირი
ნება მომეცით, ცალკედ გითხრათ ორიოდ სიტყვა...
კენტი (გლოსტერს)
ნუ მოეშვებით, კვლავაც ჰსთხოვეთ, თვარემ ხომ ხედავთ,
ჭკვა და გონება ერევა მას...
გლოსტერი
განა რად გიკვირს?
მის ღვიძლნი შვილნი სასიკვდილოდ მას იმეტებენ!
კეთილო კენტო!... ყოველი ეს მან წინად იგრძნო...
ვაი უწყალოდ განდევნილსა!... შენ მეუბნები,
რომ ხელმწიფესა ჭკვა-გონება ეკარგებაო...
მეც ამას გეტყვი, მეგობარო, მეც მაგ დღეში ვარ,
ლამის მეც ჭკვიდამ შევიშალო მწუხარებითა.
მეც ღვიძლი შვილი, დღეს ჩემგანა შეჩვენებული,
ეხლახანს სიკვდილს მიპირებდა... მენდე, ძმობილო,
ისე მხურვალედ მიყვარდა ის, რომ არცერთს მამას
არ ჰყვარებია თვისი შვილი, – და დამიჯერე,
რომ ამ სევდამა შეარყია ჩემი გონებაც (ქარი კიდევ ჰქრის.)
უჰ, რა ღამეა!... გთხოვთ, მეფეო...
ლირი
ოხ, უკაცრავოდ.
თქვენც წამობძანდით ჩვენთან, დიდო ფილოსოფოსო.
ედგარი
ჰსცივა, ჰსცივა თომასა.
გლოსტერი

არა, აქ დარჩი, საცოდავო, შენს ქოხში შედი.
ლირი
თუ ეგრე არის, ჩვენც თან შევყვეთ, ჩვენც თან ვეახლნეთ.
კენტი
ბატონო ჩემო, ჩვენ მოგვყევით.
ლირი
ამას გავყვები.
მე მინდა-მეთქი, დავრჩე ამ ჩემს ფილოსოფოსთან.
კენტი (გლოსტერს.)
ნუ აწყენინებთ, – თან იახლოს ეგ უბედური.
გლოსტერი
ეგ კაცი თქვენ თან იახელით, ჩემო ხელმწიფევ!
კენტი
წამოგვყევი თან, შე საწყალო.
ლირი
თქვენც წამობძანდით,
ათინის ბრძენო.
გლოსტერი
ნურას იტყვი და თან იახელ.
ედგარი
გმირი რაინდი როლანდი
შავსა ციხეს მიადგაო,

ვაი, ვაი, დაიძახა,
აქ ბრიტთ სისხლის სუნი სდგაო.
(გადიან).
სანახავი V
ოთახი გლოსტერის ციხე-დარბაზში
(შემოდიან კორნვალი და ედმუნდი)
კორნვალი
ისე არ წავალ აქედამ, რომ იმას არ გადავახდევინო.
ედმუნდი
მე ამასა ვშიშობ, ბატონო, რომ ყველასაგან განკიცხულ ვიქნები,
რადგანაც ჩემი მამაშვილური გრძნობა თქვენდამი ერთგულებას შევსწირე.
კორნვალი
მე ეხლა ვხედავ რაც არის: შენმა ძმამ რომ მამის შენის სიკვდილი
განიზრახა, ეგ მარტო სიბოროტით არ მოსვლია, აქ მამიშენის გულმრუდობაც
ყოფილა მიზეზად.
ედმუნდი
ჩემმა უბედურმა ბედმა ორს ცეცხლს შუა ჩამაგდო: არ მეთქვა,
ორგულობა იქმნებოდა, ვამბობ და მამის ღალატი გამოდის. აი ის წერილიც,
რომელზედაც იგი მელაპარაკებოდა. აქედამ ცხადადა ჰსჩანს, რომ იმას გულში
მუხანათობა სდებია და ამის გამო მიწერ-მოწერა გაუმართავს საფრანგეთის
ხელმწიფესთან. – ოჰ, ღმერთო ჩემო!... ჯერ ნეტა ეს ორგულობა არ მომხდარიყო
და თუ მოხდა, მე მაინც გამამხელინებდი.
კორნვალი
წამომყევ, დედოფალი ვნახოთ.
ედმუნდი
თუ რაც ამ წერილში სწერია, სულ მართალი გამოდგა, მაშინ მრავალი
მძიმე საქმე გაგიჩნდებათ.

კორნვალი
მართალი გამოდგება, თუ ტყუილი შენ მაინც მაგ წერილმა გრაფ
გლოსტერად გაგხადა. ერთი მიპოვე მამაშენი, მინდა დავაჭერინო.
ედმუნდი (თავისთავად)
თუ ღმერთმა მიშველა და მივასწარ რომ მამაჩემი ხელმწიფეს ეხმარება,
მაშინ ამას უფრო მომეტებულად ავუმღვრევ გულსა. (კორნვალს) თუმცა ამ
შემთხვევაში ჩემი მამაშვილური გრძნობა ძლიერ ებრძვის თქვენდამი
ერთგულებასა, მაგრამ მაინც და მაინც თქვენს ერთგულებაზედ მე თავი
დამიდვია.
კორნვალი
მე შენი დიდი იმედი მაქვს და თვითონც შენ ჩემში უკეთესს მამას იპოვი.
(გად
ის).

სანახავი VI
ოთახი გლოსტერის ხიზანის სახლში, გლოსტერის ციხე-დარბაზის გვერდით.
(შემოდიან გლოსტერი, ლირი, კენტი, ხუმარა და ედგარი)
გლოსტერი
რაც უნდა იყოს, მაინც აქ ყოფნა ჰსჯობია ცის ქვეშე დგომას. ამისათვისაც
მადლობელნი ვიყვნეთ. რაც შემეძლება, ვეცდები, რომ აქ ყოველი თქვენი
სურვილი აღსრულდეს. თქვენ აქ ბძანდებოდეთ, მე წავალ და ეხლავ უკანვე
გიახლებით.
კენტი
გულფიცხობამ და მოუთმენლობამ შემუსრა ამის გონების ძლიერება...
(გლოსტერს). ღმერთმა გადაგიხადოთ, ბატონო, ეს სიკეთე.
(გლოსტერი გადის)
ედგარი

ეშმაკი მეძახის და მეუბნება, რომ ნერონი საბნელეთის ტბაში ჩანგლით თევზს
იჭერსო. (ხუმარას). შე უგუნურო მტრედო, მოერიდე ეშმაკსა.
ხუმარა
ბიძია, ერთი მითხარი, – ნამდვილად სულელი ვინ არის? გლეხი, თუ
თავადი?
ლირი
ხელმწიფეა, ხელმწიფე!...
ხუმარა
არა. ნამდვილად სულელი ის გლეხია, რომელმაც თავისი შვილი
გაითავადა, ის გლეხია-მეთქი, რომელიც თვითონ კი გლეხად დარჩა და შვილი
კი გაიბატონა.
ლირი
დეე, ათასთა გახურებულთ რკინის შამფურთა
ის ღვარძლიანი გულ-მუცელი გაუწოს იმათ!...
ედგარი
ეშმაკი მხარ-ბეჭში მკბენს...
ხუმარა
არა, სულელი ის არის, ვისაც სჯერა მორჩილება მგლისა, ალერსი –
ცხენის წიხლისა, ტრფიალება – ბავშვისა და ფიცი – უნამუსო დედაკაცისა.
ლირი
მორჩა... სამსჯავროს განსაკითხად მე მივცემ იმათ!...
(ედგარს) აქეთ დაბძანდით, მეცნიერო მოსამართლეო,
(ხუმარას) შენც გვერდთ მოუჯეგ, დიდო ბრძენო! საჯეთ ისინი.
აბა მელებო, წარმოსდეგით განსაკითხავად.
ედგარი

შეხე, შეხე, როგორ დგას და იჭყიტება!... ქალბატონო, თვალს ტყუილად
ნუ გვიშვრები, შენი სილამაზე ჩვენ ვერ გვაცდენს, – ტყუილად ირჯები.
შენ, საბედო, ჩემთან მოდი, გამოცურდი ემაგ წყალსა.
ხუმარა
თვითონც უნდა, მაგრამ ცოტა ზიანი აქვს მაგის ნავსა.
ედგარი
ეშმაკმა ბულბულსავით შტვენითა ტვინი წაართვა საბრალო თომას.
თომას მუცელში გობდენს ერთი ყოფა გააქვს. მიუგდეთ ერთი ორი ქაშაყთევზა. რას ბუყბუყებ, შავო ეშმაკო, მე რა მაქვს, შენ რა გაჭამო!...
კენტი
რა გადგეკიდათ, ხელმწიფეო? რატომ ეგრე ხართ?
რამ გაგაცვიფრათ? გაშტერებით რად იყურებით?
გთხოვთ, რომ მცირე ხანს აქ წამოწვეთ და მოისვენოთ.
ლირი
არა, ჯერ მინდა სამართალი ამათი ვნახო.
რაღას უყურებ, მოიწვიე ჩქარა მოწმები.
(ედგარს) თქვენსა ადგილას თქვენ დაბძანდით, დიდო მსაჯულო, (ხუმარას)
შენც გვერდით მოუჯეგ მართლმსაჯულის თანაშემწეო,
(კენტს) შენც, როგორც მწევრი სამსჯავროის მაგათ მოუჯეგ.
ედგარი
ნურაფრის შიში გაქვს, კაი სამართლით გაგასამართლებთ.
გღვიძავს, თუ დაგიძინია,
ჩემო კარგო მეცხვარეო?
ცხვარი ყანას მოსდებია,
ადეგ და მოუარეო,
სალამური დაუკარი,
ცხვარს თავი მოუყარეო.
ლირი

ჯერ ამას დასდეთ სასჯელი. ამას გონერილა ჰქვიან. ამ პატივცემულის
კრების წინაშე ფიცსა ვსდებ, რომ მაგან თავის საცოდავს, ხელმწიფე-მამას
წიხლი ჰკრა და კარში გამოაგდო.
ხუმარა
წინ წამოდეგით, მანდილოსანო! – თქვენ სწორედ გონერილა გქვიანთ?
ლირი
ვერ იტყვის მაგაზედ უარს!...
ხუმარა
უკაცრავად, ქალბატონო! მე თქვენ სკამად მიგიღეთ.
ლირი
აგერ მეორეც!... ზედ ეტყობა გარყვნილ სახეზედ
რაგვარის გულის პატრონია, ნურსად გაუშვებთ.
ხედავთ, რა ქმნეს ამ წყეულებმა?!... გაუშვეს კიდეც!...
ცეცხლით დაგბუგავთ!... ეგ რა ჰქენით!... იარაღს ვიხმარ!...
მთელი სამსჯავრო დაუქრთამავთ, შეუსყიდნიათ!... .
შე ცრუ მსაჯულო, რად მიეცი გაქცევის ნება!...
ედგარი
გიკურთხოს ღმერთმა თვალი, ყური, ხელი, ენა, ცხვირი.
კენტი
ვაი ჩემს თავსა!... რა გექნმათ თქვენ ის მოთმინება,
რომლითაც ეგრედ ხშირად, მეფევ, თქვენ ქადულობდით!
ედგარი (თავისთავად)
ტირილი მომდის!... ლამის ცრემლთა ჩემთა მე გამცენ.
ლირი

შემომხვევიან გარს ძაღლები და მარტოს მყეფენ!...
ედგარი
საცოდავი თომა მაგ ძაღლებს თავის თავს ესვრის და ისე გაგიფთხობს.
გადით, გადით, თქვე დინგ-ძაღლებო!...
თუნდა იყოს მეძებარი
თუნდ გოშია, თუნდ მწევარი,
თუნდ კბილბასრი ცოფიანი,
თუნდ კუდა, თუნდ კუდიანი,
თომა ესვრის მათ თავის თავს
და მაგ ძაღლებს სულ გაჰფანტავს.
გაცით! გაცით! გაცით! ეხლა ჩვენ წავიდეთ და თრევა დავიწყოთ მეიდნებზედ,
ბაზრებში, დღეობებში. საწყალს თომას ყანწში არა უდგა რა.
ლირი
აბა, ეხლა შუა გასჭერით რეგანა და ნახეთ, გულზედ რა აკრავს. ერთი
გასინჯეთ, რა ბუნების ძალია იმისთანა, რომ ესე უქვავებს ადამიანს გულსა.
(ედგარს). თქვენ, ყმაწვილო, შემირიცხავხართ ჩემის ასის რაინდის რიცხვში. ეს
კია, რომ თქვენი სამკაული მე არ მომწონს. იქნება იმითი იმართლოთ თავი,
რომ ეგ სპარსთა საცმელიაო, მაგრამ მაინც გთხოვთ, გამოიცვალოთ.
კენტი
გევედრებით, ხელმწიფეო, პატარა ხანს თავი მისდოთ და მოისვენოთ.
ლირი
სსსუ!... ხმა გაიკმინდე!... ფარდა ჩამოუშვი! ჰოო, ეგრე, ეგრე, ეგრე!...
ვახშამი დილაზედ ვჭამოთ. ჰო, ეგრე, ეგრე...
ხუმარა
შენ თუ ვახშამს დილაზედა სჭამ, მეც შუადღისას ლოგინში ჩავეგდები.
(შემოდის გლოსტერი)

გლოსტერი
ერთი აქეთ მო. სად ბძანდება ჩვენი ხელმწიფე?
კენტი
ნუ შეაწუხებთ, აქ ბძანდება, ჭკვიდამ შეგვიცდა.
გლოსტერი
ეხლავ უშველე ხელმწიფესა. ასწი, წაიღე.
მე ყური მოვკარ, რომ სიკვდილსა უპირობენ მას...
აქავ მზად არის საკაცეცა. შიგ ჩააწვინეთ,
ისე წაიღეთ და გასწიეთ დუვრისაკენა.
იქ ყველა კარგად მიგიღებთ თქვენ და შეგეწევათ.
აჩქარდი, თვარემ საცა არის თავს დაგვესხმიან.
მაშინ ხელმწიფეც, თვითონ შენცა და სულ ყველანი,
ვინც კი მაგისი მომხრენი ვართ, დავიღუპებით,
ჩქარა ასწიეთ, წამომყევით, ნუ დაყოვნდებით,
მე წაგიძღვებით და გაგიყვანთ დუვრის გზაზედა.
კენტი
სძინავს ამ ტანჯულს და დაჩაგრულს ადამიანსა...
იქნება ძილმა დაგიამოს გულისა ქენჯნა
და აღგიდგინოს შერყეული გონება შენი.
და თუ ძილი და მოსვენება შენ არ დაგცალდა,
ეგ სენი შენი მაშინ ძნელად განიკურნების.
(ხუმარას). აბა ავწიოთ, გავიტანოთ, – შენც მომეშველე,
ვიცი, რომ აქაც შენ შენს ბატონს არ მოშორდები...
გლოსტერი
აჩქარდით-მეთქი. რას უყურებთ? ნუ იგვიანებთ.
(გადიან კენტი, გლოსტერი, ხუმარა და გააქვთ ლირი).
ედგარი
როდესაც ვხედავთ ჩვენზედ დიდთა ჩვენებრ ტანჯულთა,
მაშინ საკუთარს ჩვენს ტანჯვასაც ადვილად ვიტანთ.

უფრო მწვავია, როცა მარტო ჩვენ ვიტანჯებით
და გარშემო კი ყველა ხარობს, ყველა ფუფუნებს.
ხოლო თუ ტანჯულთ ჩვენთან ერთად სხვათაცა ვხედავთ,
გული მაგრდება და ტკივილსა არ ეპოება.
გამიადვილდა ეხლა თვითონ ჩემი წვალებაც,
რაკი რომ ვხედავ ერთნაირად ორივ ვიტანჯით, –
მეც და ხელმწიფეც... იგი შვილთა თვისთა განდევნეს
და მე მშობელმა... მაშ წადი შენც აქედამ, თომავ,
და ყოველს იმას, რაც მოხდება, თვალი ადევნე.
როს განიფანტვის იგი ცილი, რაცა დაგწამეს
და რამაც ესდენ შეამწიკვლა სახელი შენი,
როს ქვეყანა გულს დააჯერებს შენს სიმართლეზედ
და შეგირიგებს შენ უბრალოდ ტანჯულს, დაჩაგრულს,
მაშინ რაც იყავ, იმავ სახით გამოდი ქვეყნად.
თუმცა ესეთი ღამე არის, მე არ დავიშლი,
წავალ და მეფეს თან გავყვები, რომ ვუშველო რამ.
(გადის).

სანახავი VII
ოთახი გლოსტერის ციხე-დარბაზში
(შემოდიან კორნვალი, რეგანა, გონერილა, ედმუნდი და
მოსამსახურენი).
კორნვალი
ეხლავ წაბძანდით თქვენს მეუღლესთან და ეს წერილი აჩვენეთ.
საფრანგეთის ლაშქარი ჩვენს ხმელეთზედ გამოსულა კიდეც. – მიპოვეთ ეხლავ
და აქ მომგვარეთ ის საძაგელი გლოსტერი.
(რამდენიმე მოსამსახურე გადის)
რეგანა
ეხლავ ჩამოახრჩეთ.
გონერლა
თვალები დაჰსთხარეთ.

კორნვალი
ეგ მე ვიცი, რასაც ვუზამ. – ედმუნდ, შენ ჩვენის ცოლის დას იახელ. რიგი
არ არის, რომ დაესწრო იმ სასჯელის გადახდევინებაზედ, რომელსაც ჩვენ
ვუპირობთ მუხანათს მამაშენსა. რაწამს მიხვალ, ჩააგონე მთავარს, რომ რაც
შეიძლება დააშუროს საომრად მომზადება, მეც ეხლავ მაგ საქმეს შევუდგები.
ჩვენ ერთმანერთთან კაცის ფეხი არ უნდა მოვსწყვიტოთ და ჩვენ ჩვენი ამბავი
ხშირად ერთმანეთს უნდა ვატყობინოთ. – მშვიდობით, ჩემო საყვარელო დაო.
მშვიდობით, გრაფო გლოსტერ. (შემოდის ოსვალდი) აბა, რას იტყვი, –
ხელმწიფე სად არის?
ოსვალდი
აქედამ იგი გააპარა გრაფმა გლოსტერმა.
ოცდახუთმეტი თუ თექვსმეტი მეფის რაინდნი
აქ ჭიის კართან დახვდნენ მეფეს დათან ეახლნენ,
და ორიოდე თვითონ გრაფის აზნაურიცა
მათ მიემატა, – და სულ ერთად წავიდნენ დუვრსა.
ქადულობდნენ, რომ იქ ვპოვებთო ჩვენს მომხრეებსა,
კარგად გაწყობილთ იარაღით და სურსათითო.
კორნვალი
წადი, ცხენები მოუმზადე შენს ქალბატონსა.
გონერილა
მშვიდობით, ჩემო საყვარელნო სიძევ და დაო.
კორნვალი
მშვიდობით, ედმუნდ (გადიან გონერილა და ედმუნდ)
თქვენ გლოსტერი მიპოვეთ-მეთქი,
გაბაწრეთ იგი როგორც ქურდი და მომითრიეთ!
(კიდევ რამდენიმე მოსამსახურე გადის).
თუმც ის სასჯელი, რომელსაცა მე მას ვუპირობ
მხოლოდ სამსჯავროს განკითხვითა განიწესების.
მაგრამ რა უშავს?... მე დავსჯი მას ჩემის ძალითა, –
დეე, კანონმა აქ დაუთმოს ჩემს გულისწყრომას.
ვითომ რას მიზმენ? სამართალში ხომ არ მიმცემენ?

იყაყანებენ და ბოლოს კი დაჩუმდებიან.
(მოსამსახურეებს გლოსტერი შემოჰყავთ)
ვინ არის მანდა? ხომ არ მოგყავთ ის მუხანათი?
რეგანა
ის მოჰყავთ, ისა!... უმადური, ბებერი მელა!...
კორნვალი
გაუბოჭეთ მაგ მუხანათსა მაგრად ხელები!
გლოსტერი
რაზედ მიწყრებით, ბატონებო? რა ამბავია!
ნუ დაივიწყებთ, რომ დღეს თქვენ ხართ სტუმარნი ჩემნი,
პატივი დამდეთ ამით მაინც, – ნუ შეურაცხმყოფთ.
კორნვალი
შებოჭეთ-მეთქი, მე გიბძანებთ!
(მოსამსახურეები გლოსტერს ხელებს უკვრენ)
რეგანა
მაგრა შებოჭეთ! –
შე გულ-მურტალო მუხანათო!... შე მოღალატევ!...
გლოსტერი
მე კი არა ვარ მოღალატე, შენ ხარ უწყალო.
კორნვალი
შებოჭეთ-მეთქი და ემაგ ბოძს ზედ მიაკარით!
მე შენ გიჩვენებ, არამზადავ!...
(რეგანა გლოსტერს წვერს გამოაგლეჯს).
გლოსტერი
ღმერთმა გკითხოს შენ!...

რაზედ ირცხვენ თავს და თეთრს წვერსა მაგლეჯ მე ბერ-კაცს!...
რეგანა
წვერი გაქვს თეთრი და გული კი ამოჭვარტლული.
გლოსტერი
წყეულიმც იყავ!... ამ თეთრ-წვერის ყოველი ბეწვი,
რომელსაც ეგრე უწყალოდ შენ ეხლა მე მაგლეჯ,
ენას აიდგამს და ქვეყნის წინ შეგაჩვენებს შენ!...
მასპინძელი ვარ თქვენი-მეთქი, – და არა გრცხვენით,
რომ ავაზაკებრ შეაგინეთ თვით მასპინძლობაც!...
რასა სჩადით, რას?!
კორნვალი
გვითხარ ეხლავ, ამ მოკლე ხანში
ის რ წერილი მიგიღია ფრანგთ ხელმწიფისგან?
რეგანა
ჩვენ ყველა ვიცით და დამალვა აღარას გარგებს.
კორნვალი
გვითხარი-მეთქი, – შენ რა ზავი გქონდა ჩვენს მტრებთან,
რომელნიც ეხლა ჩვენს ქვეყანას შემოსევიან?
რეგანა
უჭკვო ხელმწიფე ვის გარდეცი, ვისა? – გვითხარი.
გლოსტერი
მე მაქვს წერილი, მართალია, მაგრამ იმაში
გადაწყვეტილად არარაა მოხსენებული.
გარეშე კაცი მწერს იმ წერილს და არა მტერი.
კორნვალი
ჰსცრუობ!...

რეგანა
მიჰქარავ!...
კორნვალი
შენ ხელმწიფე სად გაისტუმრე?
გლოსტერი
დუვრს გავისტუმრე.
რეგანა
შენ იმას დუვრს რას ისტუმრებდი,
მაშინ როდესაც შენ სასტიკად აკრძალულ გქონდა?...
კორნვალი
რად გაისტუმრე შენ იგი დუვრს? – დეე, ჯერ ეგ ჰსთქვას.
გლოსტერი
ბოძზე მიკრულსა მომხვევიხართ და იღრინებით...
რეგანა
ჰსთქვი-მეთქი, – რისთვის გაისტუმრე შენ იგი დუვრსა?
გლოსტერი
მისთვის, რომ მე არ დამენახა ვით დასთხრიდი მას
შენის უწყალოს ბრჭყალებითა საცოდავს თვალებს.
არ დამენახა ვით შენი და გააფთრებული
თვის ბასრთა ეშვთა ჩაუყრიდა მას ცხებულ ტანში!...
მან თავშიშველმა იმ საშინელს ჯოჯოხეთს ღამეს
გამოვლო ესდენ ძლიერთ გრიგალთ, ქარიშხალთ ქროლვა.
რომელთ ძალ ედვათ, რომ თვით ზღვანი აღმოეზიდათ
და მათის ზვირთით დაეშრიტათ ცისა მნათობნი.
მას კი საცოდავს უნებლიედ ჰსცვივოდა ცრემლი,

რომელიც ცისა ნიაღვარსა ემატებოდა.
მგლებიც ღმუილით იმ ღამეს რომ კარს მოგდგომოდენ,
შენ უნდა გეთქვა, – “მეკარეო, კარი გაუღე”.
ყველა სიავე დასცხრებოდა იმ ბნელსა ღამეს... .
თუ დავრჩი, ვნახავ, რომ წყეულთ შვილთ ცა განგიკითხავთ
და თავზედ ღვთისა რისხვის ზარი წამოგერღვევათ!...
კორნვალი
მაგას ვერ ნახავ თავის დღეში! – მოდით, დამიჭით!
ჯერ მაგ შენს თვალებს გაგისრესავ ჩემის ფეხითა.
(მოსამსახურეები გლოსტერს ბოძზედ მიაკვრენ, კორნვალი ერთს თვალს
გამოსთხრის და ფეხით გასრესს).
გლოსტერი
ჩემ დრომდინ მოყრა ვისაც გინდათ, მოდით, მიშველეთ!...
ჰოი, ჯალათო!... ვაი, ღმერთო!...
რეგანა
მეორეცა და!...
თვარემ დაშრეტილს თვალს დაუწყებს იგი დაცინვას.
კორნვალი
გინდა, სჯა ნახო ღვთისა ჩვენზედა!...
ერთი მსახური
ნუ იქმთ, ბატონო!
ხელს ნუღარ ახლებთ, – ვედრებით გთხოვთ, წყრომა დასთმევით,
და თუ ამ თხოვნამ გასჭრა, ვიტყვი, რომ ამისთანა
მე სამსახური თქვენთვის ჯერ არ გამიწევია,
თუმცა სიყრმითვე თქვენ გახლავართ და თქვენ გმსახურებთ.
რეგანა
რასა ბოდავ, შე ძაღლთ ნაშენო? ეგ რა მიჰქარე?!...
მსახური

კაცი რომ იყო, ჩემის ხელით სულ წვერს გაგლეჯდი!...
რაებსა სჩადი?!...
კორნვალი
ვერ უყურებთ ამ ჩემს ფეხის მტვერს!...
(მახვილს ამოიღებს და მსახურს მივარდება)
მსახური
თუ გნებავს, მოდი, მე კი ხელი დამიბანია.
(ამოიღებს მახვილს და ერთმანეთს ებრძვიან. კონვალი დაიჭრება).
რეგანა (მეორე მსახურს)
მომეც მახვილი! – წუწკიშვილი, ხედავ, რას ბედავს!...
(მახვილს გამოსტაცებს, პირველს მსახურს უკანიდამ მოუვლის და
დასცემს).
მსახური
ეჰა, მომკლეს მეც! – თქვენ, ბატონო, კიდევ გაქვსთ თვალი,
რომ დაინახოთ თქვენს ჯალათს მე ვით ვაზღვევინე.
(კვდება)
კორნვალი
რომ არც ეგ ნახოს, მეორესაც ეხლავ დავუშრეტ.
(გლოსტერს მეორე თვალსაც გამოსთხრის და ძირს დაანარცხებს)
გა და გაერთხი დედამიწას, მურტალო ლორწო!...
შენ აღარ გქონდეს ბრკიალება ჩვეულებრივი.
გლოსტერი
გარს დამიბნელდა და შიშით ვთრთი!... სადა ხარ ედმუნდ?
აღინთე, შვილო, წყრომის ცეცხლი, მეშურნოება...
ამ ულმობლობის მაგიერი გარდუხადე მათ!...
რეგანა

აი, მეხი კი დაგეცა მაგ მუხანათს თავზედ!
იმან დაგმართა ეს ამბავი, ვისაც აწ უხმობ.
შენმა ედმუნდმა შეგვასმინა ღალატი შენი, –
ის იმოდენად ერთგულია და გულუბრყვილო,
რომ შენისთანა მუხანათსა არ შეიბრალებს.
გლოსტერი
ვაი, ამ ჩემსა სულელობას, უგუნურებას!...
ეხლა ცხადია, რომ ედგარი ცილმა დაღუპა...
ოჰ, ღმერთნო ჩემნო, შემინდეთ მე ეს ცოდვა ჩემი
და ჩემს შვილს ედგარს, ჩემგან ჩაგრულს, მეოხ ეყავით.
რეგანა
პანღური ჰკარით და გააგდეთ ეზოს გარედა,
დეე, სუნს აჰყვეს და დუვრის გზა ისე გაიგნოს.
რა დაგემართა? ეგ რა სახე დაგდებია შენ?
კორნვალი
დაკოდილი ვარ. – ჩემო კარგო, წამო, წავიდეთ.
გაათრიევით ეს ბრმა კარში და ეგ ლეში კი
გაიტანეთ და სანეხვეზედ გადააგდევით.
რარიგ მდის სისხლი!... უდროო დროდ დავიკოდე მე...
ჩემო რეგანავ, მომეშველე, ხელი მომეცი.
(რეგანა კორნვალს ხელს აძლევს და გაჰყავს, მოსამსახურენი გლოსტერს
ბოძიდამ ახსნიან, გაუხსნიან ხელებს და გარედ გაიყვანენ).
პირველი მსახური
თუ გადუხდელად ამ ჩვენს მთავარს ესეც ჩაუვლის,
მაშინ ხელს მივყოფ და ყოველს ფერს ბოროტს მეც ვიზამ.
მეორე მსახური
თუ იმის ცოლსა ღმერთმა კიდევ დღე გაუგრძელა
და სიბერემდი მშვიდობითა მიაღწევინა,
მაშინ ვეშაპად დედაკაცნი გარდიქცევიან.

პირველი მსახური
გრაფს უკან გავყვეთ და ვუშოვოთ მთხოვარა ვინმე,
რომ უსინათლომ საცა უთხრას, იქ მიიყვანოს.
მთხოვარანი ხომ მზად არიან ამგვარ საქმისთვის?
მეორე მსახური
შენ გაჰყევ, მე კი მჩვარს ვუშოვი და კვერცხის ცილას,
და დავადებ მის დასისხლებულს თვალთა ბუდესა.
ღმერთო, უშველე, დაიფარე ეს საცოდავი!...
(გადიან სხვადასხვა მხრით).

მოქმედება მეოთხე
სანახავი I
ტრიალი მინდორი
(შემოდის ედგარი)
ედგარი
ესრედ ყოფნა ჰსჯობს!.. ჰსჯობს ვიცოდეთ, რომ ყველა
გვზიზღობს,
ვიდრე გვზიზღობდენ და პირში კი ქებას გვასხმიდენ.
ჩემებრ ჩაგრულსა, დათრგუნვილსა, დამდაბლებულსა
შიში აღარ აქვს არაფრისა, იმედით ჰსცხოვრებს...
ბედის ცვლილება დღეის იქით აღარ მეშინის.
ცვლილება არის სამწუხარო ბედნიერთათვის,
ბედკრულნი კი მას სიხარულით მიეგებიან.
მაშ შენ ჰე, სვეო ცვალებადო, აწ სალამს გეტყვი!...
შენ მე შთამაგდე უბედური ვაების ზღვაში
და რაც მიყავი ამაზედ მეტს ვეღარას მიზამ. –
ეს ვინ მოჩანან!
(შემოდის ბერიკაცი გლოსტერის ხიზანი დ თან გლოსტერი შემოჰყავს).
ვაი, ჩემს თავს!... მამაჩემია!...
როგორც მთხოვარა ისე მოჰყავთ!... ეჰა, საწუთროვ!

ცვლილება შენი შენს თავ ჩვენ რომ არ გვაძულებდეს,
ეგრე ხანგრძლივად სიცოცხლესაც კაცთ არ მიჰსცემდი, –
ხანგრძლივ გვაცოცხლებ, რომ ხანგრძლივად შენ გვტანჯო
ჩვენა...
ბერიკაცი
ჩემო კეთილო ბატონო! ეს ოთხმოცი წელიწადია, რაც მე თქვენს
მამულზედ ხიზნადა ვარ. ჯერ მამათქვენს ვემსახურებოდი და მერე თქვენ.
გლოსტერი
წადი შენ, ჩემო მეგობარო, უკან დაბრუნდი.
რამდენს თვით ივნებ, იმოდენად ვერას მიშველი.
ბერიკაცი
ბატონო, თვალნი აღარა გაქვსთ, გზას ვერ გაიგნებთ.
გლოსტერი
მე აღარც გზა მაქვს, – და თვალები რიღასთვის მინდა...
თვალხილულიცა ვყოფილვარ და მიბორძიკნია.
ვიდრე თვალნი გვაქვს მოხმარება მათი არ ვიცით.
და როს დავკარგავთ, – ცოდნა იგი მოგვევლინება.
ვაი, ძვირფასო შვილო ედგარ!... შენა ხარ მსხვერპლი
მოტყუებულის მამის შენის გულისწყრომისა!
ნეტა დღე-ჩემი იმა დრომდე მიღწეულიყო,
რომ შვილო ჩემო, ხელშეხებით მაინც მენახე!...
მაშინ ჩემთა თვალთ აღმოთხრასა არ ვინაღვლიდი.
ბერიკაცი
ეი, ვინა ხარ?
ედგარი (თავისთავად).
ღმერთო ჩემო!... განა კაცს ეთქმის, –
“რაც ჭირი მჭირსო უარესი აღარ იქმნება”.
აჰა, ესეცა უარესი მაზედ, რაცა მჭირს.

ბერიკაცი
ეხლა ვიცანი, საცოდავი გიჟი თომაა.
ედგარი (თავისთავად).
რაცა ჰსთქვი, მაზედ უარესიც იქმნება ვიყო...
ვიდრე ცოცხალა ქვეყანაზედ ადამიანი,
ვერ ეთქმის, რომე “ჩემთა ჭირთა ბოლო ეს არის”.
ბერიკაცი
საით, ძმობილო?
გლოსტერი
მთხოვარაა?
ბერიკაცი
დიაღ ბატონო,
მთხოვარაც არის უბედური, ჭკვა დაკარგულიც.
გლოსტერი
თუ თხოვნა იცის, ჰსჩანს ჭკვა სრულად არ დაჰკარგვია.
წუხელ ავდარში შევხვდი მაგგვარს საცოდავს ღატაკს,
მის დანახვაზედ კაცი სწორედ მატლად მეჩვენა.
და მას შემდეგა გამახსენდა მე ჩემი შვილი,
რომელზედაც მე მაშინ გული აყრილი მქონდა.
მას აქეთ ბევრი რამ შევიტყე და გავიგონე...
ღმერთნი ჩვენ ისე გვექცევიან, ვით ბავშნი ბუზებს,
გვტანჯვენ იგინი და იმითი შეექცევიან.
ედგარი (თავისთავად)
ორ ცეცხლ-შუა ვარ: თვალთა წინა მშობელი მიდგა
ესრედ ტანჯული, გულმწუხარე, და მე კი მაინც,
რომ არვინ მიცნოს, თავი უნდა მოვისულელო,
თვითონც შევწუხდე და სხვანიცა აბეზარი ვჰყო...
გაკურთხოთ ღმერთმა, ბატონებო!

გლოსტერი
შენ რომ მითხარი,
მთხოვარააო, ეგ ის არის?
ბერიკაცი
დიაღ, ბატონო.
გლოსტერი
მაშ, დამეთხოვე, ჩემო ძმაო, და უკან წადი...
მხოლო თუ გინდა სამსახური რამ დამავალო
და გაიხსენო ერთგულობა ძველი ჩემდამი,
წადი, მოუტა ამ საცოდავს საცმელი რამე.
ეგ გამიძღვება და წამიყვანს დუვრისაკენა.
თუ გაირჯები, დუვრის გზაზედ ჩვენ მოგვეწევი.
ბერიკაცი
ბატონო, სრულად სულელია.
გლოსტერი
ჟამთა ჭირია,
როდესაც ბრმანი სულელებსა წინ იმძღვარებენ...
იქმ იმას, თუ არ, რაც მე გთხოვე, შენი ნებაა, –
ოღონდ კი წადი, რომ შენ ჩემთან არავინ გნახოს.
ბერიკაცი
წავალ, უკეთესს საცმელს ჩემსას მაგას მოვუტან
და რაც მომივა მომივიდეს. (გადის).
გლოსტერი
აქ მო, საწყალო.
ედგარი

ჰსცივა თომას!... (თავისთავად) აღარ ძალმიძს თავის დამალვა!.
ლამის სევდამა თავი ჩემი გამამხელინოს.
გლოსტერი
ძმობილო, აქ მო.
ედგარი (თავისთავად).
უნდა შევსძლო, მეტი რა გზაა!...
(გლოსტერს) გიკურთხოს ღმერთმა ეგ თვალები! საწყლებს
სისხლი ჰსწვეთსთ.
გლოსტერი
ერთი მითხარ შე, კაი კაცო, დუვრის გზა იცი?
ედგარი
ვიცი, ვიცი! ყველა გზა ვიცი. თხრილზედაც გადაგატარებ, ჭიის
კარებშიაც გაგიყვან, ბილიკზედაც დაგაყენებ, საურმე გზაზედაც გატარებ.
საწყალს თომას ჭკვა და გონება დაუფთხეს. ღმერთმა დაგიხსნას, კეთილო
კაცო, ეშმაკისაგან. საწყალს თომას ხუთი ეშმაკი ერთად ჩაუძვრა სულში: ერთი
ობიდიკუტი – ეშმაკი მეძავ-მრუშობისა, მეორე გაბიდიდენ – მუნჯობისა,
მესამე მაჰუ – ქურდობისა, მეოთხე მოდო – მკვლელობისა, მეხუთე
ფლიბბერტი-ჯიბერტი – ფილენჯისა და წვალებისა. ეს მეხუთე ეშმაკი
მბრძანებელია ყველა მოახლეებისა და გამდელებისა. ღვთის წყალობა მოგეცეს,
ბატონო ჩემო!
გლოსტერი
აჰა, მიიღე ქისა ჩემი შენ, რომელიცა
ცის გულისწყრომის კვეთებამა ეგრე ძირს დაგცა.
უბედურებამ ჩემმან დეე შენ ბედნიერ გყოს!...
ნეტა ყოველთვის ცისგან ესე განიგებოდეს...
დეე, მდიდარმა, რომელიცა განცხრომით არის
და განცხრომაში არად აგდებს ცის განკითხვასა,
ჰსცადოს, გამოვლოს ცისა წყრომა, ცისა სასჯელი.
მაშინ ნამეტანს თვისას იგი სხვას გარდასცემდა
და მით ყოველსა თვის სამყოფი მიეცემოდა
და მოისპოდა კაცთ წარმწყმედი სიღარიბეცა...

დუვრი გინახავს შენ როდისმე?
ედგარი
დიაღ, ბატონო.
გლოსტერი
იქ ერთი კლდეა მაღალი და წვერგადახრილი,
იგი საზაროდ გადაჰყურებს მის წინ მბრდღვინავს ზღვას.
წამიყვანე და დამაყენე იმ კლდისა წვერზედ.
ოღონდ ესა ჰქმენ და ჯიბეში მე განძი რამ მაქვს,
მე მას შენ მოგცემ, გასამსჯელოდ იგი გეყოფა.
იგი დაგიხსნის სამუდამოდ სიღარიბისაგნ. –
იქ დაგითხოვ შენ... იქ მეც თვითონ გავიგნებ ჩემს გზას!...
ედგარი
ხელი მოიტა და გამომყე, წინ გაგიძღვები.
(გადიან)

სანახავი II
ალბანის მთავრის სასახლის წინა
(შემოდიან გონერილა, ედმუნდი და ოსვალდი წინ დახვდებათ).
გონერილა
მიკვირს მტირალა ჩემი ქმარი არ მოგვეგება.
შევიდეთ შინა (ოსვალდს), სად ბძანდება შენი ბატონი?
ოსვალდი
შინა ბძანდება, მაგრამ ისე გამოცვლილია,
რომ, ქალბატონო, ვეღარ იცნობთ. – როს მოვახსენე,
რომ მტრის ლაშკარი ჩვენ ხმელეთზედ გამოსულია,
მათ გაიღიმეს და როს თქვენი მოსვლა ვაცნობე,
მათ პასუხადა ეს მიბძანეს: ეგ უფრო ცუდი.
მერე ვაცნობე გლოსტერისა მუხანათობა
და მის უმცროსის ძის სიკეთე და ერთგულება;

მათ მიბძანეს მე: სულელი ხარ, შავს თეთრად ხედავ.
რაც საწყენია მათ მიიღეს საამურადა,
რაც საამური – საწყენადა მათ მიიჩნივეს.
გონერილა (ედმუნდს)
მაშ დაბრუნდით თქვენ. აწ მეტია თქვენი აქ ყოფნა.
ეგ მხოლოდ მისის ლაჩრის გულის მხთალი შიშია...
გულჯაბანია და იტანს იმ ბოროტებასა,
რომელსაც უნდა ვაჟკაცურად პასუხისგება.
ვეჭვ, გაგვიმართლდეს იგი, რაც ჩვენ გზაზედ დავაწყეთ...
დაბრუნდი, ედმუნდ, ჩემს სიძესთან და მის ლაშკარი
მოამზადევი და საომრად წინ წამოუძეღ.
მე, დედაკაცი, იარაღით შევიჭურვები,
ჩემს ლაჩარს ქმარს კი მივაჩეჩებ ხელში თითის ტარს.
ეს ერთგული ყმა შუამავლად ჩვენ გვეყოლება...
მარჯვედ იყავი, რომ საყვარლის აღთქმა აღსრულდეს...
აჰა, სახსოვრად იქონიე!... (სახსოვარს აძლევს) სუ! ნურას იტყვი!
ერთი აქეთ მო, ყურში მინდა ჩუმად რამ გითხრა.
(ჰკოცნის და ჩუმად ეუბნება).
ამ ჩემს კოცნას რომ მეტყველების ნიჭი ჰქონოდა,
იგი შენს გულსა წარიღებდა აღმაფრენითა.
რაც ვეღარა ვჰსთქვი, თვით შენ მიხვდი... მშვიდობით, ედმუნდ.
ედმუნდი
ვიდრე მოვკვდები, შენი ვარ მე (გადის).
გონერილა
ძვირფასო ედმუნდ!
ისიც კაცია და ესეცა!... ვიშ, ჩემო გლოსტერ!
ქალთ თაყვანების ღირსი შენ ხარ და ჩემს საწოლს კი
ეპატრონება ის მასხარა და ქალაჩუნა.
ოსვალდი
მთავარი ჩვენი, ქალბატონო, აქ მობძანდება.
(ოსვალდი გადის და ალბანი შემოდის)

გონერილა
მე მოვედი აქ და შენ ძაღლად არც კი ჩამაგდე,
ვგონებ ღირს ვიყავ, ჩემს მოსვლაზედ წინ დამხვედროდი.
ალბანი
შენ იმა მტვერის ღირსიც არ ხარ, რომელსაც ქარი
დედამიწისა ზურგიდამ ხვეტს და პირში გაყრის!...
საშინელია იგი საქმე, რაც თქვენა ჰქმენით...
იგი, ვინც თავის დასაბამსა ეგრედ იძულებს,
ვერ შეიმაგრებს თავისთავსა ვეღარასფერში.
შტო, რომელიცა მოსწყდეს თავის მშობელსა ხესა,
დაჭკნეს და გახმეს, ჯოჯოხეთის ცეცხლს შეეკეთოს.
გონერილა
ეგ რა იგავი მოიტანე! ნეტა რას როტავ!
ალბანი
სიბრძნე, სიკეთე ავსა სულსა როტვა ჰგონია.
ბილწი ყოველგან ბილწსა ხედავს და სხვას არარას.
ეგ რა ჰქმენით, რა, თქვე აფთრებო და არა შვილნო?!
შვილი მას იზამს, რაც ყოფა თქვენ მას დააწიეთ?!
პატივსაცემი, მოწყალე და ბებერი მამა,
რომელს დათვიც კი ალერსითა ხელთ გადულოკდა,
თქვე ბარბაროსნო, თქვე არამნო, ჭკვიდან შეშალეთ!
მიკვირს მე, ქვისლმან ჩემმან ეგე ვით მოგითმინათ?!
რაც უნდა იყოს კაცი არის, დიდგვარის კაციც
და მასთან ესდენ უხვად მისგან დამადლებული!...
თუ ცა-მოშურნე თვის ხილულთ ძალთ არ წარმოგზავნის,
რომე აღხოცოს შემაზრზენი ეგ ბოროტება,
მაშინ ერთმანერთს მგლებსავითა კაცნი დასჭამენ.
გონერილა
განა კაცი ხარ, ქუდი გხურავს შე, ქალაჩუნავ?
თავს ატარებ ზედ მარტო მისთვის, რომ ლაფი გასხან
და მაგ შესარცხვენს ლოყებს მისთვის, რომ სილები გცენ.
თვალიც არ გიჭრის, უბედურო, რომ დაინახო,

ვინ არის შენი მოყვარე და ვინ არის – მტერი.
არც ეს იცი, რომ მარტო სულელს ებრალება ის,
ვისაც კი გულში ბოროტება რამ განუზრახავს
და წინვე სჯიან, რომ განზრახვა ვერ აღასრულოს.
მტერი კარს გვადგა, ფრანგთ ხელმწიფემ დროშა გაშალა,
სიკვდილს გიქადის გულზვიადი მტერი მოსისხლე,
შენ აწ ნაღარას უნდა ჰსცემდე, ჯარს აგროვებდე,
თავით ფეხამდე იარაღში ჩამჯდარი იყო
და მის მაგიერ, ზნემაღალო, შე, ქალაჩუნავ,
აქ დამდგომიხარ და ბუდღუნებ: “ეს რა მოგვდისო”.
ალბანი
ერთი შენს თავზედ დაიხედე, შე, ტარტაროზო!
მაგ გულქვაობით რა საზარო, საზიზღარი ხარ!
გულქვა დიაცი სატანაზედ უარესია.
გონერილა
ვაი, მაგ შენსა ფუღურო თავს, ნაცარქექიავ!
ალბანი
ოჰ, შე ბოროტო! გულში მაგდენს შხამს რომ ატარებ,
სირცხვილით მაინც ნუღარ აჩენ! ნუ ჰრყვნი შენს სახეს!
ადამიანი გველეშაპად ნუ გვეჩვენები!... .
რომ არ მრცხვენოდეს და გულისთქმას მე ჩემსას ავყვე,
ჩემის ხელით ხორცს დაგაგლეჯდი, ძვლებს დაგიმსხვრევდი!
მაგრამ რა გიყო?! თუმც ეშმაკზედ უარესი ხარ,
გარნა დედაკაცთ სახე გდევს შენ და ეგე გფარავს.
გონერილა
ხედავთ ამ ჯაგლაგს, რა უნარი გამოიჩინა!
მაშ რას ამბობენ, – ვერაფერი ვაჟკაციაო.
(შემოდის შიკრიკი).
ალბანი
რა ამბავია?
შიკრიკი

დიდებულო ჩემო ხელმწიფევ,
მთავარი კორნვალ გარდიცვალა, მსახურმა მოჰკლა,
როდესაც იგი გლოსტერს ჰსთხრიდა მეორე თვალსაც.
ალბანი
ეს რა მესმის მე!... გლოსტერსაო თვალსა ჰსთხრიდაო!...

შიკრიკი
მსახური იგი თვით მთავრისგან გაზდილი გახლდათ,
მაგრამ რა ნახა ეს მთავრისა სასტიკი ქცევა,
კბენა დაუწყო სინიდისმა, ვერ მოითმინა,
თვის დიდებულსა მებატონეს წინ გადაუდგა
და მახვილითა შეუტივა. მყისვე მთავარი
გააფთრებული მივარდა მას, იქვე გააფრთხო,
მაგრამ თვითონაც სასიკვდილოდ დაკოდილ იქმნა.
ალბანი
აჰა, ზენარის განკითხვისა ცხადი მოვლენა!
აჰა, ვით სწრაფად დაისაჯა ამქვეყნად ცოდვა!...
უღმრთოობაა!... მებრალები, საწყალო გლოსტერ!...
ორივე თვალი გამოსთხარეს?
შიკრიკი
ორივ, ბატონო.
ესე წერილი, ქალბატონო, თქვენის დისაა,
მათ მოგართვეს თქვენ და სწრაფადვე პასუხს ელიან.
გონერილა (თავისთავად)
თუმცა ეს ამბავი ერთის მხრითა საამურია,
მეორეს მხრით კი ცოტაოდნად საწყენიც არის...
ეხლა ჩემი და ქვრივად დარჩა... ედმუნდიც გვერდთ ჰყავს...
ვშიშოთ, რომ ჩემი ოცნებანი არ ჩამეშალონ
და ეს სიცოცხლე უფრო მეტად არ გამიმწარდეს.
მაგრამ მაგ რიგად საშიშიც აქ არა არის რა.

აქ მომიცადე, წავიკითხავ და პასუხს მოგცემ.
(გადის)
ალბანი
თვალებს რომ სთხრიდენ, მისი შვილი მაშინ სად იყო?
შიკრიკი
მან ის ვერ ნახა, თქვენს მეუღლეს თანა ხლებოდა.
ალბანი
აქ არ მინახავს. თუ თან ახლდა, მერე რა იქნა?
შიკრიკი
უკან დაბრუნდა, გზაზედ შემხვდა, რომ მოვდიოდი.
ალბანი
მერე იცის მან, რაც მამასა მისსა დამართეს?
შიკრიკი
იცის, ბატონო! თვითონ მანვე დააბეზღა ის
და მსწრაფლად აქეთ წამოვიდა რომ თვის იქ ყოფნით
ცოტა რამ რიდი არ აღეძრა იმათს გულშია.
ალბანი
თუ ცოცხალი ვარ, მე შენ, გლოსტერ, მადლს გადაგიხდი,
რომ ხელმწიფისთვის ერთგულება გაგიწევია
და შენთა თვალთა ამოთხრასა შევანანებ მათ.
აქ გამომყევ და დაწვრილებით ყველა მიამბე.
(გადიან)
სანახავი III
საფრანგეთის ლაშკარის ბანაკი დუვრის სიახლოვეს.
(შემოდიან კენტი და აზნაური)

კენტი
საფრანგეთის ხელმწიფე ისე უეცრად უკან რად დაბრუნებულა? მიზეზი
ხომ არ იცი?
აზნაური
ამბობენ, რაღაც მძიმე საქმე გახსენებია,
რომელიც თურმე მარტო მისგან უნდა განიგოს
და თუ თვით იქ არ წასულიყო, მის სამეფოში
უსიამოვნო რამ ამბავი მოუხდებოდა.
კენტი
თვის მაგივრად ვინ დააგდო ჯართ წინამძღოლად?
აზნაური
საფრანგეთისა სპასალარი, ლეფერ რომ ჰქვიან.
კენტი
წერილი ჩემი კორდელიამ როგორ მიიღო?
ხომ არ შეწუხდა, არ აღელდა? რა შეამცნიე?
აზნაური
მან ის წერილი გამომართვა და კითხვას მოჰყვა.
როს კითხულობდა, მის მშვენიერს, ნარნარს ღაწვებზედ
თვითო-ოროლად ხანდაზმობით ცრემლი ჰსცვოდა.
ცხადი იყო, რომ იკავებდა გულისღელვასა
და ხელმწიფეებრ ვით ურჩს მოყმეს იმორჩილებდა,
მაგრამ კი გულის მისის ღელვა ეურჩებოდა
და ცდილობდა, რომ ხელმწიფება წაერთვა მისთვის.
კენტი
მაშ, იმ წერილმა შეაწუხა?
აზნაური

დიაღ, მაგრამ კი
განწირულების აღშფოთებას არ მისცემია.
თმენა სევდასა ჰსთავაზობდა და სევდა – თმენას.
ენა ვერ იტყვის, რა სიტურფით უკრთოდა სახე!...
იცით რა არის, რომ იტყვიან, მზე პირს იბანსო?
მას ჰგვანდა იგი; მის ცრემლთ შორის ღიმილი თრთოდა...
თრთოდ ღიმილი ბედნიერი მის ტუჩთ დაკონვით,
თითქო არ გრძნობდა, რა სტუმარნიც მის თვალთ სწვეოდენ
და მუნით ვითა მარგალიტნი ვიდოდენ ობლად.
რა გითხრა!... სევდა სანატრელად კაცთ ექმნებოდათ,
რომ ყველასათვის იყოს იგი ეგრედ მოსახდენ.
კენტი
არა ბრძანა რა!
აზნაური
როგორ არა. ერთხელ თუ ორჯერ
გულის კანკალით, გულის ფეთქვით ჰსთქვა: “ვაი, მამავ”, –
თითქო ეს სიტყვა გულზედ აწვა და აეხსნაო.
მერმე უეცრად აღმოკვნესით წარმოიძახა:
“ახ, დანო!... ჩემნო!... ვიშ, სირცხვილო დედაკაცისავ!...
ახ, დანო!... დანო!... კენტო!... მამავ!... ჩემო მშობელო!... .
ახ!... დანო!... როგორ!... იმ ბნელს ღამეს!... იმ ქარიშხალში!...
მაშ აღარ არის სიბრალული!... ” – და რა ჰსთქვა ესა
მსწრაფლ მადლით სავსე ცრემლი მოსწყდა მის ციურთ თვალთა
და გულის კვნესა მიუყრუა. მერე გაბრუნდა,
მომერიდა მე, რომ მარტოსა ენაღვლა ცალკედ.
კენტი
სწორედ ვარსკვლავნი განაგებენ კაცისა სვესა,
თვარემ ერთისა და იგივე დედ-მამისაგან
ეგრე სხვადასხვა ნაყოფი ვით გამოიღება.
მას შემდეგ მასთან ლაპარაკი აღარ გქონია?
აზნაური
აღარ მქონია.

კენტი
ფრანგთ ხელმწიფე მაშინ იქ იყო?
აზნაური
არა, წინადვე წასულიყო.
კენტი
მადლობელი ვარ.
საწყალი ჩვენი მეფე ლირი ეხლა დუვრშია,
ჭკვაზედ რომ მოდის, აგონდება რაც დაგვემართა
და კორდელიას ნახვაზედა დიდს უარზედ დგას.
აზნაური
ვითომ რათაო?
კენტი
სირცხვილითა ვერ ჰსჩვენებია.
აგონდება რომ ავგულად მას იგი მოექცა,
წყევლით განდევნა, გადაჰკარგა უცხო ქვეყნადა,
ყველა წაართვა და იმ გულძაღლთ ქალებს უბოძა,
ესე ყოველი ტვინში იმას გესლსა აწვეთებს
და უმწვავესის სირცხვილითა უდაგავს გულსა, –
ჰრცხვენის და თვის შვილს იგი ვეღარ დანახვებია.
აზნაური
ვაი, საწყალი!...
კენტი
რას შვრებიან კორნვალ და ალბან?
იმათი ჯარის ამბავი ხომ არა იცი რა?
აზნაური

მე გავიგონე, რომ ისინი აქეთ მოდიან.
კენტი
შენ ამას იქით ხელმწიფეს ლირს თან უნდა ახლდე,
მე კი ჯერ ხანად თავსა ჩემსა ვერ გამოვიჩენ...
როს გავიმხელ თავს, არ ინანებ ჩემს გაცნობასა,
წამო, წავიდეთ, წაგიყვანო ჩვენს ხელმწიფესთან.
(გადიან.)
სანახავი IV
იგივე ბანაკი, სანახავი კარავშია
(შემოდიან კორდელია, ექიმი და ჯარისკაცნი)
კორდელია
იგი ყოფილა, სწორედ იგი! იგი უნახავთ,
გაგიჟებული დარბის თურმე ვით ღელვა ზღვისა,
დარბის და მღერის მაღალის ხმით, ყვირის, იძახის. –
მოუკრეფია ბალახები, მინდვრის ყვავილნი,
ჭინჭარი, მდოგვი, შხამ-ბალახა, ჟოლო, ჭიოტა,
ყაყაჩო და სხვა ღვარძლ-ბალახნი, ყანის მჩაგრავნი
და ყოველი ეს გვირგვინსავით ჩაუწნავს თმაში.
ეხლავ გაგზავნეთ მთელი დასტა ჯარისა კაცთა,
მინდვრები ყველგან დაიარონ, ყველგან მონახონ
და ნახვის უმალ მოიყვანონ იგი ჩემთანა.
ნეტა ძალუძს კი კაცთა ცოდნას, მეცნიერებას,
რომ შერყეული მის გონება კვლავ აღადგინოს!?
ოღონდ გაჰკურნოს იგი ვინმემ, ოღონდ ეგ შეჰსძლოს
და თუნდ ყოველფერს მას დავუთმობ, რის პატრონიც ვარ.
ექიმი
არის, ხელმწიფევ, განკურნების ღონისძიება:
ძილია მთელის ბუნებისა ძიძა, მკურნალი, –
და გაჰფთხობია იგი იმას, მაგრამ ხელთა გვაქვს
მრავალი ღონე, რომ თვით ტანჯვას ძილი მოვგვაროთ.
კორდელია

ნეტა რაც ძალი და მადლი აქვს ცას და ქვეყანას,
ჯერედ კაცთაგან არ ცნობილი, არ გამოცდილი,
ერთად შეიკრბენ, – მე ჩემთა ცრემლთ ზედ ვაწვიმებდი,
ვიდრე ყვავილსა სამკურნალოს გამოიღებდნენ,
რომ საყვარელი მამაჩემი მით გამეკურნა.
წადით, მონახეთ, რომ თავის თავს უხელთ-მძღვანელსა,
არ აუტეხოს რამ უსაზღვრო უგუნურებით.
(შემოდის შიკრიკი)
შიკრიკი
ჯარი დაძრულა ბრიტანიის და აქეთ მოდის,
ჩემო ხელმწიფევ!
კორდელია
ეგ წინათვე შეტყობილი მაქვს,
ჩვენც მზადა ვართ და ველით იმათ. – ოხ, მამაჩემო,
ჰოი, მშობელო საყვარელო! შენთვის ვიბრძვი მე.
ხელმწიფემ ჩემმან ნება დამრთო შენდა საშველად...
მე ცრემლით, ხვეწნით მოვაბეზრე მას თავი ჩემი.
არა სახელის გათქმის ნდომა ბრძოლად გვიწვევს ჩვენ,
არამედ წმინდა სიყვარული და სამართალი
მოხუცებულის მამის ჩემის შვილთა წინაშე.
ნეტა როს ვნახავ და იმის ხმას როს გავიგონებ?!..
(გადიან).
სანახავი V
ოთახი გლოსტერის ციხე-დარბაზში
(შემოდიან რეგანა და ოსვალდი)
რეგანა
რას შვრება ჩემის სიძის ჯარი? დაიძრა თუ არ?
ოსვალდი
დიახ, დაიძრა.

რეგანა
ჩემი სიძეც თვითონ ჯარშია?
ოსვალდი
დიახ, ბატონო! – ძლივს ძლიობით გაბედა ეგ მან.
ვაჟკაცობაში იმათ თქვენი და ჰსჯობნებია.
რეგანა
ედმუნდს და ალბანს ლაპარაკი სახლში რამ ჰქონდათ?
ოსვალდი
არა ჰქონიათ.
რეგანა
რად ჰსწერს წიგნსა ჩემი და ედმუნდს?
ნეტა რას ნიშნავს ეგე წიგნი!...
ოსვალდი
რა მოგახსენოთ.
რეგანა
აქედამ ედმუნდ გაეშურა მძიმე საქმისთვის...
ჩვენ დიდად შევცდით, რომ გლოსტერი თვალებდათხრილი
არ მოვაკვდინეთ და ცოცხალი წავიდა ჩვენგან.
აწ საცა მივა, ყველას გულსა ჩვენზედ აუმღვრევს.
ვეჭვ, ედმუნდ მისთვის წავიდა, რომ ბოლო მოუღოს
და განაშოროს უსინათლოს სიცოცხლეს იგი.
მგონი, ამასთან საფრანგეთის ჯარსაც დაზვერავს.
ოსვალდი
მე ეხლავ უნდა გამოვუდგე გრაფსა ედმუნდსა
და ეს წერილი ჩავაბარო.

რეგანა
რას ეშურები?
დღეს აქ იყავი. ჩვენი ჯარიც ხვალ დილით გადის
და იმას გაჰყვე, თვარემ გზებზედ დიდი შიშია.
ოსვალდი
არ შემიძლიან, ქალბატონო, აქ დაყოვნება.
რაც მიბრძანეს, მე მოვალე ვარ მსწრაფლ აღვასრულო.
რეგანა
ნეტა წერილი რად უნდოდა? თუ საქმე ჰქონდა,
დაგაბარებდა და შენც ედმუნდს პირად ეტყოდი.
მაგრამ ვინ იცის? იქნება აქ სხვა ამბავია...
მე შენ ბედს შეგყრი, თუ მაგ წერილს ხელში ჩამიგდებ.
ოსვალდი
უწინამც მე თავს...
რეგანა
კარგი ერთი!... განა არ ვიცი,
რომ შენს ქალბატონს თავის ქმარი ვერაფრად უყვარს.
მე ყველა ვიცი. რას ეშმაკობ? ვითომ რას მალავ?
ამ ბოლოს დროსა რომ ჩემი და აქ ჩვენთან იყო,
თვალნი იმ რიგად უცნაურად მიაპყრა ედმუნდს,
რომ არა თქმული ითქვა იმით. მაგრამ რას ვამბობ.
ავანჩავანი მათი შენ ხარ, შენ უკედ იცი.
ოსვალდი
მე, – ქალბატონო?!
რეგანა
რაკი ვამბობ, ალბად მცოდნია.
ტყუილიღაა აქ დამალვა. მაშ გამიგონე:
ქმარი აღარ მყავს, ქვრივი ვარ და თავისუფალი,

მე და ედმუნდი გავენდევით ერთმანერთს კიდეც...
ჩემგან ქრმის შერთვა უფრო ჭკვაში მოსასვლელია...
გესმის თუ არა? რაც ვერა ვჰსთქვი, შენ თვითონ მიხვდი.
ედმუნდ რომ ნახო, მიეცი მას ეს წერილიცა,
და თუ ჩემს დასთან შენ გამამხელ, ესე ურჩივე,
რომ ნუ სულელობს, თუ რამ უნდა ჯერ მოიფიქროს.
ეხლა წაბძანდი. თუ შეხვდე შენ იმ ბრმა მუხანათს,
გაიხსენე, რომ იმის მკვლელსა ჯილდო მოელის.
ოსვალდი
ნეტა კი შევხვდე, ქალბატონო, და მაშინ ჰსცნობდით,
ვისი ერთგული მსახურიც ვარ.
რეგანა
კარგი, მშვიდობით.
(გადიან)
სანახავი VI
მინდორი დუვრის სიახლოვეს
(შემოდიან გლოსტერი და ედგარი. ედგარი გლეხის ტანისამოსშია).
გლოსტერი
ნეტა კლდის წვერზედ როდის ავალთ?
ედგარი
აკი ავდივართ.
ხედავ, აღმართზედ სიარულით რა ჯაფა მოგვდის!...
გლოსტერი
მე კი მგონია, რომ ისევ ის ვაკე გზა არის.
ედგარი
უზარმაზარი აღმართია, ზღვის ხმა არ გესმის?

გლოსტერი
საკვირველია, როდი მესმის!
ედგარი
ჰსჩანს გულისყური
თვალთა ტკივილის სიმწვავითა დაგყრუებია.
გლოსტერი
შესაძლო არის. აი, ხმასაც შენსას ვეღარ ვცნობ,
თვითქო ხმაცა და ლაპარაკიც გამოგცვლიაო.
ედგარი
ძლიერ სტყუვდები. მე რაც ვიყავ, ისევ ისა ვარ,
ოღონდ ეს კია ტანსაცმელი გამოვიცვალე.
გლოსტერი
მე მაინც ვიტყვი, – ლაპარაკი ეხლა სულ სხვა გაქვს.
ედგარი
აჰა, ავედით... კლდის წვერზე ვართ... ფრთხილად იყავი...
რა სიმაღლეა!... თავბრუ მესხმის, ძირს რომ ვუყურებ!...
კლდის ნახევარის სიმაღლეზედ ყვავნი ფრინავენ
და მაინც კიდევ ბუზანკალის ოდნად მოჩანან.
მათ სისწრივ კაცი დაკიდულა კლდისა ფლატეზედ
და ზღვის კამას ჰკრეფს. – დიდი თავის გამეტებაა!...
რა პატარად ჩანს!... კაცის თავის ოდენიღაა!...
აგერ ზღვის პირას მებადურებს აქედამ ვხედავ, –
თითქო თაგვები დადიან და დაფუსფუსებენ!
აგერ ზღვაში დგას დიდი გემი, ღუზით დაბმული, –
დიდი, მაგრამ აქედამ ჩანს პატარა ნავად, –
და თვითონ ნავი თითქო რაღაც ნაფოტიაო,
ასე რომ კაცის თვალსა ვერც კი გაურჩევია.
ისე მაღლა ვართ, რომ კლდეზედა ზღვისა შხაპუნი
ჩვენ არც კი გვესმის. – საშინელი სანახავია!...

თვალს მოვაშორებ, თვარემ ლამის თვალი ამებას,
თავბრუ დამესხას და აქედამ გადავიჩეხო.
გლოსტერი
მაშ, შენს ადგილას დამაყენე.
ედგარი
მომეცი ხელი,
აი, აქ დადეგ. კლდის პირამდე ერთი ბიჯია...
ცის ქვეშეთიც რომ მომცენ, მაგ ბიჯს მე წინ არ წავდგამ.
გლოსტერი
ეხლა კი ხელი გამიშვი მე. აი, ძმობილო,
ერთი სხვა ქისაც. შიგ ისეთსა განძსა იპოვი,
რომ შენისთანა ღარიბისთვის დიდი ლუკმაა...
წადი და ღმერთმა მშვიდობაში მოგახმაროს ეგ.
წადი, მშვიდობით, – და მეც ძმაო, გზა დამილოცე...
ფეხისა შენის ხმაურობით მე დამაჯერე,
რომ შენ აქედამ სწორედ წახველ.
ედგარი
ღმერთმა, ბატონო,
მშვიდობა მოგცეთ. (ფეხს აბაკუნებს ვითომც მიდის).
გლოსტერი
ღმერთმა მოგცეს შენც, ჩემო ძმაო!
ედგარი (თავისთავად)
სხვას რას ვიქმოდი? ამ წვალებულს და უსასოოს
როგორც მოვექეც, მარტო იმით თუ გადავარჩენ.
გლოსტერი
ეჰა, ღვთაებავ!.. ამ უწყალოს ქვეყანას მე ვთმობ
და შენს წინაშე უდრტვინველად და მოთმინებით

ჩემის სიკვდილით მე თვითონ ვკვეთ ჩემს დიადს ტანჯვას.
ამ ტანჯვის ზიდვა, რომ ჩემთვისა შესაძლო იყოს,
თქვენს უცვალებელს ნებას მე არ გადუდგებოდი
და მოვითმენდი იმა დრომდე, ვიდრემდე ნამწვი
ჩემის ტანჯულის სიცოცხლისა თვით ჩაჰქრებოდა.
ამას კი გთხოვ შენ, – თუ ედგარი ცოცხალი არის,
მეოხ ეყავი და აკურთხე!... მშვიდობით, ძმაო!...
(გადასავარდნელად ისკუპებს და იქავ კი დაეცემა).
ედგარი
დახე, არ ხუმრობ!... გადიჩეხე?! მაშ მშვიდობითა! –
მიკვირს სიცოცხლის დღეებს კაცი რაღად იპარავს,
როს თვით სიცოცხლე უმისოთაც დღეთ მპარავია...
საცა უნდოდა, რომ მართლა იქ დაცემულიყო,
ეხლა ხომ ნდომა აღარაფრის არ ექმნებოდა.
რაო, ძმობილო? შეგრჩა სული კიდევ თუ არა?
ერთი ხმა გამე, კარგო კაცო!... რა დაგემართა?
(თავისთავად) იქნება კიდეც მართლა მოკვდა!.. არა... მობრუნდა...
(გლოსტერს). რა დაგემართა, აღარ იტყვი?
გლოსტერი
თავი მანებე,
დამეხსენ, ძმაო, სიკვდილს მინდა მივცე მე თავი...
ედგარი
რისაგანა ხარ შენ შექმნილი?! როგორ გაუძელ?
შენ ან ქარი ხარ, ან ბუმბული, ან აბლაბუდა.
იმ სიმაღლიდან გადმოეშვი... კიდევ ცოცხალ ხარ!...
შენ უნდა ისე გამსკდარიყავ, როგორც რომ კვერცხი
და კიდევ ფეთქავ? მიკვირს, ეგრე როგორ გადარჩი!
კანიც ზედ შეგრჩა, არც სისხლი გდის და ხმასაც იღებ
და როგორც გატყობ არაფერი დაგშავებია! –
ასეთი დიდი სიმაღლიდამ წამოხვედ შენ,
რომ ათი ანძა გადააბა ვერ ასწვდებოდა.
საკვირველია!... როგორ მოხდა, ერთი მიამბე.
გლოსტერი
განა მართლა კი ჩამოვვარდი?

ედგარი
რაო, მართალო?!
კაცო, არ გესმის თავდაყირა წამოხველ მეთქი, –
აგერ შეხედე, – იმ ფრიალო კლდის წვერიდამა.
ერთი შეხე და!... თვით ტოროლის ზარიანი ხმაც
იმ სიმაღლიდამ აქ ჩვენამდინ ვერ ჩამოაწევს.
შეხედე-მეთქი.
გლოსტერი
რით შევხედო? თვალნი აღარ მაქვს...
ნუთუ ტანჯული სიკვდილსაცა ვერ ღირსებია?!
მსხვერპლი ნუგეში მარტო ერთი სიკვდილიღაა:
მსხვერპლი თვის მტარვალს მით უუქმებს ნებისყოფასა
და იმ წადილს, რომ ხანგრძლივ ჰსტანჯოს, ფუჭად უტარებს...
დღეს ეს ნუგეშიც მომკლებია...
ედგარი
აბა, წამოდეგ,
ხელი მომეცი... ჰა... ადეგი... წამოიწიე...
ჰა... როგორა ხარ? ფეხთ მაგრა ხარ? არა გტკივა რა?
გლოსტერი
არა მიჭირს რა, კარგადა ვარ.
ედგარი
პა, პა, პა, პა, პა!...
როგორ გადარჩი!... გვერდთ ვინ გედგა აიმ კლდის წვერზედ?
რაღაც სხვანაირ სულიერად მეჩვენებოდა.
გლოსტერი
ვიღაც ღატაკი უბედური მთხოვარა იყო.
ედგარი

აქედამ კაცს რომ დაენახა, – უჰ, რასა ჰგვანდა!
თვალი ეჭყიტა როგორც ორი გავსილი მთვარე,
ათასი მეტი ცხვირი ჰქონდა და თავზედ რქები
ზღვის ტალღასავით ერეოდნენ, ეკლაკნებოდნენ.
ეშმაკი იყო, დამიჯერე, სწორედ ეშმაკი!
ღმერთს დაუმადლე, რომ მაგ საფრთხეს გადაგარჩინა...
თუ ღმერთი არა, სხვა ვერავინ გადაგარჩენდა.
რაც კაცსა უმძიმს, ის ღვთისათვის ადვილი არის.
გლოსტერი
ეხლა კი მივხვდი და ვსცან, რამაც მე ამიყოლა...
რაკი ეგრეა, ამას იქით ჩემს ტანჯვას ვზიდავ
იმ დრომდე, ვიდრე თვით არ იტყვის: “ეხლა გეყოფა,
კმარა, მოკვდი და საუკუნოდ განისვენეო”.
თურმე ეშმაკი არ ყოფილა?!... კაცი მეგონა.
მისთვისაც ხშირად ახსენებდა ეშმაკის სახელს...
მან ამიყოლა, დამაყენა იმ კლდისა წვერზედ.
ედგარი
ბედს დაუწყნარდი, ბედს დაჰყევი. – ეს ვიღა არის?
(შემოდის ლირი ყვავილებით, უცნაურად მორთული)
კაცის საღი ჭკვა თავის პატრონს ეგრე არ მორთავს.
ლირი
ხელმწიფე მე ვარ!... ფულის მოჭრა მარტო მე ძალმიძს!...
აი, ჩემს უფლებას ისინი ვერ შეეხებიან.
ედგარი (თავისთავად)
ვაი, რა რიგად გულს მიწყლავს მე ეს სანახავი!
ლირი
ამ სახით ბუნება ხელოვნებაზედ მაღლა მდგარა. – ჯარი რომ
მომიგროვე, გასამსჯელო წაიღე და აჰა, ფული. – ის სულელი ისე ეპყრობა
თავის შვილდ-ისარს, როგორც ჩიტების საფრთხულს. ფეიქრის ადლი მაინც
მომეცით. აგერ ხედავთ – თაგვია! ნელა! ნელა! დამაცათ. მე მაგას მოხარშულის

ყველის ნაჭრით მოვიტყუებ და დავიჭერ. აგერ ჩემი რკინის ხელ-ჯაგვი.
თუნდა ბუმბერაზის ხელს დაატოლეთ. მომეცით მე აქ საომარი ნაჯახი...
ხედავთ, – ჩიტი რა მარდად გაფრინდა? ნიშანში მიდის, ნიშანში! ჰოუ!... ნიშნად
რას მეტყვი?
ედგარი
თავშავასა.
ლირი
მაშ, გაიარე.
გლოსტერი
ეგ როგორღაც მეცნობა.
ლირი
დახე, გონერილას თეთრი წვერი გამოსვლია. – როგორც გოშია ძაღლს
ისინი ისე მიალერსებდნენ, თავზედ ხელს მისვამდნენ. ისინი მარწმუნებდნენ,
– შენ ჭაღარა წვერი გაქვსო. მაშინ მე შავი წვერიც არა მქონია. ყოველ
სიტყვაზედ ჰოსაც მეუბნებოდნენ და არასაც. “ჰო” და “არა” ვერაფერი სიტყვა
ყოფილა. როცა წვიმამ თავით-ფეხამდე გამწუწა, როცა ციმა ქარმა კბილი კბილს
მაცემინა, როცა ქუხილი ჩემს ბძანებას არ დაემორჩილა, მაშინ გავიგე იმათი
გემო, მაშინ მივხვდი, რანიც არიან. დამეკარგნონ!... ვერაფერი სიტყვის
პატრონნი ყოფილან! ისინი მეუბნებოდნენ, ყოვლად ძლიერი ხარო. სტყუიან!...
ციება ჩემზედ ძლიერი ყოფილა!
გლოსტერი
სწორედ ნაცნობი ხმა მესმის მე... ნუთუ მეფეა?!...
ლირი
მეფე ვარ, მეფე! სწორედ მეფე თავით-ფეხამდე!
როცა წარბშეკრულს მხედავს ერი, – ნახე, როგორ თრთის!...
მე შეუნდე და სიკვდილითა აღარ ვსჯი ამ კაცს!
რა დააშავა? იმრუშაო? არა არ მოგკლავ...
მრუშობისათვის კაცი როგორ მოიკვდინების!...
აგერა ჩიტიც, აგერ მწერიც ოქროს ფრთოსანი

აქავ ჩემ თვალ-წინ ცოდვილობენ, მეძავ-მრუშობენ...
დეე, იხაროს ქვეყანაზედ მეძავ-მრუშობამ!
აი, გლოსტერის შვილი ედმუნდ ხომ ბუში არის,
უკანონოა, მაგრამ მამა მას უფრო უყვარს,
ვიდრე ჩემთა ქალთ, კანონიერს ლოგინზედ შექმნილთ.
მაშ მეძაობამ ფრთა გაშალოს... მე ჯარი მინდა...
ვერა ხედავ ამ პრანჭია ქალს? თითქო თოვლია
ისეთი ცივი ღიმილი თრთის იმის ტუჩებზედ.
იგი წმინდანობს, ტრფიალისა სიტყვისა ჰრცხვენის
და ვნების ამშლელს სიტყვაზედა ცხვირს ზევით იწევს,
მაგრამ, აბა, შენ ნება მიეც... ნახავ, რას იზამს!...
მაშინ თვით ძაღლის და ულაყის ცხენის ხურვებას
მის თავგასული მსუნაგობა, გადააჭარბებს,
ცხენ-ქალა არის. წელზემოდამ ქალია ეგა
და წელ ქვემოდ კი ცხენი არის... ერთი შეხედე, –
რაც წელზევით აქვს, – ყოველივე ღვთაებრივია
და რაც წელ-ქვევით, – სულ ყოველი ეშმაკეული...
წელქვევით საბნელეთია, ჯოჯოხეთია!... გოგირდის ორმოა!... დუღს! ყარს!...
ფუჰ, ფუჰ, ფუჰ!... მომეცი, ექიმო, ერთი დრამი მუშკამბარი, – ჩემს გონებას ეს
მყრალი სუნი მოვაშორო. აჰა, ფულიც.
გლოსტერი
ხელი მიბოძე, ხელმწიფეო, მინდა, გემთხვიო.
ლირი
ჯერედ გავიწმენდ, თვარემ მძოვრის სუნით მიყარს ის!...
გლოსტერი
აჰა, ბუნების აღნაგისა ნგრეული ნაშთი!...
ესე დიადი ქვეყანაცა ეგრედ გაცვდება
და არარადა შეიქმნება. (ლირს) ხელმწიფევ, მცნობთ მე?
ლირი
მე შენი თვალები ძალიან კარგად მახსოვან. რატომ ეგრე ალმაცერად
მიყურებ? რაც უნდა ეცადო, ბრმაო კუპიდონო, მე შენ არ შეგიყვარებ. აბა, ეს
გამოწვევის ბარათი წაიკითხე, თვალი დააკვირვე და შემიტყე ვისი ხელია...

გლოსტერი
ყოველი ასო მაგ ბარათის მზედ რომ გადიქცეს,
მაინც მაგათში მე ვერცერთსა ვერ გავარჩევდი.
ედგარი
სხვას რომ ეთქვა ეს, რასაც ვხედავ, – მე არ ვირწმენდი,
მაგრამ თვით ვხედავ... ეგ მაჯერებს და მიკლავს გულსა.
ლირი
წაიკითხე და!...
გლოსტერი
რით, ბატონო? თვალთა ბუდითა?!...
ლირი
ეჰე, შენც ეგრე ყოფილხარ!... თვალში სინათლე მოგკლებია და ქისაში
ფული. თუმცა თვალებს მძიმე საქმე მოსვლიათ, მაგრამ ქისა კი სუბუქად
დაგრჩენია. მაინცდამაინც შენ ხედავ ამ ქვეყნის უკუღმართობას?
გლოსტერი
გრძნობიერებით ვხედავ.
ლირი
ჭკვიდამ შეშლილხარ თუ? ქვეყნის უკუღმართობა უთვალოდაც
დაინახება. თუ თვალი არა გაქვს, ყურით უყურე. აბა უყურე, მსაჯული
საცოდავს ქურდს რარიგად სტუქსავს. ჩვენში კი დარჩეს და აბა ერთი მეორის
ადგილას დასვი, მაშინ თუ კაცი ხარ, გამოიცნობ – რომელია ამათში მსაჯული
და რომელი – ქურდი. გინახავს გლეხკაცის ძაღლი როგორ მივარდება ხოლმა
მთხოვარასა?
გლოსტერი
მინახავს, ბატონო.

ლირი
ისიც გენახება, ძაღლს როგორ გაექცევა ხოლმე ის საცოდავი. მაშ, შენ
გინახავს დიადი მაგალითი უფლებისა. ძაღლი თავის ადგილას უფლებაა და
უფლებას კაცი უნდა ემორჩილებოდეს...
ჯალათო, ხელი სისხლშესვრილი შეიკავე შენ!...
ამ მატანტალა როსკიპს დიაცს ტყავს რისთვის აძრობ?...
ტყავგასაძრობი თვითონ შენ ხარ... შენ თვითონ მზად ხარ
შენის ძაღლურის საწადელის აღსასრულებლად
მას აქმნევინო ის, რისთვისაც შენ ეხლა მას სხეპ...
აგერ მოვახშე ახრჩობს ფლიდსა და მატყუარსა... .
მცირე რამ ცოდვა კაცს ძონძებ ქვეშ თვალში ეცემა
და ფარჩის ქვეშ კი ყოველივე დაფარულია.
ოღონდ ოქროთი დაჰფერე შენ დანაშაული
და თვით ლახვარი სამართლისა ზედ შეემსხვრევა!...
ძონძში ხვეულს კი პიგმეოსის ჩალაც განჰგმირავს!
არავინ არის დამნაშავე ქვეყანაზედა!...
არავინ არის ბრალეული! არა, არავინ!...
მათი მოსარჩლე მე ვარ-მეთქი! ეს დაიხსომე!...
ყოველს ბრალმდებელს ჩემის ხელით პირში ბურთს ჩავჩრი!...
მინის თვალები იყიდევი და ჩაისხი შენ
და ვით გამოცდილს პოლიტიკოსს შეეფერება,
მაინც ჰთქვი, – “ვხედავ”, – თუნდა ვერაფერს ვერა ხედავდე.
ეხლა კი... ეხლა... ფეხსაცმელი... გამხადევით მე...
გამწიეთ რაღა... მაგრა გასწით... ჰო, ეგრე, ეგრე...
ედგარი (თავისთავად)
აჰა, სიბრძნე და უქმი სიტყვა ერთად რეული!
აჰა, გონება სიშმაგეში, ვითა მზე ჩრდილში!...
ლირი
თუ გსურს იგლოვო და იტირო შენ ბედი ჩემი,
აჰა, გათხოვებ თვალთა ჩემთა, – იმით იტირე!
კარგად გიცნობ შენ... შენ სახელად გლოსტერი გქვიან...
უნდა ითმინო... ტირილითა ვიბადებით ჩვენ!
შენ თვითონ იცი, – პირველს ჟამს როს ჰაერსა ვყლაპავთ,
ვბღავით და ვტირით... ყური მიგდე, – მოძღვრებას გეტყვი...
გლოსტერი

ვაი, ამ შავის დღისა დამსწრეს!...
ლირი
როს ვიბადებით,
ვსტირით, რომ სულელთ თამაშაა კაცთა ცხოვრება
და გინდა თუ არ, უნდა ჩავსდგეთ და ვიტრიალოთ.
ეს ქუდი მოგწონს? უჰ, რა კარგი ხერხი იქნება,
რომ ერთი ჯოგი ცხენი ნაბდით დავაჭედინო!...
ამას გამოვცდი... ჩემს სიძეებს მივეპარები,
მაშინ მშვიდობით!... ჟლიტე, ჟლიტე, ჟლიტე და ჟლიტე!
(შემოდიან აზნაური და სხვა მსახურნი)
აზნაური
აქ ბძანებულა, ნუ გაუშვებთ, ხელი მოსჭიდეთ!
ხელმწიფევ, თქვენის სასურველის ქალის ბძანებით...
ლირი
არავინ მშველის? მაშ გათავდა!... ტყვედ დავრჩი ამათ!...
ბედისგან მუდამ მე მასხარად აგდებულ ვიყავ...
მე კარგად უნდა მომიაროთ, – სახსნელს მიიღებთ...
ექიმიც მიჭირს, თავში დამჭრეს... ტვინში წყლული მაქვს...
აზნაური
ხელმწიფევ, რაც კი საჭიროა, თქვენთვის მზად გახლავთ.
ლირი
მარტოდ დამაგდეს... ეს რა მიყვეს!... . არავინ მშველის!...
ამგვარი ყოფა ადამიანს იმდვენს ცრემლს ადენს,
რომ კაცის თვალსა ვეძად გახდის და კაცს მარილად –
იმდვენს ცრემლს ადენს, რომ მტვრიანს გზას სარწყავად ეყოს.
აზნაური
ჩემო ხელმწიფევ... .

ლირი
მე მოვკვდები როგორც ვაჟკაცი,
როგორც სასიძო თავმომწონე, მე ლხენა მმართებს...
მე ხელმწიფე ვარ... ეგ თქვენ უნდა კარგად იცოდეთ!
აზნაური
დიახ, ხელმწიფე ბძანდებით თქვენ, ჩვენ – ყმანი თქვენნი.
ლირი
აბა, სიცოცხლეც მაგაშია და!... თუ დაჭერა გინდათ, ჯერ უნდა
გამოუდგეთ. დაიჭი, დაიჭი, დაიჭი!...
(გაიქცევა და მსახურნი გამოუდგებიან).
აზნაური
ამ საცოდავის ყოფაშია არამც თუ მეფე
უკანასკნელი მონაც იყოს, საბრალისია!
მაგრამ ნუგეშად ერთი ქალი შენ დაგშთენია.
რაც ორმა შენმა ქალმა სცოდა მამაშვილობას,
ამ ერთის შენის ქალის მადლი დაჰსძლევს, დაიხსნის.
ედგარი
გამარჯვება თქვენ.
აზნაური
გაგიმარჯოს. საქმე გაქვს რამე?
ედგარი
ერთი მიბძანე, – ეს ომის ხმა მართალი არი?
აზნაური
რომ მართალია, ყველამ იცის, ვისაც ყური აქვს.
ედგარი

თუ არ გწყინთ, ესეც მიბძანევით, – მტერი ახლოა?
აზნაური
აქ ახლო-მახლო თურმეაო და საცა არის
მის მეწინავე ჯარი ჩვენს ჯარს წინ შეეყრება.
ედგარი
გმადლობ, ბატონო! ეგ მინდოდა მარტო შემეტყო.
აზნაური
თუმც დედოფალი აქ დაბრკოლდა საქმისა გამო,
მაგრამ ჯარი კი გაისტუმრა.
ედგარი
კიდევაც გმადლობთ.
(აზნაური გადის).
გლოსტერი
აწ სული ჩემი თქვენ ხელთ იყოს, ღმერთნო მაღალნო,
მხოლოდ მაცდურის მაცდურება ამაცილეთ მე,
რათა არ მოვკვდე, ვიდრე თქვენი ნება არ იყოს.
ედგარი
ეგ ლოცვა შენი, ბერო კაცო, კარგი ლოცვაა.
გლოსტერი
ნეტა ვიცოდე, ვინა ხარ შენ, ჩემო ძმობილო!
ედგარი
მე ვარ ღარიბი, ბედისაგან დამდაბლებული...
მე განმიცდია, ბევრი ტანჯვა გამომივლია,
ასე რომ გულსა სიბრალულით მივსებს სხვის ტანჯვაც. –

მომეცი ხელი, მე შენ ბინას სადმე აგიჩენ.
გლოსტერი
მადლობელი ვარ, მადლობელი, ჩემო ძმობილო.
ღმერთი გადგიხდის მაგ სიკეთის სამაგიეროს.
(შემოდის ოსვალდი)
ოსვალდი
კაი ბედს შევხვდი!... ჯილდო ეხლა ჩემი იქმნება!...
ეგ ბრუციანი თავი შენი ღმერთთ შეუქმნიათ,
რომ ზეაღწევის საფეხურად ჩემს ბედს გაუხდეს.
შე, ბებრუცანა, მუხანათო, აჰა მოვიდა
შენის სიცოცხლის აღსასრული!... ღმერთს შეევედრე!...
გლოსტერი
მოკვლა გსურს ჩემი? ჩქარა მომკალ და გამათავე.
(ედგარი ოსვალდს წინ გადუდგება).
ოსვალდი
რას სჩადი, მხეცო? როგორ ჰბედავ, რომ ხელს აფარებ
ამ მუხანათსა, საქვეყნოდა გამოცხადებულს?
გამეცა, თვარემ მაგის დღესა შენც დაგაყენებ!
გაუშვი ხელი! გეყურება ჩემი თუ არა!...
ედგარი
ნუ გამიწყრები კი, შენი ჭირიმე, და მე ამას თავს ვერ დავანებებ.
ოსვალდი
იქით დაიკარგე-მეთქი,
გაგაფთხობინებ.

შე

უმზგავსოვ,

თვარემ

აქავე

სულს

ედგარი
ერთი თუ ღმერთი გწამს მოგვშორდი და შენს გზაზედ წადი. რა გინდა
ამ საწყალის კაცისაგან? გზაზე რას გაეხიდე? დეე, თავისთვის გაიაროს. ვითომ
რომ მემუქრები, რას მემუქრები? ყველა მაგისთანა მუქარაზედ რომ მე გული

გამეხეთქა, აქამდინ ხომ ათასჯერ დამიწებულიც ვიქნებოდი. თავი დაანებემეთქი ამ ბებერ კაცს, თორემ მე ვიცი!... აი, ამ კომბალს ხო ხედავ! თუ ერთი
თავისებურად დატრიალდა, მაშინ გამოჩნდება, ეს უფრო მაგარია, თუ შენი
უხეირო გოგრა. მე ხო მხედავ, ბევრი მიდებ-მორდება არ ვიცი. რაც გულში
მაქვს, იმას პირდაპირ გეუბნები.
ოსვალდი
დაიკარგე იქით-მეთქი, შე ნეხვის გუდავ!
ედგარი
ბიჭოს!... შენ როგორღაც ზურგი აგქავებია. რახან ეგრეა, მობძანდი.
რატომ ეგრე შემომიტივე? გგონია, შეგიშინდე თუ?
(ერთმანეთს ეტაკებიან. ედგარი მოერევა და წააქცევს).
ოსვალდი
აკი არ მომკლა ამ უმზგავსომ!.. რაკი ეგრეა,
აჰა, ეს ქისა, არამზადავ! კარგად დამმარხე...
და თუ გინდა ბედ შეეყარო, ზედ წიგნები მაქვს,
წაიღე და გრაფს გლოსტერისას – ედმუნდს გადაეც...
იმას იპოვი ბრიტანიის ჯარის ბანაკში...
რა ცუდს დროს ვკვდები ეს ოხერი!.. (კვდება).
ედგარი
კარგად გიცნობ შენ!...
გულდადებული იყავ ყოველ საძაგლობაზედ!
იმოდნად ეყმე ქალბატონის შენისა ბიწსა,
რამოდენადაც თვითონ ბიწსა ეგე უნდოდა.
გლოსტერი
მოკვდა ეგ კაცი?
ედგარი
აქ დაჯეგი და შეისვენე.
მე კი ჯიბეებს დავუჩხრეკავ, წიგნებს ვუპოვი,
იქნება მართლა მე რაშიმე გამოვიყენო. –

დიაღ მოკვდა ეგ და მე მარტო იმასა ვწუხვარ,
რომ ჩემის ხელით მოკვდა იგი და არა სხვისით.
ერთი გავსინჯოთ... ავხსნათ ლაქა, რა დროს რიდია!...
კაცი მტრის აზრის შესატყობრად მის გულსაც გასჭრის
და რომ ქაღალდი მისი გახსნას, ვინ უკიჟინებს!
(კითხულობს.)
“გახსოვდეს ჩვენი ერთმანეთის აღთქმა და ფიცი. შენ ადვილად იპოვი
შემთხვევას, რომ იმ ერთს სულიერს ბოლო მოუღო. ოღონდ სურვილი შენი
იყოს, თვარემ დრო და ადგილი ბევრია. თუ ის ცოცხალი დაბრუნდა, ყოველივე
ჩვენი დაწყობილება ამაოდ ჩაივლის. მაშინ მე ტყვე ვარ და იმისი საწოლი
საპყრობილეა ჩემი. დამიხსენ იმა საპყრობილის საძაგლის ბუდისაგან და შენს
გასამრჯელოდ იმისი ადგილი დაისაკუთრე.
შენი ცოლი (ნეტავი შემეძლოს ამისი თქმა) და შენი
ერთგული გონერილა.
აჰა, დედაკაცთ უსაზღვრელი თავგასულობა!...
პატიოსანის ქმრისა უნდა თურმე სიკვდილი
და მის მაგიერ შერთვა – ვისი? ჩემისა ძმისა!
შე კაცის მკვლელთ და მეძავ-მრუშეთ ხელის შემწყობო,
აქვე დაგმარხავ, აქ ქვიშაში ჩავფლავ შენს ლეშსა, –
ამ წერილით კი თავის დროზე მე გავაკვირვებ
მთავარს ალბანსა, რომელს ცოლი სიკვდილს უპირობს.
მას რომ ვუამბობ მაგ ყოველს შენს არამზადობას,
არა მგონია, გამიწყრეს მე შენის მოკვლისთვის.
გლოსტერი
მეფე ჭკუიდამ შეიშალა!... რა რიგ გაჯიქდა,
რა რიგ გაკერპდა დაწყევლილი ჩემი გონება!
მით უფრო ვიწვი, რომ ვგრძნობ და ვცნობ ჩემს დიადს
ტანჯვას...
ნეტავი მეცა მისებრ ჭკვიდამ შევშლილვიყავი,
რომ ვაით-ყოფა ჩემი აზრად მე ვერ ამეღო,
და ჩემს ვაებას არ ჰქონოდა თვით-ცნობა თვისი.
ედგარი
მომეცი ხელი. ნაღარისა რაღაც ხმა მესმის...
ჩქარა წავიდეთ, ბინა უნდა გიშოვო სადმე.
სანახავი VII

საფრანგეთის ბანაკი, სანახავი შიგ კარავშია
(ლირი საწოლზედ წევს, ექიმი, აზნაური და სხვა მხლებელნი დგანან.
შემოდიან კორდელია და კენტი).
კორდელია
კეთილო კენტო! როგორ ვიყო, არ ვიცი, რა ვქმნა,
რომ მაგ სიკეთის მაგიერი გარდაგიხადო?
ყველა ცოტაა შენის მადლის გადასახდელად,
თვითონ სიცოცხლეც არ მეყოფა, რომ ვალი გიზღო.
კენტი
რაკი სიკეთე, დედოფალო, დამინახეთ თქვენ,
მე სასყიდელი ერთი ორად მიღებული მაქვს.
რაც მაშინ მე ვსთქვი, პირუთვნელი სიმართლე იყო,
მაზედ არც მეტი და არც ნაკლებ ბეწვის ოდენაც.
კორდელია
ეგ ტანთ საცმელი შენი ავთა დღეთა მაგონებს,
გთხოვ, სხვა ჩაიცვი.
კენტი
დედოფალო, ნუ გამიწყრებით,
ბრძანების თქვენის აღსრულება ჯერ მე არ ძალმიძს.
ეხლა რომ მიცნან, რაც დავაწყე ფუჭად ჩამივლის.
თვითონ თქვენცა გთხოვთ, რომ ვით უცხო დრომდე მიგულოთ.
როცა დრო მოვა გამხილების, მე მოგახსენებთ.
კორდელია
ნება შენია, ეგრე იყოს, ჩვენო ერთგულო! –
(ექიმს) როგორ ბძანდება ეხლა მეფე?
ექიმი
ძილშია კიდევ.

კორდელია
ღმერთნო ყოველთა, მოწყალენო, განუკურნეთ მას
გაწბილებულის სულის მისის დაკოდილება,
აქოთებულნი გრძნობანი მას დაულაგევით
და აღმიდგინეთ ბავშვად ქმნილი ხნიერი მამა!
ექიმი
თუ ეხლა ნებას დამრთავთ, თქვენო დიდებულებავ,
გამოვაღვიძებთ ხელმწიფესა. ძილი ეყოფა.
კორდელია
შენი ნებაა, – როგორც იცი, ისე მოიქეც.
ტანთ კი აცვია ხელმწიფესა?
აზნაური
დიაღ, ბატონო!
როცა ღრმა ძილში ბძანდებოდა, მაშინ შევმოსეთ.
ექიმი
როს გაიღვიძებს, დედოფალო, გვერდთ ბძანდებოდეთ.
მე გარწმუნებთ თქვენ, არ იშფოთებს, მშვიდად იქნება.
კორდელია
გვერდთ ვეყოლები, ბატონი ხარ.
ექიმი
ახლო მობძანდით.
(მემუსიკენი შემოდიან).
ცოტა ხმამაღლა დაუკარით.
კორდელია
ჩემო მშობელო!
ნეტავი ძალმა კურნებისამ ჩემს ბაგეს მოსცხოს

ისეთი რამ, რომ ამბორებამ ჩემმან განგკურნოს
და გაგიმთელოს ჩემთ დებთაგან დაკოდილება!...
კენტი
მადლი შენს გამჩენს, დედოფალო, რომ ეგრეთი ხარ!...
კორდელია
სწორედ მამაც არ ყოფილიყავ, მამა, მშობელი,
ამ თეთრის თმისთვის მაინც უნდა პატივი ეცათ!
განა ეგ სახე მძაფრს ქარიშხალს უნდა ელახნა?
განა შენ უნდა განგეცადა ზათქი და გრგვინვა
გულგამწყრალის ცის გულიდამა გამოჭექილი?
მაშინ, როდესაც მეხთ კვეთება არყევდა მიწას
და საშინელთა ელვათ ხლართვა კაცს თავს ზარს ჰსცემდა, –
ნუთუ შენ მაშინ კარში უნდა დაშთენილიყავ?
ნუთუ ეს თხელი მუზარადი გფარავდა მხოლოდ,
ვაი, ბედისგან განწირულო მშობელო ჩემო!...
ჩემის მტრის ძაღლსაც, ჩემს მაკბენარს იმ ბრდღვინავს ღამეს
კარს გავუღებდი, ჩემს კერასთან მივცემდი ბინას.
შენ კი, საწყალო მამაჩემო, იძულებულ გყვეს
უილაჯობით უბრალო ქოხს შეჰხიზნებოდი,
ღორებთან ერთად და გიჟებთან ღამე გეთია
და ქვეშ ლეიბად გაგეშალა ჩალა დამპალი.
ვიშ!... ვიშ!... რა გიყვეს!... მე ის მიკვირს, მე ის მაოცებს,
რატომ ჭკვასთან შენ სიცოცხლეცა არ დაგკარგვია!...
აგერ იღვიძებს... ხმა გაეცით...
ექიმი
ხელმწიფევ ჩემო,
უმჯობესია, რომ თქვენ თვითონ მოახსენოთ რამ.
კორდელია
როგორ ბძანდებით ეხლა, თქვენო დიდებულებავ!
ლირი
ეს რა მიყავით?.. საფლავიდამ რად ამომიღეთ?..

შენ ნეტარებით აღსავსე ხარ, სულო ნეტარო,
მე კი განვცმულვარ ცეცხლოვანსა ურმის თვალზედა,
რომელს მდუღარე ცრემლსა ვადენ, ტყვიებრ გამწველსა.
კორდელია
ბატონო ჩემო, მცნობთ თუ არა?
ლირი
დიაღაცა გცნობ,
შენა ხარ სული უსხეულო. რად გარდაცვლილხარ?
კორდელია
ჯერ მის გონება არ დამჯდარა, კვლავაც შორს ჰფრინავს...
ექიმი
ჯერ ბურანშია. მცირეს ხანსა ჰსჯობს, რომ მოშორდეთ.
ლირი
ან სად ვიყავი აქამომდე, ან ეხლა სად ვარ?..
ვიშ, ამ მშვენიერს დღისა ნათელს!.. ხომ არ ვტყუვდები!...
სხვა რომ მენახა ჩემს ადგილას და ჩემს ყოფაში, –
სიბრალულითა მოვკვდებოდი... რა ვსთქვა არ ვიცი!..
განა ჩემია ეს ხელები?!.. ვერ დავიფიცავ...
აბა, გავსინჯოთ... მტკივა... დიაღ ქინძისთავი მჩხვლეტს...
ნეტა ვიცოდე, – რა ვარ ანუ სიდამ მოვედი!...
კორდელია
ბატონო ჩემო, შემომხედეთ და ხელნი თქვენი
დასალოცავად მომმართეთ მე. (ლირი მუხლს იდრეკს). ნუ, ნუ
ინებებთ!..
ლირი
გევედრები შენ, – სასაცილოდ ნუ ამიგდებ მე...
მე ვარ უმწეო, სულელი და უჭკვო ბებერი,

ოთხმოცს წელიწადს გადავმცდარვარ, – და სწორედ რომ
ვსთქვა,
სრულს გონებაზედ ვარ თუ არა, – ეგეც არ ვიცი.
ისე მგონია თვითქო, ქალო, მე თქვენ გიცნობდეთ...
თვითქო როგორღაც ეს კაციცა მემცნაურება...
გზა-კვალს ეს მირევს, ვერ მიმხვდარვარ, ეხლა სადა ვარ!
ტანისამოსიც სულ სხვა მაქვს ზედ... სიდამ? როგორ?
სად გავათიე წუხანდელი ღამეც, – არ ვიცი...
ნუ კი დამცინებთ, ამას ვიტყვი: თუ მე კაცი ვარ,
მგონი ეს ქალი ჩემი შვილი კორდელიაა...
კორდელია
კორდელია ვარ, კორდელია!...
ლირი
რაო? ჰსტირი შენ?
მართლა რომ ჰსტირი... გევედრები, – ნუ, ნუ იტირებ!
თუ საწამლავის მოწვდენა გსურს, მომეც, დავლევ მე!...
მე კარგად ვიცი... მე შენ აღარ უნდა გიყვარდე...
შენს დებს მიზეზი არა ჰქონდათ და შემიძულეს,
შენ კი ათასი მიზეზი გაქვს... რად გამამტყუნებ!...
კორდელია
არა!.. მიზეზი არა მაქვს რა!
ლირი
სადა ვარ ეხლა?
საფრანგეთში თუ?
კენტი
თქვენ ბძანდებით თქვენს სამეფოში.
ლირი
ნუ, ნუ დამცინით!..

ექიმი
დედოფალო, მომილოცნია,
თქვენ თვითონ ხედავთ, რომ სიშმაგემ გადაუარა.
მაგრამ ჯერ კიდევ საშიშია, სიფრთხილე უნდა...
ნუ მოაგონებთ, რაც მას ჭირნი გარდახედია.
კარგი იქმნება, რომ მცირეს ხანს გაასეირნოთ,
წყენას არიდოთ, ვიდრე სრულად დამშვიდდებოდეს.
კორდელია
ხომ არ ინებებთ, ხელმწიფეო, გასეირნებას?
ლირი
შენთან? დიაღაც!... გთხოვ, დამითმო და შემინდო მე!..
აჰა, ხომ მხედავ!... მე ბებერი და სულელი ვარ!...
(გადიან ლირი, კორდელია, ექიმი და მხლებელნი)
აზნაური
განა მთავარი კორნვალისა მართლა მოუკლავთ?
კენტი
სწორედ მოუკლავთ.
აზნაური
მერე მის ჯარს წინ ვინ მოუძღვის?
კენტი
მე გავიგონე, ედმუნდიო, გლოსტერის ბუში.
აზნაური
და ედგარი კი მისი შვილი კანონიერი,
ამბობენ, ვითომც კენტთან არის გერმანიაში.
კენტი

ზოგი რას ამბობს, ზოგი რასა, ჭორი ბევრია.
მაგის დრო ვის აქვს, კარს მოგვადგეს ლამის მტრის ჯარი.
აზნაური
ომი მოხდება, და ძლიერიც. როგორც ეტყობა,
მრავალი სისხლიც დაიქცევა. – წავალ, მშვიდობით.
(გადის).
კენტი
ავად თუ კარგად გათავდება ჩემი თათბირი.
მას გამოაჩენს დღევანდელი ფიცხელი ომი.
(გადის).

მოქმედება მეხუთე
სანახავი I
ბრიტანიელთ ჯარის ბანაკი დუვრის სიახლოვეს
(შემოდიან ედმუნდი, რეგანა, ასისთავნი, ჯარისკაცნი და სხვანი.
თან ნაღარები და ბაირაღები შემოაქვთ)
ედმუნდი
შემიტყეთ, მთავარს აზრი ხომ არ გამოუცვლია,
იქმნება ვინმემ სხვა ურჩია. ის ხომ სულ ტოკავს
და რასაც იტყვის ბოლოს ისევ თვითვე იწუნებს.
(ასისთავს) რა აზრზედა დგას ეხლა იგი, წადი, შემიტყე.
რეგანა
ალბად ფათერაკს გარდეკიდა ჩემის დის კაცი.
ედმუნდი
მეც ეგ მგონია.

რეგანა
ჩემო ედმუნდ, თქვენ კარგად იცით,
რომ მე სიკეთე თქვენი მინდა. – ერთს რასმეს გკითხავთ
და იმედი მაქვს, მართალს მეტყვით... გთხოვ, სწორედ მითხრათ:
ჩემი და გიყვართ?
ედმუნდი
ბატონყმურის სიყვარულითა.
რეგანა
მაშ ჩემის სიძის გზაზედ ფეხი ჯერ არ დაგიდგამთ?
ედმუნდი
მაგგვარის ეჭვის შემოტანას როგორ კადრულობთ!...
რეგანა
მე კი მგონია რომ თქვენ მასთან ისე ახლო ხართ,
რომ მეტი აღარ შეიძლება.
ედმუნდი
არა, ბატონო!
მე სიტყვას გაძლევთ, რომ ეგ ეჭვი ტყუილი არის.
რეგანა
მე ის დიდად მძულს და თქვენც გირჩევთ, ჩემო გლოსტერო, მოერიდეთ
მას და გულიდამ ამოიღევით.
ედმუნდი
თქვენ იჭვი ნუ გაქვსთ. – აგერ იგიც დ ამის მეუღლეც.
(შემოდიან ალბანი, გონერილა და ჯარისკაცნი.)
გონერილა (თავისთავად)

ოღონდ ჩემმა დამ და ედმუნდ არ გაგვაშოროს
და თუნდ დღეს ომში გამარჯვება ჩვენს მტერსა დარჩეს.
ალბანი
მშვიდობა თქვენი ნახვა, ჩემო საყვარელო დავ! –
მესმა ყმაწვილო, რომ თვის ქალთან ლირი მისულა,
მას მიჰყოლიან თან თურმე ბევრნი ჩვენგანნი,
აჯანყებულნი ჩვენზედ ჩვენის უსამართლობით.
საცა სიმართლე არ მიმიძღვის, – ხმალიც არ მიჭრის...
თუმც ეხლა ხმალი ამიღია, მაგრამ იცოდეთ,
რომ მე მტერს ვებრძვი ჩემს მამულზედ შემოსეულსა;
მეფისა ლირის მომხრეებს კი მე მტრად არ ვსახავ, –
არ ვსახავ მე მტრად მას, ვინც იბრძვის სიმართლისათვის.
ედმუნდი
მოსაწონია ფრიად ყველა, რაც ეხლა ბძანეთ.
რეგანა
მაგისთანები ნეტა აქ რა მოსატანია.
გონერილა
რა დროს ეგ არის! აქ თანხმობა საჭირო არის!...
ჩვენ უნდა ერთად წინ აღვუდგეთ შემოსეულს მტერს, –
რა დროს სიტყვების სროლა არის? რა დროს ბაასი?
ალბანი
მე შევყრი სარდლებს და ომისთვის თათბირს დავაწყობთ.
ედმუნდი
მეც თვითონ ეხლავ გიახლებით.
რეგანა
შენ ჩემო დაო,
ჩვენთან წამოხვალ?

გონერილა
თქვენთან? არა.
რეგანა
ჰსჯობს, წამოხვიდე,
უფრო მართებულ იქნებოდა, რომ ჩვენთან იყო.
გონერილა (თავისთავად)
მიგიხვდი მაგ ეშმაკობას!... (რეგანას) კარგი, წამოვალ.
(გასვლას რომ აპირობენ, შემოდის ედგარი სხვაგვარად
ჩაცმული)
ედგარი
თუ კი ოდესმე ღირსებია ჩემებრ საწყალსა,
თქვენთან, ბატონო, ლაპარაკი, მეც მომისმინეთ.
ალბანი
თქვენ მიბძანდით, მეც ეხლავ მოვალ. – რის თქმა გინდა
შენ?
(გადიან ედმუნდი, რეგანა, გონერილა, ასისთავნი, ჯარისკაცნი და
მხლებელნი)
ედგარი
გთხოვთ, რომ ომამდე ეს წერილი ქვენ წაიკითხოთ.
ვინიცობაა გამარჯვება დღეს თუ თქვენ დაგრჩათ,
მაშინ უბძანეთ მებუკესა, რომ ბუკი დაჰკრას
და ამ წერილის მომტანიც აქ გამოცხადდება.
თუმც ღარიბი ვარ, მაგრამ ფარ-ხმალს მეც კარგა ვხმარობ
და ამ წერილის სიმართლებსა ხმლით დავამტკიცებ.
თუ კი დავმარცხდით, ყოველივე უქმია თქვენთვის
და თვით იმათაც შეთქმულობა ფუჭად ჩაუვლის.
მე გიახლებით. ბედმა ხელი მოგიმართოთ თქვენ.
ალბანი

აქ მომიცადე, ვიდრე წერილს გადვიკითხავდე.
ედგარი
არ შემიძლიან, აკრძალულ მაქვს. როცა დრო მოვა,
უბძანეთ გზირსა, დაიძახოს და აქ გავჩნდები.
(გადის).
ალბანი
მაშ, მშვიდობითა. ამას ეხლავ გადავიკითხავ.
(შემოდის ედმუნდი)
ედმუნდი
მტერი მოდისო. ბძანეთ თქვენის ჯარის დაწყობა.
აჰა, ინებეთ ჩვენის მტრისა ლაშქრისა სია;
რაც მზვერავებმა შეგვიტყეს ჩვენ, აქა სწერია.
გთხოვთ, დაეშუროთ.
ალბანი
მე ჩემის მხრით არ დაგაბრკოლებთ.
(გადის).
ედმუნდი
ორივ დებს ჩემის სიყვარულის ფიცი მივეცი...
ერთი მეორეს ისე სძულს ვით გველი დაშხამულს.
ვინ ავირჩიო? ორივ? ერთი? თუ სულ არც ერთი?
ვიდრე ორივე ქვეყანაზედ ცოცხალ არიან,
ძნელია მათში ამორჩევა. თუ ქვრივს შევირთავ,
მაშინ იმის და გაცოფდება, დღეს გამიმწარებს;
თვით მის შერთვა კი არ იქმნება, ქრმიანი არის.
ჯერ იმის ქმარი საჭიროა ომისათვისა;
ომის შემდეგ კი თუ ცოლს ქრმისგან თავის დახსნა სურს,
რაც უნდა ის ჰქმნას, რომ დაიხსნას მით თავის თავი.
მის ქმარს ლირის და კორდელიის შეწყნარება სურს...
მაგასაც ვნახავთ!... ჯერ ერთი ეს ომი გადაწყდეს, –
და თუ ისინი მაშინ ხელში ჩამიცვივიან,

ჩემგანა იმათს შეწყნარებას ნურვინ მოელის.
მე ჩემის თავის დაცვა მიჭირს, სხვისას ვინ ჩივის!...
აქ ჭკვის თათბირი რაში მარგებს? დრო ხმლისა არის.
(გადის).
სანახავი II
მინდორი ორ ბანაკ შუა. ნაღარის ხმა ისმის.
(მინდორზედ გამოჩნდებიან ლირი, კორდელია და იმათი ჯარი.
ნაღარის ცემით და ბაირაღებით გადიან. შემოდიან ედგარი და გლოსტერი.)
ედგარი
აი, ამ ხის ქვეშ დაჯეგ, მამი, – კარგი ჩრდილია.
ღმერთს შეევედრე, რომ სიმართლემ დღეს გაიმარჯვოს.
თუ დავბრუნდები, უფრო კარგად დაგაბინავებ.
გლოსტერი
იყოსმცა ღმერთი შენი მფარველ და მწყალობელი.
(ედგარი გადის).
(ომის ხმაურობაა და ნაღარის ცემა. მერე უკან გამობრუნების ნაღარის
ცემა მოისმის. ედგარი უკუვ მოიქცევა).
ედგარი
ადეგი ჩქარა, ბერო-კაცო, წამო, წავიდეთ!
ხელმწიფე ლირი დაგვიმარცხეს. მომეცი ხელი!...
ლირიც და მისი ქალიც ორივ ტყვედ წაიყვანეს.
გლოსტერი
სადღა მიგყევვარ? განა აქ კი ვერ დავმიწდები!...
ედგარი
კიდევ ავ ფიქრს არ გარდეკიდე!... ჭირს რად უტყდები?
ზოგჯერ უკუღმა, ზოგჯერ წაღმა ბედი ტრიალებს, –
ორივეს კაცი უნდა დახვდეს გულმაგრა ხოლმე.
წამო, წავიდეთ.

გლოსტერი
მართალს ამბობ, ჩემო ძმობილო!...
(გადიან).
სანახავი III
ბრიტანიელთ ბანაკი დუვრის სიახლოვეს.
(შემოდიან გამარჯვებულნი: ედმუნდი, ასისთავნი და ჯარისკაცნი ნაღარითა
და ბაირაღებითა. ლირი და კორდელია შემოჰყავთ დატყვევებულნი).
ედმუნდი
ზოგმა ესენი წაიყვანეთ და ფთხილად გყავდეთ,
ვიდრემდე მაგათს ბედს გადასწყვეტს უმაღლესი სჯა.
კორდელია
ავად ახდომა კეთილისა, ვის არ მოსვლია!...
ჩვენ ხომ ამისი მაგალითნი პირველნი არ ვართ.
თუ გული მტკივა, შენთვის მტკივა, დევნულო მამავ!...
მე კი ავყია ბედის წყრომას ხელს შევუბრუნებ...
იმ ორსა დებსა, იმ ორ ქალებს – ჩვენ ვინახულებთ?
ლირი
არ ვინახულებთ!... არა! არა!... შვილო, წავიდეთ.
როგორც გალიას ერთად ჩავსხდეთ საპყრობილეში...
იქ გვრიტებსავით ვიღუღუნოთ ნელად და ტკბილად.
როცა შენ მომთხოვ, – დამლოცეო, თვით დაგიჩოქებ
და თვით მე მოგთხოვ, შვილო ჩემო, მოტევებასა.
ეგრე ვიცხოვრებთ, ვიჭუკჭუკებთ და ვილაღობებთ,
ვილოცებთ კიდეც, ვიმღერთ კიდეც, ზღაპრებსაც ვიტყვით.
ხან ფარვანას თვალს ავაყოლებთ და ვიკასკასებთ,
ხან ყურს დავუგდებთ კარის კაცთა ენა ჭარტლობას,
ტიკტიკს მოვყვებით, ვკითხავთ ამა ქვეყნის ამბავსა, –
ვინ მაღლა ადის, ვინ ჩამოდის, ვინ მიდის, მოდის.
ჩვენ ყურს დავუგდებთ ამა ქვეყნის ხვაშიადს ტრიალს
ღვთისაგან ქვეყნად წარმოგზავნილ მზვერავებსავით.
საპყრობილეში ვისხდებით და იქაც ხმა მოვა,

რომ ერთი დასი გმირებისა მეორესა ჰსცვლის
და ვით ზღვის ღელვა მთვარის გამო მიდის და მოდის.
ედმუნდი
წაიყვანევით.
ლირი
კორდელიავ, შენც ჩემთანა ხარ!...
მაგ შენს მსხვერპლს ზეცით თვითან ღმერთნი გუნდრუკს აკმევენ.
აქა მყევხარ შენ!... რაღა გაგვყრის ჩვენ ერთმანეთსა!...
თვით ზეციდამ რომ მუგუზალი ჩამოიტანონ
და გვიხრჩოლონ ჩვენ, ვით სოროში მელას უხრჩოლვენ,
მაინც ერთმანეთს დღეის იქით ვეღარ გაგვყრიან.
შვილო, ნუ სტირი!... ჯერ უწინამც მათ ჭირი შესჭამს,
ჯერ დამშეული სიკვდილი მათ ღრღნასა დაუწყობს,
ვიდრემდე თვალში ჩვენ იგინი ცრემლსა მოგვგვრიან!...
წავიდეთ, შვილო!... (ლირი და კორდელია გაჰყავთ).
ედმუნდი
ასისთავო, აქ მოდი ახლო.
აჰა, ბძანება. (ქაღალდს აძლევს) ეს წაიღე და იმათ გაჰყევ.
ჯილდო ხომ მოგეც და თუ იგიც შენ აღმისრულე
რაც აქ ჰსწერია, – უფრო ბევრი მოგენიჭება.
როგორიც დროა, კაციც უნდა ისეთი იყოს!
დღეს ხმალი გაკრავს, გულჩჩვილობა როდი შეგშვენის.
შენ იმ ხარისხის პატრონი ხარ, რომ რაც გიბრძანონ,
ყოველი უნდა აღასრულო უსჯელ-უთქმელად.
ან მითხარი, რომ რაც გიბძანე – მას აღასრულებ,
ან თუ არა და საცა გინდა, იქით მიბძანდი.
ასისთავი
მე ნებას თქვენსას აღვასრულებ.
ედმუნდი
მაშ, დაეჩქარე!
ეხლავე წადი და მაცნობე როს გაათავებ...

რაც შიგ ჰსწერია, ერთ ბეწვზედაც ნუ გადაჰსცდები.
ასისთავი
ურემს ვერ ვზიდავ, შვრიას ვერ ვსჭამ, შესაძლო კი ვიქმ.
(საყვირის ხმა. შემოდიან ალბანი, გონერილა, რეგანა, ასისთავნი და
მხლებელნი).
ალბანი
ყმაწვილო, დღეს თქვენ ვაჟკაცობა გამოაჩინეთ,
და მწყალობელი თქვენი ბედიც დღეს თქვენკენ იყო...
ვინც ჩვენ გვებრძოდა, დღეს იგინი თქვენ ტყვეთა გყვანან.
გადმოგვეცით ჩვენ, რომ ჩვენ იმათ ისე მოვეპყრათ,
ვით მათ ხარისხს და ჩვენის თავის სიფრთხილეს შეჰფერს.
ედმუნდი
მე საჭიროდა დავინახე, ჩემო ბატონო,
რომ უბედური მეფე იგი მოხუცებული
პატიმარ-მეყო და გუშაგნიც გარს მომეხვია.
იმის ხანსა და იმის ხარისხს ბევრი რამ ძალუძს...
ხალხის გულს ჩვენზედ აამღვრევს და თვით მიიზიდავს
და თვით ჩვენს ჯარსაც ხმალს ჩვენზედვე ახმარებინებს.
ამ აზრით მასთან დედოფალიც პატიმარი-ვყავ...
ხვალ თუ ხვალზევით, როცა თქვენი ნება იქმნება, –
მათ თქვენს უმაღლესს სამსჯავროში წარმოვადგენ მე.
ეხლა არავის გული არ აქვს მათ განსაკითხად;
ჯერ ომის ოფლიც, ომის სისხლიც არ შეგვშრობია,
არ უგლოვნია ჯერ მეგობარს თვის მეგობარი, –
და თვით თქვენც იცით, პირველ ხანში თვით გამარჯვებაც
ომგადახდილთა დასაწყევად უხდებათ ხოლმე.
დიაღ, ბატონო, ეხლა მათთვის არვის სცალიან...
ალბანი
ნუ დაივიწყებთ, რომ დღეს ჩვენი ხელ-ქვეითი ხართ
და არა სწორი.
რეგანა

არა სწორი? ზოგი ჩვენც გვკითხეთ...
ჩვენის ნებართვით იგი თქვენი თანასწორია.
შორს რად მიდიხართ!... აქ არა ვარ? ჯერ მე მკითხავდით...
იგი, რომელიც ჩემს ლაშქარსა წინა უძღოდა,
რომელსაც ჰქონდა უფლება და ხარისხი ჩვენი,
ნუთუ ის თქვენი თანასწორი არ უნდა იყოს!...
გონერილა
ნეტა რას ცხარობ? ეგ ამაღლდა თვისის ქველობით
და არა შენის მოწყალების მეოხებითა.
რეგანა
ყოველი ჩემი ხელმწიფება მე გარდავეც მას
და ეხლა იგი არავისზედ ნაკლებ არ არის.
გონერილა
რა ყოფას გვაწევ? თვითქო შენი ქმარი იყოსო!...
რეგანა
დამცინი, მაგრამ ფრთხილად იყავ, ენა გიყივლებს.
გონერილა
გული კი გითხრობს, სიზმარი კი არ აგიხდება.
რეგანა
ავად გავხდი მე... მე როგორღაც გული მელევა,
თვარემ რაც გულში ნაღველი მაქვს ზედ დაგანთხევდი!...
(ედმუნდს) დღეს მე თქვენ გაძლევთ ტყვეებს, ჩემს ჯარს, ჩემს
სამფლობელოს
და ყოველს ამას და თვითონც მე დამეპატრონეთ.
ქვეყნის წინაშე ჩემს პატრონად და მეუღლედ გხდით.
გონერილა
ვითომ გგონია შენ ეგ მაგით ბედსა შეჰყარო?!

ალბანი
ეგ შენი საქმე როდი არის.
ედმუნდი
არც შენი გახლავთ.
ალბანი
თუ ჩემი არა, მაშ ვისია, შე ნაბუშარო?
რეგანა
(ედმუნდს) ბძანე, ნაღარა დაჰკრან და მით გამოაცხადე,
რომ შენთვის ჩემი ხელმწიფება დამილოცნია.
ალბანი
ფეხიც არ გასძრათ!... აქ დადეგით და მოისმინეთ!
(ედმუნდს) შენ და ამ (გონერილაზე უჩვენებს)
ოქროდ დაფერილ გველს ღალატისათვის
მე პატიმარ-გყოფთ. – (რეგანას) თქვენ კი, ჩემო სასურველო დავ,
მაგას ვერ შეგრთავთ, ეგ ჩემს ცოლსა თქვენ დაუთმევით.
ცოლისთვის ვცდილობ, როგორც ქმარი, და ამის გამო
მას ვერ წავართმევ თავის საქრმოს და თქვენ ვერ მოგცემთ.
ქრმის შერთვა გინდათ? აქ არა ვარ!... მე შემირთევით...
ხომ ხედავთ, ეხლა ჩემი ცოლი სხვაზედ თხოვდება...
თქვენ ქმარი არ გყავთ და მე ცოლი – რაღა დაგვიშლის?
გონერილა
ნეტა ვიცოდე რაებს ბოდავს!...
ალბანი
გლოსტერ, მზად იყავ.
მიხმეთ მებუკე, ბუკი დაჰკრას – და თუ მის ხმაზედ
არვინ არ მოვა, რომ თვისის ხმლით შენ დაგიმტკიცოს
შენი უშვერი და აშკარა გმობა, სიმუხთლე,

თვითონ გამოვალ და მე თვითონ მას დაგიმტიცებ.
ჩემის მუქარის ნიშნად, აჰა, ჩემი ხალჯაგიც!...
(ხელჯაგს გადუგდებს).
პურსაც არა ვჭამ, ვიდრე რაც ვჰსთქვი, იმის სიმართლეს
ჩემის ხმლის წვერით არ ჩავაჭდევ შენს გულის ფიცარს:
რეგანა
ოხ, სული მიგუბს და გულზედა რაღაც მაწვება! –
გონერილა (თავისთავად)
მაშ, რა გეგონა! საწამლავსა ძალა არა აქვს?!...
ედმუნდი
მაშ, აჰა ჩემიც!... (ხელჯაგს გადუგდებს) ვინც მე გმობას და
ღალატს მწამობს,
იგი ცილს მწამებს, იგი სტყუის, იგი მიჰქარავს!
ბუკი დაჰკარით!... ვინც გაბედავს და აქ გამოვა, –
შენ იქმნები, თუ სხვა იქმნება, – მე ჩემის ხმლითა
მას დავუმტკიცებ ჩემ სიმართლეს, პატიოსნებას.
ალბანი
ჰეი, მებუკევ!
ედმუნდი
ჩქარა ბუკი!... ჰეი, მებუკევ!...
ალბანი
შენ ეხლა მხოლოდ შენის თავის იმედი გქონდეს, –
შენი ჯარი კი, ჩემის სიტყვით მოგროვებული,
ჩემის სიტყვითვე დაიშალა.
რეგანა
გულს მეჭიდება...
(კარის გზირი შემოდის).

ალბანი
შეუძლოდ არის; ჩემს კარავში წაიყვანევით.
(რეგანა გაჰყავთ).
აქ მო, მებუკევ! ბუკი დაჰკარ და ეს ქაღალდი
წაიკითხევი შენ ხმამაღლა.
ასისთავი
ბუკი დაჰკარი.
კარის გზირი (კითხულობს)
“თუ ვისმე შთამომავალობით კეთილშობილს და ქველობით
სახელგანთქმულს სურს დაუმტკიცოს ედმუნდს, რომელიც გრაფის
გლოსტერის სახელს ირქმევს, – რომ იგი მრავალგვარის მუხანათობის
მომქმედია, მოედანზედ გამოვიდეს მას შემდეგ, რაკი ბუკი მესამედ ხმას
გამოსცემს. ედმუნდი მზად არის პასუხის საგებლად”.
ედმუნდი
დაჰკარ ბუკი! (ერთხელ დაუკვრენ ბუკს.)
კარის გზირი
კიდევ დაჰკარ. (მეორედ დაუკვრენ).
ერთი კიდევა. (მესამედ დაუკვრენ).
(შემოდის ედგარი იარაღში ჩამჯდარი. წინ მებუკე მოუძღვის).
ალბანი
აბა, ჰკითხეთ მას – ბუკის ხმაზედ რისთვის მოვიდა?
კარის გზირი
ვინა ბძანდები? შენი გვარი, შენის სახელი?
და ბუკის ხმაზედ შენ რისათვის მობძანებულხარ?
ედგარი

ჩემი სახელი, ბატონებო, დაკარგულია,
ღალატის კბილმა იგი დაღრღნა და შეამწიკვლა.
გვარიშვილობით მე ნაკლები არა ვარ მასზედ.
ვისთანაც ეხლა გამოვსულვარ მე საბრძოლველად.
ალბანი
მერე ვინ არის იგი, ვისაც შენ ბრძოლად იწვევ?
ედგარი
ედმუნდ, რომელიც გრაფ გლოსტერის სახელსა ირქმევს.
ედმუნდი
აქა ვარ შენ წინ. რა გნებავს შენ?
ედგარი
მზად იყავ, ედმუნდ.
თუ ჩემი სიტყვა შენსა სახელს დღეს შეურაცხჰყოფს, –
შეურაცხყობა ეგ აგხადოს შენ შენმა ხმალმა!
მეც ხმალი მზად მაქვს... მე აქ ბრძოლად გამომიყვანა
ჩემმა წოდებამ, ჩემმა აღთქმამ, პატიოსნებამ!...
შენ ხარ ჭაბუკი, ძლიერი და სახელოვანი,
ძლევა მოსილი, მხნე, გულადი ზე აღწეული,
აღმომავალის ბედის სხივით შუქ-მოფენილი, –
მაგრამ მაინცა მე შენ გეტყვი: მოღალატე ხარ!
შენ უღალატე შენს ღმერთს, შენს ძმას, შენსა მშობელსა,
შენ უღალატე ამ სვე მაღალს ბრწყინვალე მთავარს!...
უწმინდურებით ხარ შესვრილი, შემწიკვლებული
და როგორც ჯოჯო ლაქებში ხარ თავით-ფეხამდე!...
თუ შენ ამ ჩემს თქმულს უარსა ჰყოფ, მყის ხმალი ჩემი
და გულისწყრომა ჩემი, შენზედ აფეთქებული
აქავ შენს მკერდზედ დაამტკიცებს, რომ მტყუარი ხარ!...
ედმუნდი
რაინდთ წესია ჯერ მეკითხნა, ვინა ხარ შენა,
და თუ შენს თავს კვლავ დამალავდი, არ მებრძოლნა მე
და მით თავიდამ შენთან ბრძოლა მე ამეცილა.

მაგრამ მე ამას არ ვიკადრებ... ვხედავ, რაცა ხარ...
შენს სიტყვა-პასუხს, სითამამეს, თვალ-ტანადობას
ეტყობა შენი სიკეთე და გვარიშვილობა.
რაც შენ აქა ჰსთქვი, ყოველივე უარმიყვია
და მაგ შენს ცილსა საზაროს და საჯოჯოხეთოს
შიგ გულში გახლი მე უკანვე, და თუ ზედ ასხლტა
შენს რკინის პერანგს, მე ჩემის ხმლით გზას შეუკაფავ,
რომ საუკუნოდ ცილი შენი შენს გულში დარჩეს! –
ბუკი დაჰკარით!...
(ბუკს დაუკვრენ. ედმუნდი და ედგარი იბრძვიან. ედმუნდი წაიქცევა).
ალბანი
ნუ მოაკვდენთ!
გონერილა
აქ ღალატია!...
გლოსტერ, შეგეძლო მხედართ წესით შენ არ გებრძოლნა
მასთან, ვინც გიწვევს საომრად და თავს კი იმალავს.
საფრთხე დაგიგეს, მოგატყუეს, მით დაგამარცხეს!...
ალბანი
სუ, შე წყეულო! ხმა გაწყვიტე! ენას ნუღარ ჰსძრავ!
თორემ ამ წიგნით მე დაგიბავ მაგ ჭარტალს ენას!...
(ედმუნდს) აჰა, წერილი, – წაიკითხე რა კაცი ხარ შენ!
(გონერილას) შენ კი... არ ვიცი, რა სახელი უნდა დაგარქვა, –
შენის თვალითვე უყურე შენს თავლაფდასხმასა!...
ხელში ნუ მწვდები! ამა წერილს შენ ისეც იცნობ!...
(ედმუნდს წერილს აძლევს)
გონერილა
რაა, რომ ვიცნობ?! აქ ვის ძალუძს დამიშალოს რამ?!
ჩემი კანონი აქ თვით მე ვარ და არა შენა!...
ალბანი
ოჰ, შე აფთარო! იცან განა შენ ეს წერილი!...

გონერილა
შენ რა საქმე გაქვს, რა ხელი გაქვს ვიცან თუ არა?!
(გადის).
ალბანი (ერთს ასისთავს).
უკან გაჰყევით!... გააფთრდა და გულმოსულია!...
უფთხილდით, რამ არ აუტეხოს მან თავის თავსა.
(ასისთავი გადის).
ედმუნდი
აწ აღვიარებ, რომ ყველა ის, რაც შენ დამწამე,
მართალი არის: მე იგი ვქმენ და მასზედ მეტიც!...
დრო გამოაჩენს ჩემსა ცოდვებს და განმიკითხავს...
დრო იგი ჩემი აწ წარვიდა და მეც მივდივარ!...
ხოლო ვინ ხარ შენ დღეს ჩემზედა ძლევამოსილი?
თუ გვარტომობით მაღალი ხარ, – სისხლს გაპატივებ...
ედგარი
მაშ, ვაპატიოთ და ერთმანეთს ცოდვა შევუნდოთ...
მე გვარტომობით შენზედ, ედმუნდ, ნაკლები არ ვარ
და თუ მეტი ვარ, მით უფრორე მკვდარი ვარ შენგან...
მე ვარ ედგარი, მე ვარ შვილი მამის შენისა!
მართლმსაჯულება ღმერთთა ჩვენთა ეგრედ განაგებს,
რომ უტკბოესსა ბიწსაც ჩვენსას ჩვენს სასჯელად ხდის.
შენი გაჩენა იდუმალი და ცოდვიერი
თვალების დათხრად დაუჯდა მას...
ედმუნდი
შენ მართალი ხარ...
სწორეა ყველა, რაც ეხლა სთქვი... ეჰა, აღსრულდა!
ჩემის ბედისა ბრუნვა შედგა!... აჰა, ხომ მხედავ...
ალბანი
შენს წარმოსადეგს და ახოვანს სანახავობას
ზედ ეტყობოდა ხელმწიფური პატიოსნება.

მომეცი ნება, გულს მიგიკრა და მოგეხვიო...
ჭირმა განგლიჯოს გული ჩემი, თუ ამ გულშია
ან შენი, ანუ მამის შენის მტრობა მქონოდეს.
ედგარი
ჩემო ხელმწიფევ, მე მაგაზედ ეჭვი არა მაქვს.
ალბანი
სად იყავ, ედგარ, აქამომდე მიფარებული
და სად შეიტყე მამის შენის უბედურება?
ედგარი
მე მამაჩემი თვით დამყვანდა და ვპატრონობდი.
თავს გარდასავალს ჩვენსას მოკლედ მოგახსენებთ თქვენ,
როს გავათავებ, დე, გათავდეს სიცოცხლე ჩემიც!...
ჩემს მოსაკლავად როს ყოველგან ბძანება გაჰსცეს
და ფეხის კვალზედ მომდევდენ მე დასაჭერადა,
მოვიგიჟმაჟე თავი ჩემი, ველად გავვარდი;
გლახა ღატაკის ძონძებშია გამოვეხვიე
და ისე გავხდი, რომ თვით ძაღლსაც ვეზიზღებოდი.
ყველა ესე ვქმენ თავის ჩემის გარდასარჩენად.
სული ტკბილია... მეტად უმძიმს კაცსა სიკვდილი...
მას ურჩევნია, სიკვდილისა შიშით სულს ლევდეს
ყოველ-ჟამს და წამს, ვიდრე ერთხელ მოკვდეს და მორჩეს.
ამ ყოფით ვიყავ, როცა შევხვდი საწყალს მამაჩემს...
ძვირფასი თვლები თვალთ ბუდიდამ მას დაჰკარგოდა
და თვალთ მაგიერ სისხლიანი რგოლნიღა უჩნდნენ...
მე წინ გავუძეღ უსინათლოს ვით მთხოვარასა,
გამვლელ-გამომვლელს პურსა ვსთხოვდი, იმას ვაჭმევდი,
როგორც შემეძლო ვაცილებდი ავსა ფიქრებსა
და გულს ამღვრეულს, გაწბილებულს ვუშოშმანებდი.
მაგრამ ვაი, რომ ვერ გავბედე მეთქვა, ვინ ვარ!...
იარაღი რომ ავისხი და აქ მოვდიოდი,
მაშინ კი ვეღარ მოვითმინე, თავი ვაცნობე...
რადგანც არ მწამდა, გავიმარჯვებ მე დღეს თუ არა,
თუმც ღვთის იმედი დიდი მქონდა, – კურთხევაც ვსთხოვე.
მას შემდეგ ჩემის წვალების და თრევის ამბავი
თავით ბოლომდე ყველა ვუთხარ, ყველა ვუამბე.

მაგრამ მის გული, უმისოდაც ძალ-მილეული,
შუა გააპო სიხარულმა ჩემის ნახვისამ
და ჩემის შავის დღისა ამბის მწუხარებამა.
ამ ორთავ კიდურთ გრძნობათ ბრძოლას ვეღარ გაუძლო,
ფეთქვა შესწყვიტა და ღიმილით დალია სული!...
ედმუნდი
მაგ შენმა თქმულმა გული დამწვა და ამამღვრია, –
იქმნება ესე კეთილს რასმეს მოასწავებდეს...,
განაგრძე სიტყვა... მგონი რაღაც დაგრჩა სათქმელად...
ალბანი
თუ გსურს ჰსთქვა რამე უფრო მწვავი, ნუღარას იტყვი,
უიმისოდაც გული ჩემი ლამის გაირღვას!
ედგარი
ვისაც გული აქვს, რაც ვსთქვი, მისთვის ეგეცა კმარა,
რომ მიმიხვდეს მე, რა ღრმა ტანჯვაც გამომივლია, –
და ვინც გულქვაა, ეს ამბავი მისთვის ცოტაა...
თუ ტანჯვა ტანჯვას ზედ არ დართე და ერთ სახითა
განუსაზღვრელი ბოროტება არ დაანახვე,
ვერარას იგრძნობს, გული მისი არ ატოკდება. –
ვიდრე მამაჩემს ჩემ წინ მკვდარსა მე დავტიროდი,
მოვიდა ჩვენთან კაცი ვინმე, რომელიც უწინ,
როცა მხედავდა მაწანწალად, მერიდებოდა.
ხოლო როს მიცნო და შეიტყო როგორ ვტანჯულვარ,
ძლიერნი ხელნი მომხვია და ყელს მომეჭდო;
ერთი საშინლად და საზაროდ მოჰყვა ქვითინსა,
თვითქო უნდაო ცის კამარა შეარყიოსო
და მამი ჩემის უსულო გვამს მსწრაფლ დაეცა ზედ.
თავის თავზედ და მეფე ლირზედ მოჰყვა ამბავსა
ესდენ გულსაკვდავს, რომ კაცის ყურს ჯერ არ სმენია,
მოჰყვა, მაგრამ გულის ტეხა ემატებოდა
და თანდათანა მოეშოდენ სიცოცხლის ძაფნი.
ამ დროს მომესმა მეორედაც ბუკის ძახილი,
მე აქ წამოველ, გონმიხდილი ის – იქ დავტოვე.
ალბანი

ვინ იყო იგი?
ედგარი
განდევნილი კენტი, ბატონო!
იგი სხვის სახით თავის მეფეს, მასზედ გულგამწყრალს,
თან ახლდა თურმე, როგორც მონა უკანასკნელი...
(შემორბის აზნაური, ხელში სისხლში შესვრილი დანა უჭირავს.)
აზნაური
ვაი, მიშველეთ! ჩქარა! ჩქარა!
ედგარი
რა ამბავია?
ალბანი
ჰსთქვი, რა მოხდა?
ედგარი
სისხლ-შესვრილი დანა რას ნიშნავს?
აზნაური
ჯერ კიდევ სისხლი არ შემშრალა, დანა თბილია!...
ეს ეს არის, რომ გულიდამა ამოართვეს მას...
ალბანი
ვის ამოართვეს გულიდამა?
აზნაური
თქვენს მეუღლესა.
თვით აღიარეს, რომ ჩემი და მე მოვწამლეო.
ედმუნდი

ორივე დასა ქმრობისა მე აღთქმა მივეცი
და ეხლა სამნივ შავ მიწაში დავქორწინდებით.
ალბანი
მკვდარნი არიან თუ ცოცხალნი, აქ მოასვენეთ. –
აჰა, განკითხვა ზენაარი!... ჩვენ ეგ გვაძრწუნებს,
მაგრამ მათდამი სიბრალულს კი ჩვენს გულში არ ჰსძრავს.
(აზნაური გადის).
(შემოდის კენტი)
ედგარი
აი, კენტიცა, ჩვენი კენტი!
ალბანი
დიაღ, ის არის.
ვწუხვარ, დრო არ გვაქვს ღირსებისებრ მივიღოთ იგი.
კენტი
მოვედი აქ, რომ ჩემს მეფეს და ჩემსა ბატონსა
სალამი მივცე, მოვახსენო “ღამე მშვიდობის”.
აქ არ ბძანდება?
ალბანი
ვაი, ჩემს თავს, რა დაგვავიწყდა!...
სადა გყავს, ედმუნდ, მეფე ლირი და კორდელია?
(გონერილა და რეგანა შემოაქვთ).
ხედავ ამ ამბავს, ჩემო კენტო?
კენტი
ეს რა მომხდარა!...
ედმუნდი
მართლა რომ ედმუნდ ჰყვარებიათ... ჩემის გულისთვის
დამ და მოსწამლა და მერე თვითც მოიკლა თავი.

ალბანი
არა, ჰსტყუი შენ!... წააფარეთ რამ სახეებზედ.
ედმუნდი
სიცოცხლე მიმდის... ჩემს სიავეს თუმცა არ შეჰფერის,
მაგრამ კი მინდა, სიკვდილის ჟამს კეთილი რამ ვქმნა...
ეხლავე კაცი გააქციეთ საპყრობილეში...
ჩქარა, თვარემა მე ბძანება მიცემული მაქვს,
რომე ლირი და კორდელია ორნივ დახოცონ...
ნუღარას იცდით... ჩქარა-მეთქი...
ალბანი
ჩქარა, უშველეთ!
ჩქარა, გასწიეთ! ჩქარა! ჩქარა! აგებ მიუსწროთ!
ედგარი
ვისთან წავიდეთ? ვის მიეცი შენ ეგ ბძანება?
ნიშანი რამე გაგვატანე.
ედმუნდი
შენ მართალი ხარ.
აჰა, ნიშნად ჩემი ხმალი... ასისთავს მიეც...
ალბანი
ჩქარა გასწიე, თუ სიცოცხლე რადმე გიღირს შენ.
(ედგარი გადის).
ედმუნდი
მე და მეუღლემ შენმა ერთად გადავსწყვიტევით,
რომ კორდელია ჩამოგვეხრჩო საპყრობილეში...
და ხმა გაგვეგდო, რომ უსასო მწუხარებითა,
მან თვისი თავი თვით მოიკლა...

ალბანი
ღმერთო, დაიხსენ...
ეს კი თვალიდამ მოგვაშორეთ!... ჩქარა, გაიტათ!...
(ედმუნდი გააქვთ).
(შემოდიან ლირი, ედგარი, ასისთავი და სხვანი. ლირს ხელში მკვდარი
კორდელია უჭირავს).
ლირი
იგლოვ-იტირეთ! თმა იგლიჯეთ და იქვითინეთ!...
გულის მაგიერ თქვენ ქვა გიდევთ!... რა კაცები ხართ...
მე რომ მაგვდენი თვალნი მქონდეს და მაგვდენი ხმა,
ჩემის ღრიალით და ვაებით ცას გავარღვევდი!...
ვიშ, საუკუნოდ განმშორდა მე... ვიშ, რა დავკარგე!...
მკვდრისა და ცოცხლის ერთმანერთში გარჩევა ვიცი, –
იგი მკვდარია, მკვდარი არის ვით დედამიწა!...
მომეცით სარკე... თუ დაორთქლდა... მაშ, ცოცხალია...
კენტი
აჰა, ეს არის, რომ იტყვიან მეორედ მოსვლას!
ედგარი
ეს ნიშნებია ამა ქვეყნის აღსასრულისა!
ალბანი
ამის მნახველი ბარემც მოკვდეს, ის ურჩევნია!...
ლირი
ფრთა შეანძრია... არ მომკვდარა... ჯერ ცოცხალია. –
ოღონდ შენ კიდევ გამიცოცხლდი, ოღონდ ხმა გამე
და რაც ვტანჯულვარ, ყოველივეს ლხინად ჩავითვლი.
(კენტი დაუჩოქებს).
კენტი
ვაიმე, ჩემო ხელმწიფეო!...

ლირი
იქით გამეცა!
ედგარი
ბატონო, ეგ ხომ კენტი გახლავსთ, თქვენი ერთგული.
ლირი
შავსა ჭირსაცა წაუღიხართ ყველანი ერთად!...
ეს რა მიყავით, თქვე მუხთალნო და კაცისმკვლელნო!...
რად დამიშალეთ!... სიკვდილიდამ ხომ დავიხსნიდი!...
ვაი, ეხლა კი საუკუნოდ გამშორდა იგი!...
ოჰ, კორდელიავ!... კორდელიავ!... ნუ გამშორდები!...
ერთს წუთსა მაინც ჩემთან დარჩი... კიდევ ერთს წუთსა...
რაო, ხმას იღებ?... გენაცვალოს შენ ჩემი თავი!...
იმის ხმა იყო მუდამ წყნარი, ტკბილი, ნარნარი... .
მისებრივი ხმა ქალთათვისა საუნჯე არის...
შენის დამხრჩობი მონა ჩემის ხელით მოვკალ მე!
ასისთავი
მართალი ბძანა, მოჰკლა იგი.
ლირი
განა რომ მოვკალ!...
დრო იყო, როცა მათ ჩემის ხმლით წინ დავიფრენდი,
და როგორც ცხვრებსა გავფანტავდი ერთის შეტევით...
ეხლა დავბერდი... ამდვენ ტანჯვამ ბოლო მომიღო...
ვინა ხარ შენა? მე როგორღაც თვალი მერევა.
კენტი
თუ ბედს ჰყოლია კაცი ვინმე ზეაღწეული
და მერმე ძირსა დაცემული – აი, ეს არის.
ლირი

თვალთ მიბნელდება... მე მგონია, რომ შენ კენტი ხარ.
კენტი
კენტი გახლავრთ, თქვენი ყმა და მოსამსახურე.
განა არ გახსოვთ, ხელმწიფეო, თქვენი კაიუს?
ლირი
კარგი ყმა იყო; მტრის დახვედრა კარგად იცოდა...
იგი მოკვდა და შავს მიწაში იხრწნება ეხლა.
კენტი
ჯერ არ მომკვდარა, ხელმწიფეო, იგი თვით მე ვარ.
ლირი
მაშ, აბა ერთი ახლო მოდი, კარგად გაგსინჯო.
კენტი
უბედურების თქვენის პირველ დასაწყისიდამ
ამ უკანასკნელს შავ დღემდინა თქვენ უკან გდევით.
ლირი
კეთილი იყოს ნახვა შენი.
კენტი
ვაი, ხელმწიფევ!...
ყველა კეთილი წარხდა ჩვენთვის... და ეხლა მხოლოდ
გარს მწყვდიადია, სიკვდილი და გლოვა-ტირილი!
უფროსთა ქალთა თქვენთა თავი თვითვე მოიკლეს
და იმით აქვე თავის თავსა დასდვეს სასჯელი.
ლირი
მართალი არის, მართალია!... სწორედ ეგრეა!...

ალბანი
თვითც აღარ იცის, რა უნდა ჰსთქვას. ტყუილიღაა
ეხლა წარვსდგეთ და თავი ჩვენი მას მოვაგონოთ.
ედგარი
მეტია ჩემო ხელმწიფეო. (შემოდის ასისთავი).
ასისთავი
გრაფი ედმუნდი
გარდაიცვალა.
ალბანი
ეხლა იმის დარდი ვიღას აქვს. –
კეთილშობილნო მეგობარნო და დიდებულნო!
გადაწყვეტილი ჩვენი სიტყვა აწ მოისმინეთ:
რაც ამ დიდებულს ტანჯულს ნაშთსა ეკუთვნებოდეს,
ყოველი იგი მაგათთვისვე მომირთმევია.
ვიდრე ცოცხალა ეგე ჩვენი მოხუცი მეფე,
მაგათ იმეფონ, მაგათ ვუთმობთ ჩვენს ხელმწიფებას.
(ედგარს და კენტს).
თქვენთვის კი თქვენი ღირსება და ხარისხოვნება
გარდმომიცია ჯილდოდ თქვენის ერთგულებისა,
ზედ დამირთვია გულითადი მადლობა ჩემი,
ქველობისამებრ ერთგულთ მათი ჯილდო მიეცეთ,
ორგულთ კი შესვან სიმწარითა სავსე ფიალა. –
ერთი შეხედე, მაგ საცოდავს რა ემართება!...
ლირი
ჩემი საწყალი ცუგრუმელა აკი დამიხრჩეს!...
აღარ ჰფეთქს იგი სიცოცხლითა!... აღარ... აღარა!...
ოთხფეხი ძაღლი, ცხენი, თაგვი უნდა ცოცხლობდეს
და შენ კი!... შენ კი!... ერთხელ მაინც კიდევ ხმა გამე!...
შვილო, წამიხველ?!... თავის დღეში აღარ მომიხვალ?!...
აღარ მომიხვალ!... აღარ... აღარ... აღარ... აღარა!...
ერთი აქ ხრიკი გამიხსენით... მადლობელი ვარ...

ეს ვინ დავკარგე!... ერთი ნახეთ... ერთი უყურეთ...
მისნი ბაგენი... ვიშ, შეხედეთ... შეხედეთ-მეთქი...
(კვდება).
ედგარი
გულის წუხილი მოუვიდა!... მეფევ... ბატონო!...
კენტი
ოხ, გულო ჩემო, რაღას უცდი, რად არ ირღვევი!...
ედგარი
ბატონო, თვალნი გაახილეთ, ზე აიხედეთ...
კენტი
ნუღარ უწვალებთ წვალებულს სულს!... დეე, განშორდეს!...
მარტო მის მტერი თუ ისურებს მის მობრუნებას
კვლავ ამ უწყალოს ქვეყანაში სატანჯველადა!...
ედგარი
სული დალია! საუკუნოდ განისვენა მან!...
კენტი
აქამომდე რომ იცოცხლა მან, – რატომ არ გიკვირს?
დღე-ჭარბი იყო, სიცოცხლის წრეს გარდაცილებულ!
ალბანი
მიცვალებულნი გაასვენეთ. – ჩვენ ეხლა გვმართებს
საყოველთავო ტირილი და მგლოვიარება. –
თქვენ, გულითადნო მეგობარნო! აწ მოგანდობთ მე
ჩვენის სამეფოს გამგებლობას და მმართებლობას.
კენტი
გმადლობთ, ბატონო! შორს გახლავართ მეც წასასვლელი...

ჩემი ხელმწიფე წარვიდა და თავისთან მიხმობს...
უარს ვერ ვეტყვი: მე ჩემს ბატონს თან უნდა გავყვე...
ალბანი
ყოველთ-დამთურგნელ დროთ უღელი კისრად ავიღოთ
და უდრტვინველად მწუხარებას ჩვენსას მივეცნეთ.
რაც ამ მოხუცსა ტანჯვა, ჭირი გამოუვლია,
ჩვენებრ ჭაბუკიც ვერც განიცდის, ვერც გამოივლის.
(გადიან. მუსიკა სამგლოვიარო ზარს უკრავს).
დასასრული
[1873 წ.]